شهرستان ممسنی: تفاوت میان نسخه‌ها

|بخش‌ها=[[بخش مرکزی شهرستان ممسنی|مرکزی]]، [[بخش جوزار|جوزار]]، [[بخش دشمن زیاری|دشمن زیاری]] ، [[بخش ماهورمیلاتی|ماهورمیلاتی]]

مردم این شهرستان از [[مردم لر|'''[[مردم لر]]''']] هستند.<ref>https://sanad.um.ac.ir/index.php?option=com_mag&view=htmlpage&id=865&hp=2738&lang=fa</ref> <ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://khafrak.ir/1467 |عنوان=نسخه آرشیو شده |بازبینی=۱۹ ژوئن ۲۰۲۱ |archive-date=۲۴ ژوئن ۲۰۲۱ |archive-url=https://web.archive.org/web/20210624200934/http://khafrak.ir/1467 |url-status=dead }}</ref><ref>{{یادکرد وب |نشانی=https://sums.ac.ir/page-SalamaM/fa/226/form/pId52926 |عنوان=نسخه آرشیو شده |بازبینی=۱۹ ژوئن ۲۰۲۱ |archive-date=۲۲ اوت ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220822091736/https://sums.ac.ir/page-SalamaM/fa/226/form/pId52926 |url-status=dead }}</ref>در چند سال گذشته و با کشف منابع نفتی در حوزه ممسنی، این شهر مورد توجه بیشتری قرار گرفت. کشاورزی مورد توجه مردم ممسنی از زمان‌های گذشته تا به امروز بوده‌است. وجود بنای هخامنشی [[لیدوما]] در این شهرستان که دارای قدمتی پنج هزار ساله می‌باشد. همچنین دارا بودن بناهای پرشمار تاریخی از پربار بودن تاریخ این دیار حکایت دارد.<ref>{{یادکرد وب|وبگاه=iranatlas.info|نشانی=https://iranatlas.info/parseh/liduma.htm|عنوان=شهر هخامنشی لیدوما|بازبینی=2018-12-31|archive-date=۱ ژانویه ۲۰۱۹|archive-url=https://web.archive.org/web/20190101002856/https://iranatlas.info/parseh/liduma.htm|url-status=dead}}</ref>

در تاریخ گردیزی امدهآمده است چون فریدون ضحاک را به دماوند میبردمی‌برد میان راه خوابش در ربود ضحاک به نگهبان گفت اگر مرا آزاد کنی ترا پادشاه ایران میکنم می‌کنم فریدون که سبک خواب بود شنید و برخاست و او را دوباره بندی دیگر گذاشت و انجاآنجا را نوبندگان خواندند.{{نیازمند منبع}}در نزدیکی شهر نوراباد شهر کهن نوبندگان بود.

[[ابوطیب متنبی|متنبی]] شاعر مشهور عرب هنگامی که به دیدار عضد الدوله دیلمی می امدآمد زیبایی بوان و نوبندگان او را جادو کردو یکی از زیباترین سروده هایش دربارهسروده‌هایش دربارهٔ این شهرستان است.

{{ب|بهشتین جایگاهی گر سلیمان|رود انجاآنجا رود با ترجمانا}}

{{ب|بشاخه میوه هایش میوه‌هایش نوش آبی است|که بیجام ایستاده  از  روانا}}

{{ب|ترا اندیشگان هر نشیمن|بود همراه تا نوبندگانا}}

{{ب|چو خواند مرغکی بر شاخساران|دهد پاسخ  ورا رامشگرانا}}

{{ب|میان شاخساران  میگریزدمی‌گریزد|ز دستت افتابآفتاب زرفشانا}}

{{ب|مرا اسبم همی گوید جوانا|برون خواهی شد از تنگ بوانا}}

{{ب|پدرتان ادم است و يادتانیادتان داد|برون رفت از بهشت جاودانا}}

مرکز ولایتی که ممسنی در آن قرار داشت، شهر [[شهر تاریخی بیشاپور|شاپور]] در چند کیلومتری [[کازرون]] بود که نوشته‌اند در زمان تزلزل حکومت دیلمی و سالهای نخست سلجوقی ،سلجوقی، به وسیله ابوسعید شبانکاره با خاک یکسان شد؛ ولی سپس بدست مماسنیها دوباره تعمیر و بازسازی شد و رونق گذشته خود را بازیافت. منطقه‌ای که ممسنی در آن ایجاد شده‌است، اولین بار به خاطر وجود مراتع غنی مورد توجه اقوامی که دارای معیشتی مبتنی بر دامداری بوده‌اند.

برای اولین بار نام ممسنی در سده پنجم هجری امدهآمده است و سپس حمدالله مستوفی داستان امدنآمدن مماسنیها را بازگو میکند می‌کند در حوادث مربوط به سال‌های ۱۱۶۵ و ۱۱۶۶ می‌بینیم که [[جعفرخان زند]] برادرش محمدخان را برای مجازات ایلات سلحشور ممسنی روانه ناحیه کرد و باید دانست که خاندان زند با طوایف ممسنی روابط خویشاوندی داشت. مادر محمدخان زند از ممسنی بود.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=فارسنامه ناصری|نام خانوادگی=|نام=|ناشر=|سال=|شابک=|مکان=|صفحات=۲۳۱}}</ref>

اکثریت مردم ممسنی لر هستند از ایل ممسنی و به زبان لری جنوبی سخن می گویندمی‌گویند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=معرفی شهرستان|نشانی=https://sums.ac.ir/page-SalamaM/fa/226/form/pId52926|وبگاه=sums.ac.ir|بازبینی=2023-02-09|archive-date=۲۲ اوت ۲۰۲۲|archive-url=https://web.archive.org/web/20220822091736/https://sums.ac.ir/page-SalamaM/fa/226/form/pId52926|url-status=dead}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=معرفی شهرستان ممسنی|نشانی=https://shahrmajazi.com/%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%DB%8Cمعرفی-%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86شهرستان-%D9%85%D9%85%D8%B3%D9%86%DB%8Cممسنی|وبگاه=shahrmajazi.com|بازبینی=2023-02-09}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=ایران شناسیایران‌شناسی (400): نورآباد (مرکز شهرستان ممسنی)|نشانی=https://www.tarafdari.com/node/1943483|وبگاه=طرفداری|تاریخ=2021-06-20|بازبینی=2023-02-09|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=معرفی شهرستان‌های استان فارس|نشانی=https://investinfars.ir/%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%DB%8Cمعرفی-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86استان-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3فارس/%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%DB%8Cمعرفی-%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D9%87%D8%A7%DB%8Cشهرستانهای-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86استان-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3فارس|وبگاه=investinfars.ir|بازبینی=2023-02-09}}</ref><ref>{{Cite journal|last=حافظ نیا|first=محمدرضا|last2=حسینی|first2=سید محمد حسین|last3=صادقی|first3=وحید|date=2022-03-21|title=تبارشناسی و خاستگاه تاریخی و جغرافیایی ایل مَمَسنی (با تکیه بر فرضیات جدید)|url=https://irhj.sbu.ac.ir/article_102554.html|journal=مجله علمی و پژوهشی تاریخ ایران|volume=15|issue=1|pages=209–226|doi=10.52547/irhj.15.1.209|issn=2008-7357}}</ref> همچنین گروهی از مردم ماهور میلاتی را عشایر کوچ روی ترک زبان قشقایی تشکیل می دهد که زمستان به این منطقه کوچ می کند<ref>{{یادکرد وب|عنوان=معرفی شهرستان دانشگاه شیراز|نشانی=https://sums.ac.ir/page-SalamaM/fa/226/form/pId52926|وبگاه=sums.ac.ir|بازبینی=2023-02-09|archive-date=۲۲ اوت ۲۰۲۲|archive-url=https://web.archive.org/web/20220822091736/https://sums.ac.ir/page-SalamaM/fa/226/form/pId52926|url-status=dead}}</ref>

این تپه‌یتپهٔ بسیار کهن که بنابر برخی نظریات مربوط به دوران ایلامی می‌باشد، در روستای منگودرز شهرستان رستم قرار دارد

** [[دهستان جاويدجاوید یک|بکش یک]]

** [[دهستان جاويدجاوید دو|بکش دو]]

شهرها: [[نورآباد (ممسنی)|نورآباد]]،