ماسبدان
ماسَبَدان یا ماسَبَذان یکی از ولایت‌های پهله (جبال یا عراق عجم) به مرکزیت شهر تاریخی سیروان بوده است. ماسَبَدان مطابق بخش عمده‌ای از استان ایلام بوده است.[۱][۲][۳][۴][۵] ولایت پشتکوه نیز تقریباً مطابق این ولایت بوده است.[۶] ماسبذان در عصر اشکانیان جزئی از قلمرو الیمائی بود. قزوینی در آثار البلاد و اخبار العباد در خصوص شهر ماسبذان می‌نویسد: ماسبذان شهری ست در نزدیکی سیروان کنونی که چشمه‌های آب گرم در آن فراوان است. هرکس آن را بنوشد، هر خلطی در بدن او باشد دفع می‌شود.[۷]
در زمان صدر اسلام ویرایش
ابن کثیر در البدایة والنهایة چنین می‌نویسد: هنگامی که هاشم بن عتبه از جلولاء به مدائن بازگشت، به سعد خبر دادند که آذین بن الهرمزان به گروهی از پارسیان حمل کرده است، پس در این باره به عمر نامه نوشت که لشکری بفرستد و او هم به دیرار بن خطاب دستور داد که بر آنها وارد شود، پس دیرار با لشکری از مدائن بیرون آمد و رهبری آن را ابن الهذیل الأسدی بر عهده داشت. ابن الهذیل پیشروی کرد. پس ابن هذیل گروه ایرانیان را شکست و آذین بن الهرمزان را اسیر کرد و یارانش از او گریختند. دستور داد گردن آذین را در مقابل او قطع کردند و تا آخر به دنبال مردم شکست خورده رفت و به شهر ماسبدان - شهری بزرگ - رفت و آن شهر را به زور گرفت و اهل آن شهر از بالای کوه‌ها و فرار کردند.[۸]
مردم ویرایش
در کتاب الفصول الفخریه آمده است:《اکراد (کردها) قبایل بسیارند و در کوه‌های ماسبذان و حوالی آنجا می‌باشند. 》همچنین در ادامه، کردهای ماسبذان را از کردهای خالص دانسته است.[۹]
در لغتنامه دهخدا نوشته‌شده است که پس از اسلام «قیس بن سلمه الاشجعی» به جنگ کردان ماسبذان و سیمره رفته است.[۱۰]
جستارهای وابسته ویرایش
منابع ویرایش
- ↑ کرم‌زاده, فرشاد; یوسف‌وند, یونس (1400-01-04). "بازشناسی شهر ساسانی ـ اسلامی سیروان بر پایهٔ متون تاریخی و شواهد باستان‌شناسی". پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی. 22 (54): 259–283.
{{cite journal}}: Check date values in:|date=(help) - ↑ علی‌بیگی, حسین (1391-07-01). "جغرافیای تاریخی ولایات ماسبذان و مهرجانقذق و حاکم نشین آنها". تاریخ نو. 4 (2): 123–142.
{{cite journal}}: Check date values in:|date=(help) - ↑ اسدی, علیرضا (1399-04-01). "جغرافیای تاریخی ایالات ماسبذان و مهرجانقذق در دوران خلفای اموی". جندی شاپور. 22 (6): 22–48.
{{cite journal}}: Check date values in:|date=(help) - ↑ اکبری, مرتضی (1394-01-04). "بررسی و تحلیل جایگاه ایالات ماسبذان و مهرجانقذق (ایلام) در دورهٔ خلافت عباسی". فرهنگ ایلام. 46–47 (16): 55–74.
{{cite journal}}: Check date values in:|date=(help) - ↑ رحمتی, محسن (1395-07-01). "جغرافیای تاریخی ماسبذان در دورهٔ سلجوقی". فرهنگ ایلام. 52–53 (17): 7–24.
{{cite journal}}: Check date values in:|date=(help) - ↑ «لغتنامه دهخدا، پشتکوه».
- ↑ زکریا بن محمد بن محمود قزوینی. موسسه نشر جوان. ۱۳۶۶.
- ↑ «إسلام ویب - البدایة والنهایة - ثم دخلت سنة ست عشرة - فتح ماسبذان من أرض العراق- الجزء رقم10». www.islamweb.net (به عربی). دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۲-۰۵.
- ↑ ابن عنبه، سید جمال‌الدین احمد. الفصول الفخریه. به کوشش محدث ارموی. تهران. ص. ۳۵.
- ↑ «لغتنامه دهخدا، کرد».[پیوند مرده]