=== زبان ===
{{اصلی|تاتی طالقانی}}
طالقانیها به زبانهای [[فارسی]]، [[زبان مازندرانی|مازندرانی]] و [[تاتی طالقانی]] سخن میگویند. به عقیده برخی از صاحبنظران،صاحبنظران، زبان مردم طالقان به دو دسته [[زبان مازندرانی|مازندرانی]] و [[زبان تاتی ایران|تاتی]] تقسیم میشود. روستاهایی که بین [[جوستان]] و کوههای کندوان قرار گرفتهاند به گویش [[طبری طالقانی]] از [[زبان مازندرانی]] سخن میگویند. از جوستان به سمت باختر به فارسی،مازندرانیزبان مازندرانی با [[تاتی طالقانی|گویش طالقانی]] سخن میگویند.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://alborz.doe.ir/portal/home/?125777/اداره-طالقان|عنوان=زبان مردم طالقان فارسی مازندرانی و با لهجه تاتی سخناست}}</ref> میگویندبهبه عقیده [[حبیب برجیان]] شهمیرزاد،[[شهمیرزاد]]، قصران و ساوجبلاغ،[[ساوجبلاغ]]، [[شهرستان طالقان|طالقان]] و [[الموت]] و [[کلاردشت]] و [[تنکابن]] یا کاسپی مرکزی گونههای زبانی پیرامون مازندران محسوب میشوند. این پژوهشگر [[زبان تبریمازندرانی|زبان طبری]] علاوه بر زبان، رسوم مشترک را هم دیگر ویژگی ساکنان حوزه زبان کاسپی دانست و گفت: آیین تیرماه سیزده شو از ویژگیهای مشترک [[گیلان]] و [[مازندران]] است. مردم [[شهرستان طالقان|طالقان]] و [[الموت]] هم از این جشن سخن میگفتند.<ref>{{یادکرد [[گلاتولوگ]] گویشهای طالقانی،[[گویش کرجیوب|کرجی]]نشانی=https://www.irna.ir/news/83385759/کاهش-توجه-به-زبان-مازندرانی-در-قرن-بیستم|عنوان=مصاحبه رابا ازحبیب [[گویشهایبرجیان فارسی-مازندرانی]]دربارهٔ (Perso-Tabaric)زبانهای قلمداد کردهاست.کاسپین}}</ref> در کتاب استانشناسی البرز چاپ [[وزارت آموزش و پرورش]]، گویش مناطقی از [[کرج]] و طالقان، [[شهرستان ساوجبلاغ|ساوجبلاغ]] شبیه به [[زبان مازندرانی|مازندرانی]] عنوان است.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://dl.ketabesabz.com/ebooks3/up/ostan-shenasi-alborz_%5Bwww.ketabesabz.com%5D.pdf?|عنوان=استانشناسی البرز}}</ref> [[تاتی طالقانی]] میتواند گونهای از زبانهای شبهه طبری باشد.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.irna.ir/news/83385759/%DA%A9%D8%A7%D9%87%D8%B4-%D8%AA%D9%88%D8%AC%D9%87-%D8%A8%D9%87-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D9%86-%D8%A8%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%85|وبگاه=www.irna.ir|بازبینی=2023-07-09}}</ref> برخی از صاحبنظران نیز [[گویش طالقانی]] را از [[گویشهای تاتیگونه]] میدانند.گرچه گویش مردم طالقان با تاتهای بقیه مناطق ایران فرق دارد. به گفته منیژه یوحنایی حوزه گستردگی زبان مازندرانی از شرق تا گرگان از جنوب تا شهمیرزاد، [[سنگسر]]، فیروزکوه، دماوند، لواسانات و مناطق شمالی امامزاده داوود و طالقان و از غرب تا تنکابن استاست.
==== نمونه فعلهای تاتی طالقانی ====
{{div col|colwidth=25em}}
* رساندنarasendon
* رسیدن arasesan
* افتادن ikatan
* انداختن ijayntan
* نشستن neshtan
* خرد کردن - ریز کردن benjaton
* بریدن berian
* ریسیدن reshtan
* دیدن vintan badian
* رفتن shian bashian
* اجازه دادن - امکان دادن ashtan
* آمدن omian biomian
* آوردن aydan biordan
* شیر خوردن از مادر (حیوانات) shet akhardan
* شیر دادن به بچه حیوانات bochobAndon
* نگه داشتن - متوقف کردن nia dashtan
* خواباندن bokhosondan (خوابید bakhot)
* خوابیدن khotan
* مردن mardan
* دوشیدن doshesan
* دوختن dotan
* گفتن vaatan bagoten
* زیر دندان خرد کردن bookooroojoston
* کشتن - ذبح کردن bakooshten
* ساییده شدن basoestan
* شکستن beshkeston
* شکاندن shekastan
* ریختن - به زمین ریختن ikardan
* با دست فشردن boshghAloston
* شستن shoordan
* قطع کردن bosAndon (فطع شد bowset)
* قطع شدن - جدا شدن bososton
* ساییدن - آسیاب کردن bossovoston
* جا انداختن - در جای خود قرار دادن der antay
* واژگون کردن agardenesan
* خاموش کردن ikoshtan
* پاشیدن opAtan (پاشید bapat)
* گرفتن igatan
* نهادن (بر جایی نهادن) nayan
* گذاشتن به زمین همراه با رها کردن hArengaton (انداخت darengat)
* گم شدن (غیرقابل پیدا شدن)avir abian
* پرتاب کردن ijayntan
* عقب افتادن peykaton
* جلو افتادن pish ikatan
* در جلوی خود نگهداشتن pishgatan
* رها کردن sarAdAyan
* از بین بردن - برانداختن varengatan
* برگرداندن - بازگرداندن vegardAndon
* برگشتن vegardoston
* لیسیدن velishton
* برداشتن veiten
* برگشتن vagar desan
* باد دادن خرمن - افشاندن خرمن voshAndon
* با دست زیر و رو کردن voshkaloston
* دریدن - پاره کردن vozarAndon (پاره vazeres)
{{div col end}}
== حیات وحش طالقان ==
|