سلجوقنامه: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
حذف برابر انگلیسی |
سمیراجوکار (بحث | مشارکت‌ها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (یک نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱:
'''سلجوقنامه''' کتابی است تاریخی نوشته [[ظهیرالدین نیشابوری]] درباره دودمان [[سلجوقیان]] در ایران از ابتدای حکومت [[طغرل بیک]] می‌باشد. سلجوقنامه اگر چه خلاصه و گاهی نادرست است، ولی مهم‌ترین مرجع موجود فارسی هم عصر سلجوقیان و در مورد تاریخ آن دودمان به شمار می‌آید. روی این نسخه، عنوان یا نام نویسنده نوشته نشده، اما با توجه به اینکه به طغرل سوم اهدا شده و از اشارات‌های راوندی و ابوالقاسم قاشانی درباره شناسایی این نسخه تردید وجود ندارد. این کتاب بسیار ساده و جذاب نوشته شده و وقایع‌نگاران زیادی این کتاب را پایه نظریات خود در این دوره قرار داده‌اند. در مقایسه این نسخه با کتاب‌های تاریخی دیگر نیز مشخص شد که تعدادی از کتاب‌های اندیشمندان نظیر راوندی، [[رشیدالدین فضل‌الله]] و ابوالقاسم قاشانی، بسیاری از بخش‌های کتاب‌های خود را از این کتاب با کمی تغییرات یا گاهی بدون هیچ تغییری نقل کرده‌اند. سلجوقنامه برای اولین بار توسط دکتر [[الکساندر مورتن]] تصحیح شده و با حمایت مؤسسه گیب از سوی [[انتشارات بریل]] در سال ۲۰۰۴ در انگلستان به چاپ رسید.<ref>{{یادکرد-ویکی|پیوند=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Saljuq-nama&oldid=624438875|عنوان=Saljuq-nama|زبان=انگلیسی|بازیابی=}}</ref><ref>[http://www.ibna.ir/vdcb89b8.rhbzapiuur.html سلجوقنامه ظهیرالدین نیشابوری] ''خبرگزاری کتاب ایران''</ref>
ین کتاب درقرن ششم هجری تالیف شده است. سلجوقنامه از مهم ترین و شاید یکی ازبهترین کتب دست اول برای شناسایی وپژوهش در زمینه سلجوقیان باشد.نویسنده ی این کتاب در دوره ی سلجوقیان میزیسته و با چشم خود رویدادهای این دوره ی زمانی را برسی کرده است. ظهور سلجوقیان در تاریخ ایران و آسیای غربی عموما از بزرگترین وقایع دوره ی جدید به شمار می آید، یکی از مهم ترین اقدامات آنان در دوره ی حکومتشان رسمی کردن زبان فارسی و استقلال بخشیدن به ایران به طور حقیقی آن بود. کتاب سلجوقنامه بانثری متکلف اما نسبتا روان نگارش یافته است.
قرار گرفتن این اثر درکنار [[راحطة الصدور راوندی]] ، متن مختصر و موجز آن <ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=سلجوق نامه|نام خانوادگی=|نام=|ناشر=|سال=|شابک=|مکان=|صفحات=85}}</ref> و نپرداختن آن به جزئيات كه همواره مورد توجه کاوش گران علم تاریخ است ونیزوجود منابع غنی به زبان عربی درباره ی تاریخ [[سلجوقیان]] این اثر را همواره مورد بی توجهی قرار داده است. <ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=میثمی_|نام خانوادگی=|نام=|ناشر=|سال=|شابک=|مکان=|صفحات=288_280}}</ref>. باوجود آن که کتاب سلجوقنامه یکی ازحساس ترین نگارش ها درباره ی تاریخ سلجوقیان بوده است ولی تاکنون مورد توجه جدی قرارنگرفته است. [[ظهیرالدین نیشابوری]] که از بزرگان دربار حکومت سلجوقی و معلم دو نفر از شاهزادگان این سلسله بوده، در روزگار آخرین حاکم سلجوقی ایران یعنی [[طغرل بن ارسلان]] به نگارش این اثر پرداخته . (590_571ق) اخرین پادشاه سلجوقی نگاشته است. درسال 599 ابوحامد محمد بن ابراهیم ، وقایع دوران طغرل سوم را به کتاب سلجوقنامه افزوده است . اسماعیل افشار، نسخه این کتاب را که با کتاب [[زبدة التواریخ]] [[سید ابوالقاسم کاشانی|ابوالقاسم کاشانی]] یک جلد شده بود، یافته و در سال 1332 به چاپ رسانده است. این اثر به واسطه ان که قدیمی ترین منبع فارسی درخصوص این دوره ازتاریخ ایران است و نیز نگاه تحلیل گرایش ارزش قابل توجهی دارد. این کتاب در زمانی نوشته شده است که [[سلاجقه]] دوران طلایی خود را پشت سرگذاشته و دچارکشمکش ها و رقابت ها و ماجرا هایی ویران گربودند، ازاین رو مورخ با توجه به تجربه هایی که ازسیر تاریخ دولت سلجوقی از ابتدا تا زمان خود داشت تحلیلی دقیق از عوامل ضعف وانحطاط حکومت سلجوقیان ارائه کرده است که در نوع خود بی نظیر است. کتاب سلجوقنامه ی ظهیر الدین نیشابوری به عنوان قدیمی ترین منبع فارسی درباره ی حکومت سلجوقیان، توجه ویژه به نظامیان و به تعبیر این کتاب در تشکیل و تحول ساختار حکومت دارد. گرچه در این اثر به دیگر نهاد ها ازجمله نهاد خلافت و سلطنت نیز پرداخته میشود، در کتاب سلجوقنامه به امرا و دخالت ایشان در تمام امور و ناکامی تلاش دیوان سالاران در تعدیل و بست دادن ایشان به قدرت پرداخته شده است. سلجوقنامه ، به نثری سلیس و روان وبه دور از حاشیه پردازی و زیاده گویی نوشته شده وتصویری غنی از وقایع سیاسی حکومت سلجوقی به دست میدهد. فلسفه بندی کتاب بر اساس دوران حکومت سلجوقی ترتیب داده شده و مقدم، کوتاه ولی پر مغز آن روزنه های دقیق به نوع تاریخ نگری و مورخ و نگاه او به ساختار حکومت سلجوقی درمقابل خواننده مینشیند. جنگ قدرت میان دیوان سالاران و نظامیان پیش از حکومت سلجوقیان و در دیگر سلسله های ایران اسلامی از جمله [[سامانیان]]، [[آل بویه]] و [[غزنویان]] نیز وجود داشت. ولی درحکومت سلجوقی به واسطه ی گسترش آن در بعد زمان و مکان و پیچیدگی ساختار این حکومت نسبت به حکومت های دیگر، نمود بیشتری یافت. ترکمانان سلجوقی توانستند نزدیک به دو قرن به قلمرو وسیعی از[[ماوراءالنهر|ماوراالنهر]] تا [[مدیترانه|دریای مدیترانه]] حکومت کنند و این مسئله در تاریخ ایران تا آن دوره بی نظیر بود. کتاب سلجوقنامه از نظامیان با عنوان کلی امرا نام میبرد و به قدرت و تنها برای ضرورت ، اسامی بعضی ازمقامات نظامی را عنوان کرده است. منظور ازاجرا مقامات نظامی حکومت سلجوقی بودند. که در مراتب مختلف از جمله فرماندهی نظامی ، فرمانروایی شهرها و ولایات و انجام وظیفه زیر نظر اجرای صاحب منصب قرارمیگرفتند. <ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=المبطون_|نام خانوادگی=|نام=|ناشر=|سال=|شابک=|مکان=|صفحات=ص267}}</ref>
درکتاب سلجوقنامه، [[خواجه نظام الملک]] به عنوان بزرگترین مغز متفکر سیاست مداری در دوره ی سلجوقی معرفی میشود که سعی دارد ضمن ایجاد یک نیروی متمرکز درجامعه ی زیر نظر سلطان، جامعه را از حرکت به سمت زیاده خواهی امرا بازداشته ودر جهت استفاده ی موثر از ایشان رهنمون شود. <ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=(ظهیرالدین نیشابوری،|نام خانوادگی=|نام=|ناشر=|سال=|شابک=|مکان=|صفحات=33)}}</ref> یکی از عرصه هایی که امرا و نظامیان درتمام دوره ی حکومت سلجوقی خود را محق به دخالت در آن میدانستند. مسئله ی جانشینی بود و در این زمینه ائتلاف ایشان بر مرحله ی جانشینی همواره دغدغه هایی جدی برای شاهزادگان داوطلب سلطنت بوده. [[سلجوقنامه]] در داستان جانشینی [[آلپ ارسلان|الب ارسلان]] (465_455ق) به جای [[طغرل]] به مخالفت برخی از نظامیان ازجمله قتلمش وایجاد درگیری میان ایشان پرداخته، تلاش خواجه نظام الملک دراشتی دادن ان ها و خواهش از آلب ارسلان برای بخشیدن رقبای فعلی را مورد توجه قرار میدهد. قدرت نمایی امرا نه تنها در دورانش ضعف سلاطین و وزرا که در اوج قدرت سلاطین نیز نمود داشت و آن ها را به زیاده خواهی بیشتر وامیداشت. با بر سلجوقنامه امرا برخلاف سلطان و وزیر که در ساختار قدرت تعریف دقیق و مشخص تری داشتند و بهترمیتوان برای آن ها حدودی از قدرت را تعیین کرد. حیطه اختیارات نامشخص تری داشتند. دقیق نبودن حدود قدرت ایشان و دخالت آن های ساختار اختیارات سلطان و وزیر تصویری سیال و رعب انگیز از قدرت امرا در ذهن خواننده ترسیم میکند.
== پانویس ==
| |||