امیرنویان

نامی پسرانه با ریشه ترکی
(تغییرمسیر از نویان)

امیرنویان به مقامی بالاتر از امیرتومان در میان سپاهیان و نظامیان دورهٔ قاجار گفته می‌شد. درجهٔ امیرنویان بالاترین منصب نظامی در این دوره محسوب می‌شد. درجۀ امیرنویان با نام‌های سپهسالار و سردارکل نیز شناخته می‌شود.

شیریندامبین نمناسورن. نخست وزیر مغولستان خودمختار از 1912 تا 1915 در دولت بوگد خان.

واژه شناسی

ویرایش

نویان یا تویان، عنوان مقامات آسیای مرکزی بود که برای اشاره به رهبران نظامی یا غیرنظامی از خاندان اصیل در خانات آسیای مرکزی و در خانات جغتای امپراتوری مغول بکار می رفت. در دوران معاصر، نویان به عنوان یک نام یا نام خانوادگی در آسیا و در سراسر آسیای مرکزی به معنای «ارباب»، «شاهزاده»، «حافظ»، «فرمانده کل» استفاده می‌شود.[۱]

تاریخچه

ویرایش

در دورهٔ قاجار، امیرتومان و امیرنویان بالاترین رده‌های نظامی به‌شمار می‌رفتند که به ترتیب فرماندهی ده‌ها و صدها هزار نفر را برعهده داشتند.[۲]

در واپسین سال‌های پادشاهی ناصرالدین شاه در ۱۳۱۱ ه‍.ق، ایران دارای ۵ امیرنویان به قرار زیر بود[۳]:

  1. نصرةالدین میرزا سالارالسلطنه
  2. محمدرضا میرزا رکن‌السلطنه
  3. امیرنظام گروسی
  4. جهانسوز میرزا امیرنویان
  5. عزیزالسلطان (ملیجک)

پانویس

ویرایش
  1. Batteiger, Jelka. "Noyan – Everything about the name and its meaning". CharliesNames (به انگلیسی). Retrieved 2025-03-26.
  2. «تغییر ساختار ارتش ایران از سنتی به مدرن». پرتال جامع علوم انسانی. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۳-۲۴.
  3. اعتمادالسلطنه، محمدحسن (۱۲۷۳). ضمیمهٔ کتاب التدوین فی احوال جبال شروین.