یمن: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
خط ۸۶:
| today =
}}
'''یمن''' ({{IPAc-en|ˈ|j|ɛ|m|ən}} {{IPAc-en|ˈ|j|ɛ|m|ən}}؛ به {{Lang-ar|ٱلْیَمَن}}) با نام رسمی '''جمهوری یمن''' (به {{Lang-ar|الجُمْهُوْرِیَّةُ الیَمَنِیَّة}})، [[فهرست کشورهای فراقاره‌ای|کشور فراقاره‌ای]] در جنوب [[شبه‌جزیره عربستان|شبه جزیره عربستان]] و انتهای [[آسیای غربی]] است. این کشور با {{Convert|527,970|km2}}، دومین کشور مستقل [[مردم عرب|عربی]] در شبه جزیره است. خط ساحلی آن حدود {{Convert|2000|km|mile}} امتداد دارد.<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=eQvhZaEVzjcC|title=Yemen|last=McLaugh lin|first=Daniel|date=1 February 2008|publisher=Bradt Travel Guides|isbn=978-1-84162-212-5|pages=3|language=en}}</ref> قانون اساسی دولت مزدور سابق یمن، [[پایتخت]] کشور را شهر [[صنعا]] تعیین کرده اما این شهر از سال ۲۰۱۵
در دوران باستان، یمن محل زندگی [[سبایی‌ها|سبائی‌ها]] بود،<ref name="Burrowes20102">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=tjXRfqBv_0UC|title=Historical Dictionary of Yemen|last=Burrowes|first=Robert D.|date=2010|publisher=Rowman & Littlefield|isbn=978-0-8108-5528-1|pages=319|language=en}}</ref><ref name="Simpson20022">{{cite book|author=St. John Simpson|year=2002|title=Queen of Sheba: treasures from ancient Yemen|page=8|publisher=British Museum Press|isbn=0-7141-1151-1}}</ref><ref name="Kitchen20032">{{cite book|author=Kenneth Anderson Kitchen|year=2003|title=On the Reliability of the Old Testament|url=https://archive.org/details/onreliabilityold00kitc|url-access=limited|page=[https://archive.org/details/onreliabilityold00kitc/page/n139 116]|publisher=Wm. B. Eerdmans Publishing|isbn=0-8028-4960-1}}</ref> حاکمیتی تجاری که مرزهایش از [[اتیوپی]] تا [[اریتره]] امروزی می‌رسید. در سال ۲۷۵ [[گاه‌شماری دوران مشترک|م]]، بعداً [[حمیر|پادشاهی حمیر]] تحت تأثیر [[تاریخ یهودیان در یمن|یهودیان]] گرفت.<ref>{{cite book|author=Yaakov Kleiman|year=2004|title=DNA & Tradition: The Genetic Link to the Ancient Hebrews|page=70|publisher=Devora Publishing|isbn=1-930143-89-3}}</ref> [[مسیحیت]] در قرن چهارم سر رسید. [[اسلام]] به سرعت در قرن هفتم گسترش یافت و نیروهای یمنی در فتوحات اولیه اسلامی بسیار نقش حیاتی داشتند.<ref>{{cite book|author=Marta Colburn|year=2002|title=The Republic of Yemen: Development Challenges in the 21st Century|page=13|publisher=CIIR|isbn=1-85287-249-7}}</ref> چندین [[دودمان|سلسله]] در سده‌های ۹ تا ۱۶ پدیدار شدند، مانند [[خاندان رسول|سلسله رسولی]].<ref>{{cite book|author1=Karl R. DeRouen|title=Civil Wars of the World: Major Conflicts Since World War II, Volume 1|author2=Uk Heo|publisher=ABC-CLIO|year=2007|isbn=978-1-85109-919-1|page=810}}</ref> این کشور در سالهای ۱۸۰۰ [[امپراتوری عثمانی|بین امپراتوریهای عثمانی]] و [[امپراتوری بریتانیا|انگلیس]] تقسیم شد. پادشاهی [[زیدیه|زیدی]] [[پادشاهی متوکلی یمن|متوکلی یمن]] پس از [[جنگ جهانی اول]] و قبل از ایجاد [[جمهوری عربی یمن]] در سال ۱۹۶۲ تأسیس گردید. [[یمن جنوبی]] تا سال ۱۹۶۷ به عنوان نگهبان عدن، تحت الحمایه انگلیس بود و پس از آن تاریخ ابتدا به عنوان یک [[کشور مستقل]] و بعدتر به یک کشور [[دولت کمونیستی|مارکسیستی]] بدل گشت. نهایتاً دو کشور یمن با هم متحد شدند و در سال ۱۹۹۰ جمهوری جدید یمن را تشکیل دادند. رئیس‌جمهور [[علی عبدالله صالح]] اولین رئیس‌جمهوری کشور تا زمان استعفا در سال ۲۰۱۲ و در پی [[بهار عربی]] بود.<ref>{{cite book|author=Laura Etheredge|title=Saudi Arabia and Yemen|year=2011|page=137|publisher=The Rosen Publishing Group|isbn=978-1-61530-335-9}}</ref><ref>{{Cite web|last=Burrowes|first=Robert|title=Why Most Yemenis Should Despise Ex-president Ali Abdullah Saleh|url=http://www.yementimes.com/en/1550/opinion/488/Why-most-Yemenis-should-despise--ex-president-Ali-Abdullah-Saleh.htm|website=Yemen Times|accessdate=20 August 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170616171932/http://www.yementimes.com/en/1550/opinion/488/Why-most-Yemenis-should-despise--ex-president-Ali-Abdullah-Saleh.htm|archivedate=16 June 2017}}</ref>
از سال ۲۰۱۱، یمن درگیر [[انقلاب یمن|اعتراضات خیابانی]] علیه فقر، بیکاری، فساد و برنامه رئیس‌جمهور مزدور صالح برای اصلاح قانون اساسی یمن و از بین بردن محدودیت دوره ریاست جمهوری در این کشور بوده که یمن را در معرض یک بحران سیاسی قرار داد.<ref name="Gelvin2">{{cite book|author=James L. Gelvin|title=The Arab Uprisings: What Everyone Needs to Know|url=https://archive.org/details/arabuprisingswha0000gelv|year=2012|page=[https://archive.org/details/arabuprisingswha0000gelv/page/68 68]|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-989177-1}}</ref> رئیس‌جمهور صالح استعفا داد و اختیارات ریاست جمهوری به [[عبدربه منصور هادی]] رسید. از آن زمان، این کشور [[جنگ داخلی یمن (۲۰۱۵–تاکنون)|درگیر جنگ داخلی]] (در کنار [[مداخله نظامی در یمن به رهبری عربستان سعودی|مداخله نظامی تحت هدایت عربستان سعودی]] با هدف احیای دولت هادی) گردید، نبردی علیه چندین نهاد شبهه-دولتی مدعی اداره یمن از جمله: [[شورای رهبری ریاست جمهوری]]، [[شورای عالی سیاسی]] و [[مجلس انتقالی جنوبی|شورای انتقالی جنوب]].<ref>{{Cite web|url=http://muftah.org/houthis-successful-yemen/#.VCicqfldWSo|last=Mareike Transfeld|title=Capturing Sanaa: Why the Houthis Were Successful in Yemen|date=2014|website=Muftah|accessdate=17 October 2014}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.ipinst.org/wp-content/uploads/publications/ipi_e_pub_mediating_transition.pdf|last=STEVEN A. ZYCK|title=Mediating Transition in Yemen: Achievements and Lessons|date=2014|website=International Peace Institute|accessdate=17 October 2014}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.washingtonpost.com/blogs/monkey-cage/wp/2014/09/26/shifting-balances-of-power-in-yemens-crisis/|last=Silvana Toska|title=Shifting balances of power in Yemen's crisis|date=26 September 2014|website=The Washington Post|accessdate=24 October 2014}}</ref><ref name="glorious">{{Cite news|url=http://www.aljazeera.com/news/2015/02/houthi-leader-vows-defend-glorious-revolution-150207145038603.html|agency=Al Jazeera|title=Houthi leader vows to defend 'glorious revolution'|date=8 February 2015|accessdate=7 February 2015}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.aljazeera.com/indepth/opinion/yemen-fate-sealed-years-171123110813931.html|title=Yemen's fate was sealed six years ago|first=Noha|last=Aboueldahab|website=www.aljazeera.com}}</ref> از ژانویه ۲۰۱۶ تاکنون دست کم ۵۶٬۰۰۰ غیرنظامی و جنگجو در درگیری‌های مسلحانه یمن کشته شده‌اند.<ref>{{Cite news|title=The Yemen war death toll is five times higher than we think – we can't shrug off our responsibilities any longer|url=https://www.independent.co.uk/voices/yemen-war-death-toll-saudi-arabia-allies-how-many-killed-responsibility-a8603326.html|work=The Independent|date=26 October 2018}}</ref> این جنگ منجر به [[قحطی یمن (۲۰۱۶–اکنون)|قحطی برای ۱۷ میلیون یمنی]] شده‌است.<ref>{{Cite news|last=Bin Javaid|first=Osama|title=A cry for help: Millions facing famine in Yemen|url=http://www.aljazeera.com/video/news/2017/04/raises-famine-alarm-yemen-170425075042281.html|accessdate=28 June 2017|work=[[Al-Jazeera]]|date=25 April 2017}}</ref> فقدان [[آب آشامیدنی]] سالم، ناشی از منابع خالی سفره‌های زیرزمینی و تخریب زیرساخت‌های آب کشور، همچنین باعث بزرگ‌ترین [[وبا در یمن|شیوع وبا]] در تاریخ معاصر گردیده که به سرعت در حال شیوع است، بطوریکه تعداد موارد مشکوک بیش از ۹۹۴۷۵۱ است.<ref>{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/global-development/2017/oct/12/yemen-cholera-outbreak-worst-in-history-1-million-cases-by-end-of-year|title=Yemen's cholera outbreak now the worst in history as millionth case looms|last=Lyons|first=Kate|date=2017-10-12|work=The Guardian|accessdate=2019-04-26|language=en-GB|issn=0261-3077}}</ref><ref name=":02">{{Cite web|url=http://www.emro.who.int/images/stories/yemen/Yemen_Cholera_Response_-_Weekly_Epidemiological_Bulletin_-_W50_2017_Dec_11-Dec_17.pdf?ua=1|title=Yemen. Cholera Response. Weekly Epidemiological Bulletin|date=2017-12-19|access-date=۳۰ مارس ۲۰۲۱|archive-date=۷ ژانویه ۲۰۱۸|archive-url=https://web.archive.org/web/20180107192303/http://www.emro.who.int/images/stories/yemen/Yemen_Cholera_Response_-_Weekly_Epidemiological_Bulletin_-_W50_2017_Dec_11-Dec_17.pdf?ua=1|url-status=dead}}</ref> از زمان شیوع سریع بیماری در اواخر آوریل ۲۰۱۷، بیش از ۲۲۲۶ نفر جان خود را از دست داده‌اند.<ref>{{Cite web|url=https://www.unocha.org/sites/unocha/files/Yemen%20-%20GA.pdf|title=High-Level Meeting on the Humanitarian Situation in Yemen|date=22 September 2017|website=UN (OCHA)|accessdate=1 October 2017|archive-date=۲ اکتبر ۲۰۱۷|archive-url=https://web.archive.org/web/20171002022602/https://www.unocha.org/sites/unocha/files/Yemen%20-%20GA.pdf|url-status=dead}}</ref> بحران انسانی و درگیری‌های بی‌پایان، [[واکنش‌ها به مداخله نظامی در یمن (۲۰۱۵)|انتقادات گسترده‌ای]] را به دلیل تأثیر فزایندهٔ وضعیت انسانی یمن سبب شده‌است که به گفته برخی به سطح یک «فاجعه انسانی» رسیده‌است<ref name="auto">{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/world/2015/jun/05/saudi-led-naval-blockade-worsens-yemen-humanitarian-disaster|work=[[The Guardian]]|title=Saudi-led naval blockade leaves 20 m Yemenis facing humanitarian disaster|date=5 June 2015|first=Julian|last=Borger|authorlink=Julian Borger|accessdate=31 October 2015}}</ref> و برخی حتی آن را به عنوان یک [[نسل‌کشی]] قلمداد کرده‌اند.<ref>{{Cite news|url=https://www.independent.co.uk/news/world/middle-east/yemen-air-strike-bomb-kills-140-saudi-arabia-usa-white-house-a7352386.html|work=[[The Independent]]|title=Saudi-led coalition in Yemen accused of 'genocide' after airstrike on funeral hall kills 140|date=October 9, 2016|first=Benjamin|last=Kentish|accessdate=August 6, 2020}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://theconversation.com/us-complicity-in-the-saudi-led-genocide-in-yemen-spans-obama-trump-administrations-106896|title=US complicity in the Saudi-led genocide in Yemen spans Obama, Trump administrations|last=Bachman|first=Jeff|date=November 26, 2018|website=[[The Conversation (website)|The Conversation]]|accessdate=January 13, 2020|quote=As a scholar of genocide and human rights, I believe the destruction brought about by these attacks combined with the blockade amounts to genocide.}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Taves|first=Harold|date=2019-02-23|title=Genocide in Yemen-Is the West Complicit?|url=https://www.researchgate.net/publication/331306103|quote=Is there a genocide in Yemen? Based on the definition of genocide: The deliberate killing of a large group of people, especially those of a particular ethnic group or nation. The answer is an unequivocal YES.}}</ref> شرایط فوق حقوق بشر در یمن، که تا پیش از این نیز وضعیت مطلوبی نداشت، را بدتر کرده‌است.
یمن یکی از اعضای [[اتحادیه کشورهای عرب|اتحادیه عرب]]، [[سازمان ملل متحد|سازمان ملل]]، [[جنبش عدم تعهد]] و [[سازمان همکاری اسلامی]] است. با توجه به «موانع ساختاری شدید در [[توسعه پایدار]]».<ref>{{Cite web|date=2010-09-23|title=Least Developed Countries (LDCs) {{!}} Department of Economic and Social Affairs|url=https://www.un.org/development/desa/dpad/least-developed-country-category.html|accessdate=2020-07-29|website=Economic Analysis & Policy Division {{!}} Dept of Economic & Social Affairs {{!}} United Nations|language=en-US}}</ref> یمن به دسته کشورهای [[کشورهای توسعه‌نیافته|کمتر توسعه یافته]] تعلق دارد.<ref>{{Cite web|date=2008-05-25|title=LDCs at a Glance {{!}} Department of Economic and Social Affairs|url=https://www.un.org/development/desa/dpad/least-developed-country-category/ldcs-at-a-glance.html|accessdate=2020-07-29|website=Economic Analysis & Policy Division {{!}} Dept of Economic & Social Affairs {{!}} United Nations|language=en-US}}</ref>در سال ۲۰۱۹، سازمان ملل متحد گزارش داد که حدود ۲۴ میلیون نفر، معادل ۸۵٪ از جمعیت یمن، بیشترین نیازمندی به کمک‌های بشردوستانه را دارد.<ref name="ReliefWeb 2019">{{Cite web|title=Yemen: 2019 Humanitarian Needs Overview [EN/AR]|website=ReliefWeb|publisher=United Nations Office for the Coordination of Humanitarian Affairs (OCHA)|date=2019-02-14|url=https://reliefweb.int/report/yemen/yemen-2019-humanitarian-needs-overview-enar|accessdate=2019-06-17}}</ref> از سال ۲۰۲۰، این کشور بالاترین رتبه در [[شاخص آسیب‌پذیری کشورها]]<ref name="fragilestatesindex.org">{{Cite web|title=Global Data {{!}} Fragile States Index|url=https://fragilestatesindex.org/data/|accessdate=2020-07-29|website=fragilestatesindex.org}}</ref> رتبه دوم گرسنگی جهانی (که رتبه اول آن متعلق به [[جمهوری آفریقای مرکزی]] است) و کمترین [[شاخص توسعه انسانی]] از بین غیر کشورهای آفریقایی را به خود اختصاص داده‌است.
| |||