آستارا: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
Artakhan8262 (بحث | مشارکتها) ابرابزار برچسب: برگردانده‌شده |
برگردانی ۳ ویرایش از Artakhan8262 (بحث): دستکاری و افزودن منابع مشکوک |
||
خط ۳۵:
== نام ==
نام آستارا همواره همچون یک معما مورد توجه بوده‌است و تفسیرهای متفاوتی از ریشه‌های لغوی و معنای آن صورت می‌گیرد. قدیمی‌ترین مأخذ شناخته‌شده که در آن، نام آستارا یاد شده، کتاب ''[[حدود العالم]]'' (تألیف ۳۷۲ ه.ق/۹۸۲ م) است که آن را به صورت «استراب» ضبط کرده و یکی از ناحیه‌های یازده‌گانهٔ گیلان دانسته‌است. [[رشیدالدین فضل‌الله همدانی]] (۷۱۸–۶۴۸ ه.ق) در ''[[مکاتبات رشیدی]]''، [[حافظ ابرو]] (۸۳۳–۷۶۰ ه.ق) در ''[[ذیل جامع‌التواریخ رشیدی]]''، [[ابوبکر طهرانی]] (قرن ۹ ه.ق) در ''[[دیار بکریه]]'' و [[حسن‌بیگ روملو]] (۹۸۵–۹۳۷ ه.ق) در ''[[احسن‌التواریخ]]'' نام این محل را به صورت «آستاره»{{یاد|در منبع اصلی که توسط [[:az:Seyidağa Onullahi|سید آقا عون‌اللهی]] (۱۳۸۳–۱۳۰۴) نگارش یافته، «آستاره» ذکر شده اما ''دانشنامهٔ ایران'' به صورت «استاره» بازنشر نموده‌است.}} ذکر کرده‌اند. [[ظهیرالدین مرعشی]] (۸۹۲–۸۱۵ ه.ق) در ''[[تاریخ گیلان و دیلمستان]]'' سه بار نام این محل را به صورت «آستارا» و یک بار هم به صورت «استاره» آورده‌است. همچنین [[عبدی بیگ شیرازی]] (درگذشتهٔ ۹۹۸ ه.ق) در ''[[صریح‌الملک]]'' این نام را به شکل‌های «اصطاراب»، «اصطراب» و «استاره» یاد کرده که دو تای اول، مشابه شکل مذکور در ''حدود العالم'' است. بیشتر مؤلفان بعدی مانند [[میرخواند]] (۹۰۳–۸۳۷ ه.ق) در ''[[روضةالصفا]]''، [[حافظ حسین کربلایی]] (درگذشتهٔ ۹۹۷ ه.ق) در ''[[روضات الجنان و جنات الجنان]]''، [[علی بن شمس الدین لاهیجی|علی بن شمس‌الدین لاهیجی]] (قرن ۱۰ ه.ق) در ''[[تاریخ خانی]]''، [[عبدالفتاح فومنی]] (قرن ۱۱ ه.ق) در ''[[تاریخ گیلان (کتاب)|تاریخ گیلان]]''، [[اسکندر بیگ ترکمان]] (۱۰۴۳–۹۶۸ ه.ق) در ''[[عالم‌آرای عباسی]]'' و [[میرزا مهدی استرآبادی]] (قرن ۱۲ ه.ق) در ''[[جهانگشای نادری]]'' نام این شهر را به صورت «آستارا» آورده‌اند. نام آستارا به صورت‌های «آستاراباد»{{یاد|در منبع اصلی که توسط [[:az:Seyidağa Onullahi|سید آقا عون‌اللهی]] (۱۳۸۳–۱۳۰۴) نگارش یافته، «آستاراباد» ذکر شده اما ''دانشنامهٔ ایران'' به صورت «استارآباد» بازنشر نموده‌است.}} توسط [[ابن بزاز اردبیلی]] (قرن ۸ ه.ق) در ''[[صفوةالصفا]]''، و «آستره» توسط [[میرزا محمدکاظم مروی]] (قرن ۱۲ ه.ق) در ''[[عالم‌آرای نادری]]'' نیز ضبط شده‌است.<ref>{{پک|عون‌اللهی|۱۳۷۳|ف=آستارا|ک=گیله‌وا|ص=۱۲–۱۳}}</ref><ref>{{پک|ستوده|۱۳۶۷|ف=آستارا|ک=دائرةالمعارف بزرگ اسلامی}}</ref><ref>{{پک|آرین‌نیا|۱۳۸۹|ف=آستارا|ک=دانشنامه ایران|ص=۸۸}}</ref> فرضیه‌های پیرامون معنای نام آستارا به شرح زیر هستند:<ref>{{پک|نعمت‌اللهی|۱۳۸۰|ک=تاریخ جامع آستارا|ص=۳۱–۳۲}}</ref>▼
▲قدیمی‌ترین مأخذ شناخته‌شده که در آن، نام آستارا یاد شده، کتاب ''[[حدود العالم]]'' (تألیف ۳۷۲ ه.ق/۹۸۲ م) است که آن را به صورت «استراب» ضبط کرده و یکی از ناحیه‌های یازده‌گانهٔ گیلان دانسته‌است. [[رشیدالدین فضل‌الله همدانی]] (۷۱۸–۶۴۸ ه.ق) در ''[[مکاتبات رشیدی]]''، [[حافظ ابرو]] (۸۳۳–۷۶۰ ه.ق) در ''[[ذیل جامع‌التواریخ رشیدی]]''، [[ابوبکر طهرانی]] (قرن ۹ ه.ق) در ''[[دیار بکریه]]'' و [[حسن‌بیگ روملو]] (۹۸۵–۹۳۷ ه.ق) در ''[[احسن‌التواریخ]]'' نام این محل را به صورت «آستاره»{{یاد|در منبع اصلی که توسط [[:az:Seyidağa Onullahi|سید آقا عون‌اللهی]] (۱۳۸۳–۱۳۰۴) نگارش یافته، «آستاره» ذکر شده اما ''دانشنامهٔ ایران'' به صورت «استاره» بازنشر نموده‌است.}} ذکر کرده‌اند. [[ظهیرالدین مرعشی]] (۸۹۲–۸۱۵ ه.ق) در ''[[تاریخ گیلان و دیلمستان]]'' سه بار نام این محل را به صورت «آستارا» و یک بار هم به صورت «استاره» آورده‌است. همچنین [[عبدی بیگ شیرازی]] (درگذشتهٔ ۹۹۸ ه.ق) در ''[[صریح‌الملک]]'' این نام را به شکل‌های «اصطاراب»، «اصطراب» و «استاره» یاد کرده که دو تای اول، مشابه شکل مذکور در ''حدود العالم'' است. بیشتر مؤلفان بعدی مانند [[میرخواند]] (۹۰۳–۸۳۷ ه.ق) در ''[[روضةالصفا]]''، [[حافظ حسین کربلایی]] (درگذشتهٔ ۹۹۷ ه.ق) در ''[[روضات الجنان و جنات الجنان]]''، [[علی بن شمس الدین لاهیجی|علی بن شمس‌الدین لاهیجی]] (قرن ۱۰ ه.ق) در ''[[تاریخ خانی]]''، [[عبدالفتاح فومنی]] (قرن ۱۱ ه.ق) در ''[[تاریخ گیلان (کتاب)|تاریخ گیلان]]''، [[اسکندر بیگ ترکمان]] (۱۰۴۳–۹۶۸ ه.ق) در ''[[عالم‌آرای عباسی]]'' و [[میرزا مهدی استرآبادی]] (قرن ۱۲ ه.ق) در ''[[جهانگشای نادری]]'' نام این شهر را به صورت «آستارا» آورده‌اند. نام آستارا به صورت‌های «آستاراباد»{{یاد|در منبع اصلی که توسط [[:az:Seyidağa Onullahi|سید آقا عون‌اللهی]] (۱۳۸۳–۱۳۰۴) نگارش یافته، «آستاراباد» ذکر شده اما ''دانشنامهٔ ایران'' به صورت «استارآباد» بازنشر نموده‌است.}} توسط [[ابن بزاز اردبیلی]] (قرن ۸ ه.ق) در ''[[صفوةالصفا]]''، و «آستره» توسط [[میرزا محمدکاظم مروی]] (قرن ۱۲ ه.ق) در ''[[عالم‌آرای نادری]]'' نیز ضبط شده‌است.<ref>{{پک|عون‌اللهی|۱۳۷۳|ف=آستارا|ک=گیله‌وا|ص=۱۲–۱۳}}</ref><ref>{{پک|ستوده|۱۳۶۷|ف=آستارا|ک=دائرةالمعارف بزرگ اسلامی}}</ref><ref>{{پک|آرین‌نیا|۱۳۸۹|ف=آستارا|ک=دانشنامه ایران|ص=۸۸}}</ref> فرضیه‌های پیرامون معنای نام آستارا به شرح زیر هستند:<ref>{{پک|نعمت‌اللهی|۱۳۸۰|ک=تاریخ جامع آستارا|ص=۳۱–۳۲}}</ref>
# نام آستارا در ارتباط با واژهٔ [[ستاره]] است. [[محمدابراهیم باستانی پاریزی]] (۱۳۹۳–۱۳۰۴) این فرضیه را مطرح کرده که آستارا از نام [[ناهید|اِسْتِراب]]، ستارهٔ آب و آبادانی، منسوب به [[آناهیتا]]، [[ایزدبانو]]ی آب‌ها در ایران باستان اخذ شده‌است. آناهیتا معادل [[ایشتار]] یا ایستار در [[تمدن بابل|تمدن بابِل]] می‌باشد. یک استدلال دیگر، به این صورت است که به علت پوشیدگی مداوم آسمان منطقه از ابر و مه، اغلب شب‌ها، مردم قادر به مشاهده ستارگان در آسمان نبودند و هر زمان که ستاره‌ای در آسمان می‌دیدند، فریادِ «آی! ستاره» برمی‌آوردند که در اثر کثرت تلفظ، به «آستارا» تبدیل شده‌است. در زبان تالشی، ستاره به صورت‌های «سارَه» ({{Lang-tly|sāra}})، «آسْتورَه» ({{Lang-tly|āstora}})، «اِسْتارَه» ({{Lang-tly|ēstāra}})، «اوسْتووَه» ({{Lang-tly|ostova}})، و «آسْتووَه» ({{Lang-tly|āstova}}) گفته می‌شود.
# نام آستارا دارای منشأ تالشی و شکل تغییریافتهٔ «اُستورو» ({{Lang-tly|ostoro}}) با جزءهای «اُ» + «ستو» + «رو» است. در زبان تالشیِ گویشِ آستارا، به‌ترتیب واژهٔ «اُ» ({{Lang-tly|o}}) یا «اُوْ» ({{Lang-tly|ov}}) به معنی آب؛ واژهٔ «سْتو» ({{Lang-tly|sto}}) یا «سِتو» ({{Lang-tly|sēto}}) به معنی کناره، کرانه، لبه، و بلندای کنار رودخانه یا دریا؛ و واژهٔ «رُو» ({{Lang-tly|ro}}) به معنی راه است و معنای کلی آن، راه کنار آب است. علت نام‌گذاری آن، ساحلی بودن مسیری بود که در گذشته از [[لنکران]] آغاز شده و با عبور از آستارا، به سمت [[بندر انزلی|انزلی]] می‌رفت.
| |||