مهدی کی‌نیا (۱۲۹۷–۱۳۷۴) استاد دانشگاه، وکیل، حقوقدان و سیاستمدار معروف به پدر جرم‌شناسی ایران بود.[۱] کی‌نیا تحصیلات مقدماتی و متوسطه را به ترتیب در دبستان نصرت پهلوی آمل و دبیرستان شاهپور بابل به پایان رساند، سپس به تهران رفت و وارد دانشسرای عالی شد و در رشته‌های فلسفه و علوم تربیتی، لیسانس گرفت. کی‌نیا بعد به دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران رفت و در سال ۱۳۲۹ با ارائه پایان‌نامه «الغای کاپیتولاسیون» موفق به دریافت لیسانس قضایی و سال بعد از آن لیسانس سیاسی شد. وی در سال ۱۳۳۰ به فرانسه رفت. کی‌نیا مدرک دکترای حقوق قضایی خود را از دانشگاه پاریس فرانسه اخذ و در سال ۱۳۳۴ به ایران بازگشت.[۲][۳] زندگی شغلی مهدی کی‌نیا از دبیری دبیرستان‌ها آغاز شد. وی در مشاغل دیگری نظیر ریاست دبیرستان، نمایندگی فرهنگ، معاونت و ریاست اداره کارگزینی نیز فعالیت نمود. وی سرانجام به تدریس در دانشگاه پرداخت و مدتی نیز ریاست کتابخانه دانشکده داروسازی را به عهده داشت.[۴] کی نیا استاد دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران و همچنین مدتی عضو حزب ملیون و نیز عضو کانون مدیریت و جمعیت اتفاق ملی ایران بود.[۵][۶] وی مؤلف کتاب مبانی جرم‌شناسی است.[۷]

مهدی کی‌نیا
استاد دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران
عضو حزب ملیون
عضو کانون مدیریت و جمعیت اتفاق ملی ایران
اطلاعات شخصی
زاده۱۲۹۷
آمل
درگذشتهتهران
۲۴ تیر ۱۳۷۴
ملیتایرانی
حزب سیاسیحزب ملیون
محل تحصیلدانشگاه پاریس

تحقیات علمی

ویرایش

کی‌نیا، بیش از صد مقدمه حقوقی در زمینه‌های جرم‌شناسی و جامعه‌شناسی جنایی، در مهنامه قضایی اداره دادرسی نیروهای مسلح قبل از انقلاب (۱۳۴۶ تا ۱۳۵۷) منتشر کرده‌است که عناوین مهم برخی از آن‌ها عبارتند از: تعبیر روانی جرم، روان‌شناسی قضایی، فعالیت جنایی، بزه دیده‌شناسی یا شناخت مجنی علیه بزه دیده‌شناسی در جنگ تحمیلی علیه ایران[۸]

  • بزه‌شناسی ترافیک تهران
  • بررسی علل و عوامل مؤثر در فرار سربازان و درجه داران از خدمت ارتش
  • مواد مخدر: قاچاق و اعتیاد و طرق جلوگیری از آنان
  • بررسی درگیری پلیس با مردم
  • جرائم کارمندان دولت در ایران و فرانسه (به زبان فرانسه)
  • مقررات مالی و استخدامی دانشگاه (۱۳۳۵ ش) نشر دانشگاه تهران
  • مقدمه حقوق بین‌الملل عمومی (۱۳۴۵ ش) به ضمیمه دادگاه نورنبرگ، نشر دانشگاه تهران
  • اطلاعات حقوقی برای رشته معماری (۱۳۴۵ ش) نشر دانشگاه تهران
  • علوم جنایی (ج اول در زمینه روان‌شناسی جنایی، ۱۳۴۵ ش) نشر دانشگاه تهران
  • علوم جنایی (ج دوم در زمینه جامعه‌شناسی جنایی، ۱۳۴۶ ش)
  • کلیات مقدماتی حقوق (۱۳۴۸ ش) نشر دانشگاه تهران
  • مبانی جرم‌شناسی (ج اول کلیات، ۱۳۵۷ ش) نشر دانشگاه تهران
  • کانون خانواده و بزهکاری (۱۳۵۷ ش) نشر انجمن اولیاء و مربیان
  • مبانی جامعه‌شناسی (ج دوم جامعه‌شناسی جنایی بخش اول در روش تحقیق، ۱۳۶۰ ش) نشر دانشگاه تهران
  • مبانی جرم‌شناسی (ج سوم جامع هشناسی جنایی در خانواده و طلاق، ۱۳۶۰ ش)
  • مقدمه‌ای بر جرم‌شناسی تألیف گسن (ترجمه از فرانسه به فارسی، ۱۳۷۱ ش)
  • جرم‌شناسی کاربردی تألیف گسن (ترجمه از فرانسه به فارسی، ۱۳۷۲ ش)
  • بررسی علل و عوامل اجتماعی مؤثر در طلاق (۱۳۷۳ ش)
  • روان‌شناسی جنایی (ج اول کلیات، ۱۳۷۲ ش)
  • روان‌شناسی جنایی (ج دوم حالت خطرناک، به ضمیمه فرهنگ روان‌شناسی فرانسه به فارسی)
  • جرم‌شناسی نظری شامل: جرم‌شناسی کلان و جرم‌شناسی خرد تألیف گسن (ترجمه از فرانسه به فارسی، ۱۳۷۳ ش)
  • روان‌شناسی قضایی تألیف انریکو التاویلا (ترجمه از فرانسه به فارسی، ۱۳۷۴ ش)
  • کودکان بزهکار تألیف ژان شازال (ترجمه از فرانسه به فارسی، ۱۳۷۴ ش)

درگذشت

ویرایش

دکتر مهدی کی‌نیا، در تیرماه ۱۳۷۴ پس از یک دوره طولانی بیماری، دیده از جهان فروبست.[۹]

منابع

ویرایش
  1. «دکتر مهدی کی نیا / وکیل نیوز». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ نوامبر ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۲۹ اکتبر ۲۰۱۹.
  2. پدر علم جرم‌شناسی ایران[پیوند مرده]
  3. مهدی کی نیا ؛ بنیان‌گذار جرم‌شناسی در ایران
  4. «روان‌شناسی جنایی / دکتر مهدی کی نیا». بایگانی‌شده از اصلی در ۸ اکتبر ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۸ ژوئیه ۲۰۱۷.
  5. مهدی کی نیا / راسخون[پیوند مرده]
  6. مهدی کی نیا / پرتال جامع علوم انسانی
  7. مبانی جرم‌شناسی / کتابخانه مرکزی دانشگاه صنعتی شریف
  8. «دکتر مهدی کی نیا». قضاوت آنلاین. ۲۰۱۷-۰۹-۰۴. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۲۸.
  9. «دکتر مهدی کی نیا». قضاوت آنلاین. ۲۰۱۷-۰۹-۰۴. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۲۸.