'''ایل زنگنه''' نام یکی از ایلات ایران است.<ref name="autogenerated1">[http://www.loghatnaameh.com/dehkhodasearchresult-fa.html?searchtype=0&word=2LLZhtqv2YbZhw== زنگنه در لغتنامه دهخدا]</ref><ref name="autogenerated4">[http://www.iranicaonline.org/articles/kurdish-tribes KURDISH TRIBES]</ref><ref name="ReferenceA">کرمانشاه و تمدن دیرینه آن، ایرج افشار سیستانی،انتشارات نگارستان، چاپ دوم، تهران1381</ref><ref>http://www.ashayer.ir/index.aspx?siteid=1&pageid=160</ref><ref>جامعهشناسی و مردمشناسی، دکتر حشمت الله طبیبی،انتشارات دانشگاه تهران، آذرماه1371</ref><ref>http://www.iranicaonline.org/articles/asayer-tribes</ref><ref>تبارشناسی قومی وحیات ملی. اسماعیل یوردشاهیان.انتشارات فرزان روز. تهران۱۳۸۰، چاپ اول. ص۱۷۳و174</ref><ref>تاریخ شهریاری، سعیدنفیسی، ناشراقبال، تهران1317، ص25</ref><ref>https://books.google.com/books?id=XzptAAAAMAAJ&dq=Kalhor+Kurd&focus=searchwithinvolume&q=zangeneh+Kurd</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://rch.ac.ir/article/Details/14740 |عنوان =زنگنه | ناشر =[[دانشنامه جهان اسلام]] |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۹ اوت ۲۰۲۱}}</ref> برخی منابع زنگنه را از ایلات لر میدانند<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=سفرنامه عتبات ناصرالدین شاه قاجار|نام=ناصرالدین|نام خانوادگی=قاجار|صفحهها=62,72,74,169}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=منتخب التواریخ معینی|نام=معین الدین|نام خانوادگی=نطنزی|صفحه=49}}</ref> باتوجه به شواهدی که وجود دارد<ref name="autogenerated4">[http://www.iranicaonline.org/articles/kurdish-tribes KURDISH TRIBES]</ref>برخی منابع ایل [[زنگنه]] جدا از اکراد ذکر شده اند <ref>{{یادکرد کتاب|عنوان= تاریخ و جغرافیای گناباد . تالیف:جناب حاج سلطان حسین تابنده ص. ۳۴۸}}</ref> ایل زنگنه در میان ایلات کرد بعنوان ایل مادر شناخته می شود چون ایلات دیگر از آن منشعب گردیده است. ایل زنگنه از دوره صفویه در مناصب بزرگ حکومتی ایران تا دوره قاجار نقش مستقیم داشت. ایل زنگنه نقش اساسی در توسعه شهر کرمانشاه داشته است.
<ref name="ReferenceA">کرمانشاه و تمدن دیرینه آن، ایرج افشار سیستانی،انتشارات نگارستان، چاپ دوم، تهران1381</ref><ref>http://www.ashayer.ir/index.aspx?siteid=1&pageid=160</ref><ref>جامعهشناسی و مردمشناسی، دکتر حشمت الله طبیبی،انتشارات دانشگاه تهران، آذرماه1371</ref><ref>http://www.iranicaonline.org/articles/asayer-tribes</ref><ref>تبارشناسی قومی وحیات ملی. اسماعیل یوردشاهیان.انتشارات فرزان روز. تهران۱۳۸۰، چاپ اول. ص۱۷۳و174</ref><ref>تاریخ شهریاری، سعیدنفیسی، ناشراقبال، تهران1317، ص25</ref><ref>https://books.google.com/books?id=XzptAAAAMAAJ&dq=Kalhor+Kurd&focus=searchwithinvolume&q=zangeneh+Kurd</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://rch.ac.ir/article/Details/14740 |عنوان =زنگنه | ناشر =[[دانشنامه جهان اسلام]] |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۹ اوت ۲۰۲۱}}</ref> معین الدین طنزی ایل زنگنه را جزو قلمروطوایف [[اتابکان اصلی لر کوچک|اتابکان لر]]ها دانستهاست.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://ensani.ir/fa/article/83930/پژوهشى-درباره-شیخعلى-خان-زنگنه |عنوان =پژوهشی دربارهٔ شیخعلی خان زنگنه | ناشر =پرتال جامع علوم انسانی |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۲۴ اوت ۲۰۲۱}}</ref> محل زندگی بیشتر آنها در [[کرمانشاه]] است و همچنین در [[استان کردستان|کردستان ایران]] و [[خوزستان]] و ایلام تا داخل مرزهای [[عراق]] محدوده گسترششان است. بخشی از ایل زنگنه در [[کردستان عراق]] و ارمنستان و عثمانی زندگی میکنند. اکثر زنگنهها ساکن [[استان کرمانشاه]] با تمرکز در مناطق [[ماهیدشت]] و سرفیروزآباد ([[دهستان عثمانوند|عثمانوند]]) و شهرستان اسلامآباد غرب روستای قلعه هرسم و روستاها و دهستانهای اطراف حد فاصل شهر حُمِیل یا با گویش محلی حُمِیل تا گردنه شاهبداغ یا با گویش محلی شابِیاخ و در سُنقُرکُلیایی و شمال عراق هستند. ایل زنگنه همچنین در مناطقی از ایران از جمله [[استان ایلام]]، [[استان لرستان]]، [[استان چهارمحال و بختیاری]]، [[استان همدان]] (از جمله شهرستانهای [[نهاوند]] [[ملایر]] و [[تویسرکان]])، [[استان خوزستان]] و [[استان فارس]] (از جمله شهرستانهای شیراز، فسا، مهر ، [[لامرد]] و روستای زنگنه بن رود) و آذربایجان و گروه کثیری در استانهای شمالی و خراسانات زندگی میکنند. از زنگنه در منطقهٔ کرمانشاهان به عنوان ایل مادر یاد میشود، چرا که دهها ایل از ایل زنگنه منشعب شدهاست.<ref name="دائرةالمعارف بزرگ اسلامی ۱">[https://cgie.org.ir/fa/news/212948 مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی: ''بین تاریخ محلی و تاریخ مرکزنشینان همیشه گسلی هست''، نوشتهشده در ۱۶ بهمن ۱۳۹۶؛]بازدید در ۲ فروردین ۱۳۹۹.</ref> در زمان [[نادرشاه]]، سه طایفه از ایل زنگنه، به منطقه جانکی، [[بختیاری]] کوچ داده شدند، که بعدها بتدریج در [[ایل بختیاری]] ادغام شدند.<ref name="autogenerated1" /><ref name="autogenerated4" /><ref>{{یادکروب وب |url=http://www.cgie.org.ir/shavad.asp?id=130&avaid=5450 |title=وبگاه سیجیآیای |accessdate=۱۷ نوامبر ۲۰۰۹ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121107053451/http://www.cgie.org.ir/shavad.asp?id=130&avaid=5450 |archivedate=۷ نوامبر ۲۰۱۲ |dead-url=yes}}</ref><ref name="autogenerated2">[http://www.encyclopaediaislamica.com/madkhal2.php?sid=4419 جانَکی<!-- عنوان تصحیحشده توسط ربات -->]</ref> در زمان صفویه نیز طوایفی از ایل زنگنه کرمانشاه به فارس نقل مکان کرده و در این ناحیه توطن نمودند. بخشی از طوایف زنگنه نیز در [[ایل قشقایی]] ادغام گشتهاند.<ref name="autogenerated1" /> بخشی از این ایل نیز تحت عنوان زنگنهٔ دشتستان، در ناحیه شرق [[بوشهر]] زندگی میکنند.<ref name="autogenerated4" /> بسیاری از زنگنههای کشور عراق در محلی به نام علیای آوه سپی زندگی میکنند و بخشی از زنگنهها در قاره اروپا و کشورهای سوئد و آلمان سکنی گزیدهاند.<ref name="ReferenceA" />{{سخ}}[[دانشنامه ایرانیکا]] بخشی از [[کرکوک]] در [[کردستان عراق]] را از ایل زنگنه دانستهاست.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://www.iranicaonline.org/articles/kurdish-tribes |عنوان =KURDISH TRIBES | ناشر =[[دانشنامه ایرانیکا|Encyclopædia Iranica]] |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۱۲ فوریه ۲۰۱۵}}</ref> <ref>http://www.khabaronline.ir/detail/713720/World/middle-east</ref><ref>http://www.aryanews.com/News/120171003172410903/زندگينامه-جلال-طالباني-تصاوير</ref><ref>http://www.hamshahrionline.ir/details/384158/world/westasia</ref>