آژانس شیشه‌ای: تفاوت میان نسخه‌ها

[[ناصر صفاریان]] نقدهای فراوانی بر ''آژانس شیشه‌ای'' در ماهنامهٔ ''[[فیلم (ماهنامه سینمایی)|فیلم]]'' نوشته‌است. در شمارهٔ نوروز ۱۳۷۷ چنین نوشت: «''آژانس شیشه‌ای'' یک فیلم خوش‌ساخت و حرفه‌ای است. پرویز پرستویی عالی است. کیانیان هم بازی خوبی دارد. فیلم‌برداری خوب است. تدوین فیلم فراتر از حد انتظار است. کارگردانی‌اش هم حرف ندارد. اما اولین بار است که حاتمی‌کیا جانب یکی از آدم‌ها را می‌گیرد؛ هرچند که دیگران را با او همراه نمی‌کند و نشان می‌دهد که آن‌ها در مقابل طرز فکر قهرمان او قرار دارند.»<ref>{{پک|صفاریان|۱۳۷۷|ف=چون چرخ چرخیدن|ک=فیلم|رف=صفاریان۲}}</ref> او همچنین در مقدمهٔ پرونده‌ای که ''فیلم'' به مناسبت نمایش عمومی ''آژانس شیشه‌ای'' منتشر کرد، با تشریح این نکته که جز چند صحنهٔ انگشت‌شمار، بقیه صحنه‌های فیلم، همگی در یک مکان می‌گذرد و بیننده با آدم‌های جدید آشنا نمی‌شود، توانایی کارگردان در فضاسازی مناسب، و ایجاد کشش و تعلیق را منجر به همراه شدن تماشاگران با داستان فیلم دانسته که مانع خستگی آنها خواهد شد. همچنین یک‌دستی و روانی ضرب‌آهنگ فیلم، مانع کش‌دار شدن موضوع و ایجاد کسالت برای بیننده می‌شود به طوری که بیننده با شخصیت‌ها و حوادث درون آژانس درگیر شده و اصلاً گذشت زمان را حس نمی‌کند. وی با ابراز شگفتی از استقبال بی‌نظیر شخصیت‌ها، گروه‌ها و طیف‌های سیاسی و اجتماعی نوشت: «کِی سابقه داشته یک فیلم هم مورد حمایت روزنامهٔ ''[[سلام (روزنامه)|سلام]]'' باشد، هم روزنامهٔ ''[[رسالت (روزنامه)|رسالت]]''؟ كِی سابقه داشته که هم ''[[آدینه (نشریه)|آدینه]]'' از یک فیلم تعریف کند، هم ''[[یا لثارات الحسین|لثارات]]''؟» صفاریان در عین تأکید بر این که ساختار فیلم به گونه‌ای ست که حتی مخالفان هم نمی‌توانند آن را ضعیف بدانند و نادیده بگیرند، اما به انتقاد خشونت، اسلحه کشیدن به روی شهروندان پرداخته، و تأیید حرکت حاج کاظم توسط همسرش، فاطمه، در سکانسی که [[چفیه]] و [[پلاک جنگی|پلاک]] برای او می‌فرستد را برخلاف دنیای آثار قبلی حاتمی‌کیا دانسته و مذمت کرده‌است.<ref>{{پک|صفاریان|۱۳۷۷|ف=سوگند سکوت|ک=فیلم|رف=صفاریان۳}}</ref> صفاریان همچنین دو سال بعد در مقاله‌ای دیگر، ''آژانس شیشه‌ای'' را فیلمی توصیف کرد که مخاطب را ناخودآگاه با مسائل فرامتنی اجتماعی و سیاسی درگیر می‌کند بنابراین نگاهی که مخاطب فیلم در هنگام اکران پیدا کرده بوده، متفاوت با بینندهٔ خارجی یا بیننده‌ای از سال‌های بعد خواهد بود و همان مخاطب، سال‌ها بعد وقتی فارغ از مناسبات اجتماعی و سیاسی با فیلم روبه‌رو شود، آن را به‌عنوان داستانی جذاب و فیلمی خوش‌ساخت خواهد پذیرفت.<ref>{{پک|صفاریان|۱۳۷۸|ف=نادَركجایی و بی‌دَرزمانی|ک=فیلم|رف=صفاریان۶}}</ref>

 

به تعبیر [[:en:Roxanne Varzi|رکسانا ورزی]]، «''آژانس شیشه‌ای''» [[استعاره|استعاره‌ای]] از یک خانهٔ شیشه‌ای است که ایرانِ پس از جنگ، در آن قرار دارد و تنش‌های داخلی‌اش، برجسته‌تر از تنش‌های بیرونی و بین‌المللی است.<ref dir=ltr>{{پک|Varzi|2006|ک=Warring Souls|ص=180|زبان=en}}</ref> به نوشتهٔ [[ژیلا بنی‌یعقوب]] در ''همشهری''، حاتمی‌کیا بین جاذبه‌های قانون و آرمان در نوسان است و در سراسر فیلم، این کش‌وقوس دیده می‌شود.<ref>{{پک|بنی‌یعقوب|۱۳۷۷|ف=خشونت، قانون یا آرمان؟|ک=همشهری|رف=۷۷۰۶۱۸}}</ref> [[شهاب اسفندیاری]] نیز ''آژانس شیشه‌ای'' را مانیفستِ «مقاومت در برابر [[جهانی‌شدن]]» خوانده‌است.<ref dir=ltr>{{پک|Esfandiary|2012|ک=Iranian Cinema and Globalization|ص=164|زبان=en}}</ref> [[تقی آزاد ارمکی]]، جامعه‌شناس، به همراه اعتمادی‌فرد می‌نویسد، سیر روایی و شخصیت‌پردازی فیلم، عقیده‌گرایی را بر [[عمل‌گرایی]]، وظیفه‌محوری را بر [[پیامدگرایی|نتیجه‌محوری]]، عشق‌مداری را بر [[خردگرایی|عقل‌مداری]]، درون‌گرایی را بر [[برونگرایی و درونگرایی|برون‌گرایی]]، و گذشته‌گرایی را بر آینده‌گرایی ترجیح می‌دهد.<ref>{{پک|آزاد ارمکی|اعتمادی‌فرد|۱۳۸۷|ف=روابط نسلی…|ک=مطالعات فرهنگی و ارتباطات|ص=۷۳}}</ref> با این که تلاش حاتمی‌کیا معطوف به وضعیت «چندصدایی» در روایت بخش‌های مختلف داستان است، می‌توان با رمزگشاییِ برخی از نشانه‌هایی که در فیلم به کار رفته، یک ترجیح را تشخیص داد. تا پیش از این، دغدغهٔ او مربوط به بازنمایی نحوهٔ ارتباط درون‌نسلی بود که ''مهاجر'' نمونهٔ بازر آن است اما در ''آژانس شیشه‌ای''، او به روابط بین‌نسلی می‌پردازد. تمایل پیدا کردن شخصیت‌های خاکستری به سمت کمک‌کردن به حاج کاظم، حاکی از گرایش حاتمی‌کیا به سویهٔ ابتدایی تقابل‌هایی است که حاج کاظم، آنها را نمایندگی می‌کند.<ref>{{پک|آزاد ارمکی|اعتمادی‌فرد|۱۳۸۷|ف=روابط نسلی…|ک=مطالعات فرهنگی و ارتباطات|ص=۸۰}}</ref>