مردم ترک: تفاوت میان نسخه‌ها

}}</ref><ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی = http://cgie.org.ir/shavad.asp?id=123&avaid=5881 |عنوان = دائرةالمعارف بزرگ اسلامی |ناشر = |تاریخ = ۲۰۱۱ |تاریخ بازدید = سه ژوئن ۲۰۱۱ |archiveurl = https://web.archive.org/web/20111206154915/http://cgie.org.ir/shavad.asp?id=123&avaid=5881 |archivedate = ۶ دسامبر ۲۰۱۱ |dead-url = yes}}</ref><ref>عنوان. ایران و ترکان در روزگار ساسانیان/ نویسنده عنایت‌الله رضا/ نشر. علمی و فرهنگی/ص۲۳۰/تاریخ. ۲۰۱۱/تاریخ بازدید. ۲۰۱۱</ref> گروه‌های [[قومیت|قومی]] [[اوراسیا]]یی هستند که در [[شمال آسیا|آسیای شمالی]]، [[آسیای مرکزی]] و [[آسیای غربی]]، سیبری جنوبی، شمال‌غربی چین و بخش‌هایی از [[شرق اروپا|اروپای شرقی]] ساکن‌اند و به زبان‌هایی از خانوادهٔ [[زبان‌های ترکی‌تبار]] سخن می‌گویند و اشتراکات تاریخی و فرهنگی میان آن‌ها مشاهده می‌شود. ترک‌زبان‌ها در کشورهایی همچون [[مغولستانبلغارستان]]، [[چین]]، [[روسیه]]، [[قرقیزستان]]، [[قزاقستان]]، [[ازبکستان]]، [[ترکمنستان]]، [[تاجیکستان]]، [[افغانستان]]، [[ایران]]، [[جمهوری آذربایجان]]، [[عراق]]، [[ترکیه]]، [[قبرس]] و [[یونان]] حضور دارند.<ref>ایرانیان و ترکان در روزگار ساسانیان، عنایت الله رضا، ص29</ref><ref name="en.wikipedia.org">http://en.wikipedia.org/wiki/Turkic_peoples</ref><ref name="fr.wikipedia.org">http://fr.wikipedia.org/wiki/Peuples_turcs</ref><ref name="de.wikipedia.org">http://de.wikipedia.org/wiki/Turkvölker</ref><ref name="ru.wikipedia.org">http://ru.wikipedia.org/wiki/Тюрки</ref> گستره مهاجرت کنونی ترک‌زبان‌های آسیای کوچک بیشتر به سوی کشورهای [[اروپای مرکزی]] ([[آلمان]]، [[اتریش]]، [[سوئیس]]، [[فرانسه]]، [[انگلیس]])، [[آمریکا]] و [[استرالیا]] بوده، جوامع قابل‌توجهی را در این کشورها تشکیل داده‌اند. آن‌ها از لحاظ تاریخی و زبانی با [[گوک‌ترک‌ها]]، مردمی ایلی که در قرن ششم یک امپراتوری در گستره مغولستان و مرزهای شمالی و شرقی چین در آسیا میانه تا [[دریای مازندران|دریای خزر]] و [[اروپای شرقی]]<nowiki/>را بنیاد نهادند مرتبط‌اند. مردمان ترک، جز چند استثنا مانند بخش اروپایی ترکیه و منطقه [[ولگا]] در آسیا زندگی می‌کنند. مهم‌ترین پیوند تاریخی آنان، جدا از تاریخ و زبان، این است که جز [[یاقوتستان]] و [[چوواش]] در [[سیبری]] همگی مسلمان‌اند.معتقد به [[اسلام]] هستن مردمان ترک‌زبان را می‌توان به دو گروه اصلی غربی و شرقی تقسیم کرد. گروه غربی شامل مردم ترک جنوبغرب اروپا و جنوبغرب آسیا ساکن ترکیه و ایران هستند. گروه شرقی شامل مردم ترک آسیای مرکزی، قزاقستان و [[اویغورها|منطقه خودمختار اویغور]] در [[سین‌کیانگ|سین کیانگ]] چین هستند.<ref>{{یادکرد وب

نخستین بار اصطلاح «تُرک» (به [[ترکی باستان]]: 𐱅𐰇𐰼𐰰 (Türük) یا 𐱅𐰇𐰼𐰰:𐰜𐰇𐰛 (Kök Türük)، به [[چینی]]: 突厥، [[پین‌یین]]: Tūjué از [[زبان چینی میانه|چینی میانهٔ]] *tɦut-kyat از *dwət-kuɑt، [[زبان تبتی باستان]]: drugu)<ref name="KulteginMC">{{cite web| url = http://irq.kaznpu.kz/?lang=e&mod=1&tid=1&oid=15&m=1| title = Kultegin's Memorial Complex, TÜRIK BITIG}} [[Orkhon inscriptions]]</ref><ref name="TonyukukMC">{{cite web| url = http://irq.kaznpu.kz/?lang=e&mod=1&tid=1&oid=17&m=1| title = Tonyukuk's Memorial Complex, TÜRIK BITIG}} [[Bain Tsokto inscriptions]]</ref><ref>{{cite journal|last=Golden|first= Peter B.|title=The Ethnogonic Tales of the Türks|journal=The Medieval History Journal |doi=10.1177/0971945818775373|pages= 291–327|date=2018-07-25|volume= 21|issue= 2|s2cid= 166026934}}</ref>{{sfn|Golden|2011|loc=''Ethnogenesis in the tribal zone: The Shaping of the Turks''}} تنها برای یکی از گروه‌های ترکیگ مخصوصا گوگ‌ترک‌ها<ref>{{cite journal|first= Joo-Yup|last= Lee|title= The Historical Meaning of the Term Turk and the Nature of the Turkic Identity of the Chinggisid and Timurid Elites in Post-Mongol Central Asia|journal= Central Asiatic Journal |volume=59 |issue=1–2|pages= 103–108|year= 2016}}</ref> به کار رفته است. گوگ‌ترک‌ها در سنگ‌نوشته‌ی هوایس تُلگُی (Inscription of Hüis Tolgoi) در سدهٔ ششم پس از میلاد، تۆرۆک (türük) یا تؤرؤک (török) هم نامیده شده‌اند.<ref>{{cite journal|url=https://www.academia.edu/34589694|title=The Khüis Tolgoi inscription – signs and sounds|first=Dieter |last=Maue|website=Academia.edu|access-date=4 November 2018}}</ref><ref>{{cite journal|url=https://www.academia.edu/34550816|title=Interpretation of the Hüis Tolgoi Inscription|first=Alexander|last=Vovin|website=Academia.edu|access-date=4 November 2018}}</ref><ref>{{cite journal|url=https://www.academia.edu/39716045|last= Vivin|first=Alexander|title= A Sketch of the Earliest Mongolic Language: the Brāhmī Bugut and Khüis Tolgoi Inscriptions|journal= International Journal of Eurasian Linguistics|issue= 1|year= 2019|volume= 1|pages= 162–197|doi= 10.1163/25898833-12340008|s2cid= 198833565}}</ref> [[ایشبارا خاقان]] خود را در نامه‌ای به امپراتور یانگ‌ژیان از [[دودمان سوئی]]، «خان کبیر تُرک معرفی می‌کند.<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=pCiNqFj3MQsC&q=Chinese+texts+from+585+mentioning+Ishbara+as+%E2%80%9Cthe+Great+Turk+Khan%E2%80%9D.+828+Turkic+peoples&pg=PA828|access-date=24 June 2020|title=Encyclopedia of the Peoples of Asia and Oceania, p. 826|isbn=978-1-4381-1913-7|last1=West|first1=Barbara A.|date=19 May 2010|publisher=Infobase }}</ref><ref>{{cite web|url=http://newasia.proj.hkedcity.net/resources/25/beishi/index.phtml?section_num=099|title=新亞研究所 – 典籍資料庫|access-date=18 March 2015|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221113517/http://newasia.proj.hkedcity.net/resources/25/beishi/index.phtml?section_num=099|archive-date=21 February 2014}}</ref> [[سنگ‌نوشته اورخون]] و [[سنگ‌نوشته بوگوت]] از الفاظ تۆرکۆت (türküt)، تۆرک (türk) و تۆرۆک (türük) استفاده می‌کنند.<ref>Moriyasu & Ochir 1999, p. 123</ref>