میرزا محمدقاسم مشهدی، متخلص به قاسم و مشهور به قاسم دیوانه (؟ - ۱۰۸۳) شاعر پارسی گوی در سبک هندی و یکی از شاعران فارسی سرای هندی می‌باشد که در شاگردی صائب تبریزی به سر می‌برد.[۱] دربارهٔ زندگی او اطلاعات زیادی در دسترس نیست و تنها در تذکره نصرآبادی به او اشاره کوتاه شده‌است.[۲][۳][۴]

قاسم مشهدی
نام اصلی
میرزا محمّدقاسم مشهدی
زاده؟
نامشخص
محل زندگیاصفهان - هندوستان
درگذشته۱۰۸۳ هجری قمری
شاه جهان‌آباد (دهلی)
آرامگاهدهلی - هندوستان
لقبدیوانه
تخلصقاسم
زمینه کاریشعر
ملیتایرانی
دورهصفویه
سبک نوشتاریسبک هندی
دیوان اشعاردیوان قاسم مشهدی
استادصائب تبریزی
دلیل سرشناسیغزل‌سرایی
تأثیرپذیرفته ازصائب تبریزی

مجموع آثار ملاقاسم در کتابی با عنوان «دیوان قاسم دیوانه»(فرهنگ عامه، 1395ش.) توسط دکتر مهرداد نصرتی تصحیح، مقدمه نویسی، شرح و نقد شد. در این تصحیح، دیوان ملای مشهدی پنج بخش دارد: 1.خانه سخن(غزلیات) 2.سلسله شعله(غزلواره ها) 3.بال نگاه(رباعیات) 4.شاگرد خاموشی(دوبیتی ها) 5.ناوک آه(مفردات).[۵]

نمونه اشعار

ویرایش
باز مشتاق ترا بوسه به پیغام افتادگفتگوهای زبانی به لب بام افتاد
مرغ دل بود مقیم سر کویت عمریکرد پرواز همان روز که در دام افتاد
سوی من کرد نظر، من همه تن چشم شدمهمچو دیبا که برو روغن بادام افتاد
بس که با سرعت ز من عمر تباهم بگذردگرد برخیزد ز هر جا سال و ماهم بگذرد
از عدم می‌آیم اینک با هزاران آرزوای فلک پهلو تهی کن تا سپاهم بگذرد

[۶]

در گلشنم و برون ز گلزارمبی روی تو خواب چشم بادامم
در سینه دلم تپید ز هجرانشپرواز کبوتر است پیغامم

منابع

ویرایش
  1. صیادان معنی - استاد محمد قهرمان
  2. تذکره نصرآبادی - به قلم محمد طاهر نصرآبادی
  3. آتشکده - لطفعلی بیگ آذر - جلد سوم
  4. تذکره المعاصرین - حزین لاهیجی
  5. دیوان قاسم دیوانه. به کوشش مهرداد نصرتی مهرشاعر.
  6. صیادان معنی - محمد قهرمان - ص 331 تا ص 342