میر مهنا
میر مَهنا یا میر مُهَنّا شریفات (۱۱۴۸–۱۵ ذیقعده ۱۱۸۴ قمری/ ۱۱۱۴–۵ فروردین ۱۱۴۸ خورشیدی از ایرانیهای اصیل در جنوب کشور در منطقه ریگ بود او از قبیله بنی تمیم بود.[۱] او حاکم عرب[۲][۳][۴][۵][۶][۷] خلیجفارس در زمان زندیان ایران بود که با هلندیها، پرتغالیها و انگلیسیها در خلیج فارس جنگید. مهمترین کار او شکست پرتغالیها، انگلیسیها و هلندیها و بیرون راندن آنان از جزیرهٔ خارک بود. او فرماندهی لشکر را در جنگ ایران و هلند بر عهده داشت.
پیشینه
ویرایشپدر میر مهنا، میر ناصر نام داشت که در واپسین سالهای فرمانروایی نادرشاه افشار، حاکم بندر ریگ و رود حلّه و جزیره خارگ بود. میر ناصر سنی مذهب و از طایفه بنی زعاب زعابیها بود که در آن زمان کوشید که زمین عربهای بوشهر به دست انگلیسیها و بیگانگان نیفتد، وی همچنین برای تصاحب حکومت، پدر خود را به قتل رساند و پس از اعتراض خواهران و برادران خود یک برادر خود بنام میرحسین را به قتل و خواهر خود را در دریا غرق کرد.
اقدامات
ویرایشمیر مهنا حاکم مستقل[۸] بندر ریگ شهرستان گناوه بود که به راهزنی دریایی از بیگانگانی که قصد ورود به ایران را داشتند میپرداخت.[۹]
او با وجود هلندیها، انگلیسیها و پرتغالیها و بیگانگانی که قصد تصرف و تکهتکه کردن ایران را داشتند به شدت مخالف بود و قصد یک پارچه کردن جنوب و تمامی ایران را داشت.[۱۰] او بار دیگر در سال ۱۱۴۵ به خارگ حمله کرد و ۵۸ هلندی و ملوان بومی را اسیر کرد.[۱۱]
نبرد با کریم خان زند
ویرایشمستشرق آلمانی کارستن نیبور که در سال ۱۷۷۶م از ایران و منطقه خلیج فارس وجزیره العرب دیدن کرده بود جنگهای بین میر مَهَنّا امیری نصاری پسر شیخ ناصر امیری نصاری حاکم عرب بندر ریگ، گرمسیر، و کریم خان زند حکمران فارس و شیراز را اینگونه توصیف میکند:
"در سال ۱۷۶۵ میلادی، همان کریمخان زند، افسری جهت دریافت مالیات وحق حمایت نسبت به منطقه گرمسیر فرستاد، اما میر مَهِنّا به شدت با فرستاده کریمخان برخورد کرد و ریش و سیبیل او را تراشید. کریمخان سپس ارتشی قوی به جنگ او فرستاد، که بندر ریگ و باقی ممالک او را اشغال کرد، میر مَهِنّا به هر حال با آیندهنگری قبل از اینکه خیلی دیر شود به همراه نیروهایش و قسمتی از رعیت خود، به جزیرهای صحرایی که خوری نام داشت عقبنشینی کرد، جزیرهای که در آن به انتظار نشست تا ارتش فارس از مملکتش عقبنشینی کنند. بعد از اینکه آنها رفتند او از جزیره خارج شد و نیروهای گارد را از بندر ریق بیرون راند و مملکت خود را دوباره تحت سلطه درآورد"[۱۲]
مرگ
ویرایشوالی بغداد در سال ۱۱۸۲ قمری میر مهنا را به قتل رساند. صادقخان زند به اعتراض این عمل به بصره لشکر کشید و آنجا را تصرف کرد.[۱۳]
بزرگداشت
ویرایشدر ایران یک بازی ویدئویی دربارهٔ زندگی وی ساخته شده است. امروزه جزیرهای غیرمسکونی در خلیج فارس جزیره میر مهنا[۱۴] و بندری در جزیره کیش به نام او نامیده شده است.[۱۵]
نادر ابراهیمی در رمان برجادههای آبی سرخ به زندگی و زمانه میرمهنا پرداخته است.[۱۶][۱۷] وی همچین در قالب یک فیلمنامه ۱۶ قسمتی داستان زندگی میرمهنا را به نگارش درآورده که هنوز پس از گذشت سالها، کارگردانی آن را به تصور نکشیده است.[۱۸]
بحرالشعرا (محمد کامیار) در منظومۀ کیشنامۀ خود در چند رباعی از وی یاد کرده است، از جمله:[۱۹]
باید سرِ آستین به بالا زد و رفت
بر موج و به طوفان و به دریا زد و رفت
ای تکتکِ ریگهای ساحل بدرود
باید که ز رود چون مهنّا زد و رفت
منابع
ویرایش- ↑ A contribution towards the better knowledge of the topography, ethnology, resources history of Persia, Page 62: Mir Mohana, who was once the terror of the Gulf. "When the place was taken by the English the fortifications were razed; since which time it has entirely fallen from its ancient importance, though it has continued to be the residence of the principal Arab Sheikh on the coast. It contains 100 houses of 'Zoab Arabs", and pays a revenue of 1,200 tomans. Grain and animals for slaughter are procurable here, and the water is good from wells.
- ↑ A contribution towards the better knowledge of the topography, ethnology, resources, & history of Persia: LIEUTENANT-COLONEL C. M. MacGREGOR , Page 272:
Korgo was the stronghold of the celebrated "Arab" pirate Mir Mohanna, whence he plundered all vessels going up or down the Gulf, and issued to surprise the Dutch garrison of Karrak. (Monleith — Brucks) - ↑ The Monthly Review, Or, Literary Journal, Volume 60 By Ralph Griffiths, G. E. Griffiths page 308
- ↑ Histoire des Arabes By Louis Amélie Sédillot 1854، Page 456
- ↑ فهرس التواریخ، تألیف رضاقلی خان هدایت https://books.google.com/books?id=PVBIAAAAMAAJ&q=میر+مهنا+عرب&dq=میر+مهنا+عرب&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwir9_i5wZrVAhXhDpoKHSYiCloQ6AEILDAD
- ↑ سفرنامه جنوب ایران فردریک هوسه، سی. بابن، محمدحسن بن علی اعتمادالسلطنه (مترجم) صفحهٔ ۱۴۷.
- ↑ کتاب خلیج فارس، اسکندر دلدام، https://books.google.com/books?id=QhANAAAAIAAJ&q=میر+مهنا%2Bعرب&dq=میر+مهنا%2Bعرب&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwiqnInQxprVAhWDdpoKHQIuDjM4ChDoAQgeMAA
- ↑ Bible Manners and Customs Page 143, 144 :Mir Mahenna, the prince of a little independent territory on the Persian Gulf
- ↑ هفتهنامهٔ نصیر بوشهر بایگانیشده در ۳۰ نوامبر ۲۰۰۷ توسط Wayback Machine: روابط هلندیها با خلیجفارس، نوشته: ویلم فلور، قسمت چهارم: اشغال ایران توسط افغانیها.
- ↑ هفتهنامهٔ نصیر بوشهر بایگانیشده در ۳۰ نوامبر ۲۰۰۷ توسط Wayback Machine: روابط هلندیها با خلیجفارس، نوشته: ویلم فلور، قسمت چهارم: اشغال ایران توسط افغانیها.
- ↑ یاحسینی، سید قاسم، میر مهنای بندر ریگی، تهران: انتشارات پروین، ۱۳۷۴، ص۱۵۷.
- ↑ Travels through Arabia and other countries in the East, Volume 2، page 148
- ↑ رشد[پیوند مرده]
- ↑ «نصیر». بایگانیشده از اصلی در ۶ دسامبر ۲۰۰۷. دریافتشده در ۳ نوامبر ۲۰۰۷.
- ↑ «فرادریا». بایگانیشده از اصلی در ۱۰ ژانویه ۲۰۰۸. دریافتشده در ۳ نوامبر ۲۰۰۷.
- ↑ Behnegarsoft.com (۲۰۰۷-۰۶-۱۹). «انتشار دوره 5 جلد». خبرگزاری کتاب ایران (IBNA). دریافتشده در ۲۰۲۳-۰۱-۰۳.
- ↑ «رمان "بر جادههای آبی سرخ" اثری میهنی و ستیزنده با حکومتهای ستمگر است». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۰۸-۰۲-۰۲. دریافتشده در ۲۰۲۳-۰۱-۰۳.
- ↑ Behnegarsoft.com (۲۰۰۷-۰۷-۱۵). «نادر ابراهیمی فیلمنامه». خبرگزاری کتاب ایران (IBNA). دریافتشده در ۲۰۲۳-۰۱-۰۳.
- ↑ الگو:کیشنامه.