سبزوار: تفاوت میان نسخه‌ها

|نام‌های‌قدیمی= ساسویه،<ref>{{یادکرد وب|عنوان= ساسویه در لغت نامه دهخدا|نشانی=https://vajehyab.com/dehkhoda/ساسویه/news/15986|وبگاه=واژه یاب|بازبینی=2023-07-06}}</ref> ساسان‌آبادساسان آباد<ref>{{یادکرد وب|عنوان= ساسان آباد در لغت نامه دهخدا|نشانی=https://vajehyab.com/dehkhoda/ساسان-آباد?q=ساسان%20آباد|وبگاه=واژه یاب|بازبینی=2023-07-06}}</ref> و بیهق<ref>{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی =امین | نام = سیدعلینقی| پیوند نویسنده = سید علینقی امین| عنوان = [[تاریخ سبزوار]]| کوشش = [[سید حسن امین|پروفسور سید حسن امین]]| سال = ۱۳۸۲| ناشر = دائرةالمعارف ایران‌شناسی| مکان = تهران| زبان = فارسی| شابک = ۹۶۴-۹۳۹۶۷-۵-۶| صفحه =چهل و یک}}</ref>

|مساحت= ۳۸٫۷۵۳۷/۵ کیلومتر مربع<ref name="Masahat">{{یادکرد وب |عنوان=۲۰مصوبه درصدشورای ساختمان‌هایعالی شهرشهرسازی سبزوارو بهمعماری مقاوم‌سازیایران نیازدر داردخصوص طرح جامع شهر سبزوار |ناشر=مرکز پژوهش‌های ایرنامجلس |نشانی= https://www.irna.ir/news/84159842/۲۰-درصد-ساختمان-های-شهر-سبزوار-به-مقاوم-سازی-نیاز-دارد |تاریخ بازدید=۲۴ خرداد ۱۳۹۹}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=۱۲۱ هکتار زمین طرح نهضت ملی مسکن در سبزوار تامین شد|نشانی=https://www.irna.ir/news/84929557/|وبگاه=ایرنا|بازبینی=2023-07-06}}</ref>

|شهردار = مهندسموسی میثم حسین آبادیرجب‌زاده<ref>{{یادکرد وب |نشانی=https://www.irna.ir/news/84619529/حکم-شهردار-سبزوار-امضا-شد |عنوان= حکم شهردار سبزوار امضا شد| تاریخ=۲۹ دی ۱۴۰۰}}</ref>

'''سَبزِوار''' ({{تلفظ|Sabzevar.ogg}}) سومیندومین شهر پرجمعیت'''بزرگ''' [[استاناستان‌های خراسان رضوی]]،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=برای بازآفرینی طرح‌های حاشیه سبزوار ۵۰۰ میلیارد ریال اعتبار نیاز است|نشانی=https://www.imna.ir/news/504363/برای-باز-آفرینی-طرح-های-حاشیه-سبزوار-۵۰۰-میلیارد-ریال-اعتبار|وبگاه=ایمنا|بازبینی=2023-07-06}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=۱۲۱ هکتار زمین طرح نهضت ملی مسکن در سبزوار تامین شد|نشانی=https://www.irna.ir/news/84929557/|وبگاه=ایرنا|بازبینی=2023-07-06}}</ref> یکی از '''نمادهای''' [[تاریخ ایران|تاریخ و علم ایران]]،<ref>[http://www.ettelaat.com/etiran سبزوار؛ نماد تاریخ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180903050138/http://www.ettelaat.com/etiran/ |date=۳ سپتامبر ۲۰۱۸}}/?p=35481</ref> از قطب‌های '''ممتازِ''' [[تجارت]] و [[اقتصاد]] در [[ایران]]،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=نگاهی به بازار سنتی سبزوار شهر دیرینه‌های پایدار قطب اقتصادی و تجاری خراسان و ایران|نشانی=http://asrarnameh.com/news/4064|وبگاه=اسرارنامه|بازبینی=2023-07-06}}</ref> یکی از پاک‌ترین،'''پاک‌ترین'''، پراکسیژن‌ترین و سبزترین شهرهای [[ایران]]<ref>{{یادکرد وب|عنوان=۵ شهر تمیز ایران که شما را شگفت زده می‌کند!|نشانی=https://click.ir/newsfeed/iran-cleanest-cities/|وبگاه=کلیک|بازبینی=2023-07-06}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=تمیزترین شهرهای ایران برای فرار از آلودگی این روزها!|نشانی=https://www.jabama.com/mag/air-pollution-iran|وبگاه=جاباما|بازبینی=2023-07-06}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=سبزوار شهر پاک ایرانی|نشانی=https://www.asrarnameh.com/news/4625|وبگاه=مجله اینترنتی اسرارنامه|بازبینی=2023-07-06}}</ref> قطب '''فرهنگی''' [[خراسان بزرگ]]،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=آداب و رسوم نوروز در دارالمومنین سبزوار ریشه فرهنگی خراسان|نشانی=http://www.asrarnameh.com/lifestyle/1606|وبگاه=مجله اینترنتی اسرارنامه|بازبینی=2023-07-06}}</ref> '''پایتخت''' حکومت [[سربداران]] به عنوان بزرگ‌ترین [[جنبش]] '''ظلم ستیزی''' و عدالتخواهی [[ایرانیان]] در برابر [[بیگانگان]]،<ref>پتروشفسکی، ای، پ، کشاورزی و مناسبات ارضی در ایران عهد مغول، ترجمه کریم کشاورز، مؤسسه مطالعاتی و تحقیقات اجتماعی، ۱۳۳۴</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=سبزوار؛ پایتخت حکومت سربداران و سرزمین گنجینه‌های شعر|نشانی=https://www.isna.ir/news/1402010300954/سبزوار-پایتخت-حکومت-سربداران-و-سرزمین-گنجینه-های-شعر|وبگاه=ایسنا|بازبینی=2023-07-06}}</ref> '''پایتخت''' [[نثر فارسی]]،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=آشنایی با لقب شهرهای ایران|نشانی=https://www.tabnak.ir/fa/news/919411/آشنایی-با-لقب‌-شهرهای-ایران|وبگاه=تابناک|بازبینی=2023-07-06}}</ref> شهر '''دیرینه‌های پایدار''' و دانشوران بیدار،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=با لقب شهرهای مختلف ایران آشنا شوید |نشانی=https://tabnakjavan.com/fa/news/8622/با-لقب‌-شهرهای-مختلف-ایران-آشنا-شوید|وبگاه=تابناک جوان|بازبینی=2023-07-06}}</ref> '''مهد''' [[تیم ملی هندبال ایران|هندبال ایران]]،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=سبزوار مهد هندبال کشور است|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/1076398/سبزوار-مهد-هندبال-کشور-است|وبگاه=خبرگزاری مهر|بازبینی=2023-07-06}}</ref> از '''شهرهای''' [[راه ابریشم]]،<ref>{{یادکرد وب|عنوان= شهرهای ایران سهم قابل توجه ای در مسیر جاده ابریشم دارند|نشانی=https://diyarmirza.ir/1396/02/شهرهای-ایران-سهم-قابل-توجه-ای-در-مسیر-جا/|وبگاه= دیار میرزا|بازبینی=2023-07-06}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی =امین | نام = سیدعلینقی| پیوند نویسنده = سید علینقی امین| عنوان = [[تاریخ سبزوار]]| کوشش = [[سید حسن امین|پروفسور سید حسن امین]]| سال = ۱۳۸۲| ناشر = دائرةالمعارف ایران‌شناسی| مکان = تهران| زبان = فارسی| شابک = ۹۶۴-۹۳۹۶۷-۵-۶| صفحه =چهل و یک}}</ref> مهم‌ترین شهر '''ارتباطی''' [[شرق ایران]] '''(۵ راه اصلی)'''،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=سبزوار کانون ارتباطی و مواصلاتی شرق ایران |نشانی=https://www.asrarnameh.com/news/242|وبگاه=مجله اینترنتی اسرارنامه|بازبینی=2023-07-06}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=سبزوار کانون ارتباطی و مواصلاتی شرق ایران |نشانی=http://synopticclimate.ir/post/458|وبگاه=اقلیم‌شناسی سینوپتیک|بازبینی=2023-07-06}}</ref> '''مرکز''' [[شهرستان سبزوار]]، چهارمینسومین شهر پرجمعیت'''بزرگ''' [[شرق ایران]]<ref>{{یادکرد وب|عنوان=۲۰ درصد ساختمان‌های شهر سبزوار به مقاوم‌سازی نیاز دارد |ناشر= ایرنا |نشانی= https://www.irna.ir/news/84159842/۲۰-درصد-ساختمان-های-شهر-سبزوار-به-مقاوم-سازی-نیاز-دارد |تاریخ بازدید=۲۴ خرداد ۱۳۹۹}}</ref> و '''مرکز''' [[استان|استان پیشنهادی]] [[طرح‌های پیشنهادی برای تقسیمات کشوری در ایران#استان خراسان غربی یا سربداران|خراسان غربی (سربداران)]] از سال '''۱۳۵۴''' تا به '''امروز''' است. سبزوار با نام‌های [[باستانی]] و [[تاریخی]] ساسویه،'''ساسویه'''،<ref>{{یادکرد وب|عنوان= ساسویه در لغت نامه دهخدا|نشانی=https://vajehyab.com/dehkhoda/ساسویه/news/15986|وبگاه=واژه یاب|بازبینی=2023-07-06}}</ref> ساسان‌آباد،'''ساسان آباد'''،<ref>{{یادکرد وب|عنوان= ساسان آباد در لغت نامه دهخدا|نشانی=https://vajehyab.com/dehkhoda/ساسان-آباد?q=ساسان%20آباد|وبگاه=واژه یاب|بازبینی=2023-07-06}}</ref> و [['''بیهق]]'''<ref>{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی =امین | نام = سیدعلینقی| پیوند نویسنده = سید علینقی امین| عنوان = [[تاریخ سبزوار]]| کوشش = [[سید حسن امین|پروفسور سید حسن امین]]| سال = ۱۳۸۲| ناشر = دائرةالمعارف ایران‌شناسی| مکان = تهران| زبان = فارسی| شابک = ۹۶۴-۹۳۹۶۷-۵-۶| صفحه =چهل و یک}}</ref> از مهم‌ترین '''مراکز''' [[جمعیت|جمعیتی]]، [[دانشگاهی]]، [[فرهنگی]]، [[تجاری]]، [[فهرست جاده‌های ایران|ارتباطی]]، [[اسلامی]] و [[تاریخی]]، [[شرق ایران]] محسوب می‌گردد.<ref>[http://www.ettelaat.com/etiran سبزوار؛ نماد تاریخ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180903050138/http://www.ettelaat.com/etiran/ |date=۳ سپتامبر ۲۰۱۸}}/?p=35481</ref> مراکز '''علمی''' و دانشگاهی و همچنین حوزه‌های علمیهٔ این شهر از '''قدمتی دیرینه''' برخوردارند. [[مدرسه فخریه]] به عنوان قدیمی‌ترین مدرسه [[ایران]] در این شهر'''سبزوار''' واقع شده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان= فخریه سبزوار قدیمی ترین مدرسه ایران با پیشینه 1100 ساله در شهر دیرینه های پایدار|نشانی=https://asrarnameh.com/news/3410|وبگاه=مجله اینترنتی اسرارنامه|بازبینی=2023-07-06}}</ref> <ref>{{یادکرد وب|عنوان= مدرسه فخری، قدیمی ترین مدرسه ایران|نشانی=https://iraninform.com/%D8%A8%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C/7623|وبگاه=iraninform|بازبینی=2023-07-06}}</ref> [[دانشگاه علوم پزشکی سبزوار]]، [[دانشگاه حکیم سبزواری]] و [[دانشگاه آزاد اسلامی واحد سبزوار|دانشگاه آزاد اسلامی]] دانشگاه‌های مهم این شهر می‌باشند. هم‌اکنون '''۱۴''' دانشگاه و مؤسسهٔ آموزش عالی بزرگ در این '''شهر''' مشغول به کار می‌باشند.

پس از [[حمله مغول به سلطنت خوارزمشاه|حملهٔ مغول به سلطنت خوارزمشاه]]، حکومت [[سربداران]] ایجاد گردید که رهبری '''سیاسی''' و نظامی آنها را [[عبدالرزاق باشتینی]] و رهبری '''مذهبی''' و معنوی‌شان را [[شیخ خلیفه مازندرانی|شیخ خلیفهٔ مازندرانی]] بر عهده داشت. مدتی بر قسمت‌هایی از [[ایران]] حکومت کرد و مرکز این حکومت '''سبزوار''' بود. حکومت [[سربداران]] اولین حکومت با گرایش '''شیعهٔ دوازده‌امامی''' در [[ایران]] بود.

شهر سبزوار با مساحت ۳۸٫۷۵۳۷/۵ کیلومتر مربع در ۲۳۰ کیلومتری [[مشهد]] و ۶۶۰ کیلومتری [[تهران]] واقع شده است. شهرستان سبزوار واقع در غرب استان خراسان رضوی براساس آخرین تقسیمات کشوری دارای دو بخش به نام‌های [[بخش مرکزی شهرستان سبزوار|مرکزی]] و [[بخش روداب (سبزوار)|روداب]] است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده= فناوری اطلاعات فرمانداری سبزوار|نشانی= http://sabzevar.khorasan.ir/RContent/11JIUXU-بخشداریها.aspx|عنوان= تقسیمات کشوری ۱۳۹۴|ناشر= پورتال استانداری خراسان رضوی- فرمانداری شهرستان سبزوار|تاریخ بازبینی= ۱۰/۰۳/۱۳۹۶|archiveurl= https://web.archive.org/web/20141209034750/http://sabzevar.khorasan.ir/RContent/11JIUXU-%D8%A8%D8%AE%D8%B4%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D9%87%D8%A7.aspx|archivedate= ۹ دسامبر ۲۰۱۴|dead-url= yes}}</ref>[[کوه‌های جغتای| رشته کوه جغتای]] عامل جدایی دشت جوین از جلگهٔ اصلی سبزوار بوده و در جنوب آن نیز [[رشته‌کوه کوه‌میش]] قرار دارد. به تعبیر دیگر سبزوار محصور در میان ارتفاعات شمالی و جنوبی است. چهره منطقی شرقی و شمالی این شهرستان کوهستانی و دارای اقلیم معتدل و در قسمت‌های جلگه‌ای با هوای گرم همراه است. تنها دو رشته رودخانهٔ فصلی به نام [[کال شور سبزوار|کال شور]] در این ناحیه وجود دارد که سیلاب‌های دشت سبزوار را به نمکزارهای کویر هدایت می‌کند.

در حال حاضر وجود شرایط و زیرساخت‌های مناسب نظیر [[فرودگاه بین‌المللی]]، [[اداره کل]] [[پخش]] [[فراورده‌های نفتی]]، معاونت هماهنگی توزیع برق غرب استان خراسان رضوی، [[منطقه ویژه اقتصادی]]، [[گمرک]]، [[راه‌آهن]]، [[دانشگاه علوم پزشکی]] و مراکز بهداشتی درمانی عالی، [[دانشگاه حکیم سبزواری]] به عنوان معین و مستقل از مرکز استان، جمعیت بیشتر از ۷ مرکز استان، وسعت محدوده شهری بالاتر از ۹ مرکز استان، شهرستان‌های اقماری متعدد، دوری از مرکز استان و مجاورت با استان‌های دیگر، پیشینه تاریخی ۱۲ هزار ساله و وجود اماکن [[تاریخی]] و [[باستانی]] متعدد، وضعیت بازرگانی عالی، بیشترین بانک در کشور به نسبت جمعیت، بالاترین سرانه فضای سبز شهری پس از [[مشهد]]، وجود بوستان‌ها و مسیرهای خطی متنوع، راه‌های ارتباطی اصلی، وجود ۵ بزرگراه شهری، شهرک‌های صنعتی متعدد، [[نیروگاه سیکل ترکیبی]]، سابقه پایتختی ایران در دوره حکومت [[سربداران]] به عنوان اولین حکومت [[شیعه دوازده امامی]] در ایران، مهد [[هندبال]] [[ایران]]، وجود [[مشاهیر]] [[بزرگ]]، مطرح بودن به عنوانِ نماد [[علم]]، [[تاریخ]] و [[فرهنگ]] [[ایران]] و … سبزوار را به بهترین گزینه در [[استان خراسان رضوی]] جهت ارتقا به یک استان جدید در [[شرق ایران]] تبدیل کرده‌است. شهرستان‌های سبزوار، اسفراین، کاشمر، بردسکن، خوشاب، داورزن، جوین، جغتای، ششتمد، خلیل‌آباد، کوهسرخ، بام و صفی‌آباد و انابد '''استان خراسان غربی''' را تشکیل می‌دهند. جمعیت این استان بیش از یک میلیون نفر است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=درخواست ارتقای منطقه غرب خراسان به استان سربداران به مرکزیت سبزوار|نشانی=https://farsnews.ir/my/c/42074|وبگاه=فارس من|تاریخ=2022-09-01|بازبینی=2022-09-01|کد زبان=fa}}</ref>

در زمان دومین قانون تقسیمات کشوری در سال ۱۳۱۶، سبزوار پس از مشهد و نیشابور پرجمعیت‌ترین شهر در [[استان نهم]] بود.<ref>{{یادکرد وب |نشانی=https://khorasanrazavi.mcls.gov.ir/fa/vahedhayetabe/khorasan |عنوان=نسخه آرشیو شده |بازبینی=۴ ژوئیه ۲۰۱۷ |archive-date=۲۹ اوت ۲۰۱۷ |archive-url=https://web.archive.org/web/20170829161848/https://khorasanrazavi.mcls.gov.ir/fa/vahedhayetabe/khorasan |url-status=dead}}</ref>
نخستین سرشماری عمومی ایران که در سال ۱۳۳۵ انجام گرفت و نیز در سرشماری سال‌های ۱۳۴۵ و ۱۳۵۵ سبزوار دومین شهر پرجمعیت [[استان خراسان]] بودشد.<ref>{{یادکرد کتاب| نام خانوادگی = میلانی | نام = عباس| پیوند نویسنده =|عنوان= پهلوی|ناشر=[[دائرةالمعارف ایران‌شناسی]]|شهر=تهران |کوشش= |ویرایش= |صفحه=۳۵۳ |سال=۱۳۴۵|شابک=}}</ref> در سرشماری سال‌های ۱۳۶۵، ۱۳۷۵ و ۱۳۸۵ نیز در همین جایگاه قرار داشت<ref>{{یادکرد وب |url=http://roostanet.ir/index.aspx?siteid=3&fkeyid=&siteid=3&pageid=2382 |title=نسخه آرشیو شده |accessdate=15 نوامبر 2014 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141129082750/http://roostanet.ir/index.aspx?siteid=3&fkeyid=&siteid=3&pageid=2382 |archivedate=29 نوامبر 2014 |dead-url=yes}}</ref><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khorasan.ir/portals/4/02.pdf |عنوان=نسخه آرشیو شده |بازبینی=۴ ژوئیه ۲۰۱۷ |archive-date=۲۸ دسامبر ۲۰۱۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20131228034556/http://www.khorasan.ir/portals/4/02.pdf |url-status=dead}}</ref> تا اینکه مجدداً در سرشماری سال ۱۳۹۰ به رتبهٔ سوم [[استان خراسان رضوی]] تنزل کرد (پس از [[مشهد]] و [[نیشابور]]).<ref name="amar90">{{سرشماری ۱۳۹۰|09}}</ref>

بر پایه [[سرشماری عمومی نفوس و مسکن ایران|سرشماری عمومی نفوس و مسکن]] در [[سرشماری عمومی نفوس و مسکن (۱۳۹۵)|سال ۱۳۹۵]] شهر سبزوار با ۲۴۳٬۷۰۰ نفر جمعیت و ۳۸/۷۵ کیلومتر مربع وسعت، [[فهرست شهرهای ایران بر پایه جمعیت|سی و چهارمین شهر پرجمعیت ایران]] (بالاتر از ۷ مرکز استان) است.<ref name="amar95"/><ref>{{یادکرد وب | نشانی=http://sabzevar.ir/نتایج-سرشماری-شهرستان-سبزوار-و-حومه-سا/ | عنوان=نتایج سرشماری شهرستان سبزوار و حومه سال ۱۳۹۵}}</ref>