میرزا ابوالمعالی کلباسی اشتری
محمد بن محمدابراهیم کَلْباسی (۱۲۴۷–۱۳۱۵ق) معروف به میرزا ابوالْمَعالی کلباسی اشتری رجال‌شناس و فقیه شیعه و از استادان حوزه علمیه اصفهان. او در علم اصول نیز ماهر دانسته شده و دو مجموعه رجالی و اصولی وی، با نام‌های الرَسائِلُ الرِّجالِیّة و رسائِلُ الْمُحقِّقِ الْکلباسی به چاپ رسیده است.
کلباسی اشتری همچنین رساله الاِسْتِشْفاءُ بِالتُّرْبَةِ الشَّریفَةِ الْحُسَیْنیَّة را نگاشته، که در آن به استحباب خوردن تربت امام حسین (ع) به قصد شفا پرداخته است. شرح‌هایی بر زیارت عاشورا، زیارت جامعه و خطبه شقشقیه از دیگر آثار او است.
بروجردی، مرجع تقلید و ابوالهدی کلباسی، رجال‌شناس و فرزند وی، از شاگردان اویند. بر مزار او در قبرستان تخت فولاد اصفهان بقعه‌ای ساخته شد که به‌تدریج عالمان دیگری در آن مکان دفن شد و به تکیه کلباسی شهرت یافت.
جایگاه ویرایش
ابوالمعالی محمد کلباسی اصفهانی[۱] معروف به ابوالمعالی کلباسی، رجال‌شناس شیعه است،[۲] که او را در علوم اصول و فقه نیز ماهر دانسته‌اند.[۳] وی نزدیک به چهل سال از استادان مطرح حوزه علمیه اصفهان بود.[۴]
زندگی‌نامه ویرایش
کلباسی در ۷ شعبان ۱۲۴۷ق در اصفهان به‌دنیا آمد. پدر او محمدابراهیم کلباسی معروف به حاجی کلباسی (درگذشت ۱۲۶۱ق)، نویسنده کتاب‌های اِشاراتُ الْاُصول و مِنْهاجُ الْهِدایَة است و نَسَب او به مالک اشتر نخعی می‌رسد.
ابوالمعالی با نوه سید محمدباقر شَفْتی ازدواج کرد. ابوالهُدیٰ کلباسی (درگذشت ۱۳۵۶ق)، نویسنده کتاب رجالی سَماءُ الْمَقال و کتاب اَلْبَدْرُ التَّمامُ فی اَحْوالِ الْوالدِ الْقَمْقام، دربارهٔ سرگذشت پدرش و جمال‌الدین کلباسی (درگذشت ۱۳۵۰ق) از عالمان شیعه، فرزندان او هستند.
شب‌زنده‌داری، زهد و بزرگداشت سادات از ویژگی‌های ابوالمعالی شمرده شده است. گفته شده وی شاگردان سید را، هنگام ورود و خروج، بر خود مقدم می‌کرد. میرزا ابوالمعالی در مجالس عزاداریِ شب و روز عاشورا و شب و روز ۲۸ صفر، سالروز رحلت پیامبر (ص)، خدمت‌گزاری می‌کرد.
درگذشت ویرایش
کلباسی در ۲۷ صفر ۱۳۱۵ق در ۶۷ سالگی، در اصفهان درگذشت و نزدیک قبر پدربزرگش، (محمدحسن بن محمدقاسم کلباسی اصفهانی) در اطراف قبرستان تخت فولاد دفن شد. با گسترش تخت فولاد، این مکان بخشی از قبرستان تخت فولاد قرار گرفت.
در همان سال (۱۳۱۵ق)، سید احمد ملاباشی (درگذشت ۱۳۳۱ق)، داماد وی، مقبره‌ای بر روی قبرش ساخت، که به تکیه کلباسی شهرت یافت. به‌تدریج، مردگان در این بقعه دفن شدند. در کتاب مشاهیر مزار علامه میرزا ابوالمعالی کلباسی به شرح حال پانزده عالم شیعه مدفون در این بقعه پرداخته شده است. ابوالهدی کلباسی و جمال‌الدین کلباسی دو فرزند وی، از این جمله‌اند.
استادان ویرایش
ابوالمعالی کلباسی از درس سید محمد شَهْشَهانی (درگذشت ۱۲۸۷ق) و سید حسن مدرس اصفهانی (درگذشت ۱۲۷۳ق)، عالم اصولی، بهره برد. سید محمدباقر دِهْکُردی نیز استاد وی دانسته شده است.[۵]
نویسنده مقدمه کتاب رسائل الرجالیه، فردی به نام امیرمحمد صادق را از استادان ابوالمعالی شمرده است. برخی احتمال داده‌اند وی، همان سید حسن مدرس اصفهانی است؛ زیرا خاندان سید حسن مدرس اصفهانی، پیش از مشهور شدن به مدرس، به میرمحمد صادقی معروف بوده‌اند.
آثار ویرایش
مقالهٔ اصلی: فهرست آثار ابوالمعالی کلباسی
کلباسی بیش از هشتاد رساله و کتاب در موضوعات رجال، اصول، فقه، کلام، تفسیر، حدیث، ادبیات عرب و شرح بر دعاها و مناجات معصومان (ع) نگاشته است. حدود نیمی از آثار وی چاپ شده‌اند. برخی از آثار او چنین‌اند:
- الرسائل الرجالیه، که دربردارنده ۲۹ رساله در موضوع علم رجال است. پنج رساله از آنها در تحقیق برخی مباحث کلی رجال، دو رساله در بررسی سند صحیفه سجادیه و تفسیر منسوب به امام حسن عسکری (ع) و ۲۲ رساله دیگر دربارهٔ برخی راویان است. گفته شده ابوالهدی فرزند وی، برای نوشتن کتاب رجالی سماء المقال، از پژوهش‌های این مجموعه استفاده کرده است.
- رسائل المحقق الکلباسی که شامل پانزده رساله اصولی است.
- الاستشفاء بالتربة الشریفة الحسینیة، که در آن به اثبات شفابخش بودن تربت امام حسین (ع) و استحباب استفاده از آن پرداخته شده است.
شرح بر زیارت عاشورا، زیارت جامعه و خطبه شقشقیه از دیگر آثار او است.