زاهدان: تفاوت میان نسخه‌ها

|نام‌محلی=

|نام‌های‌دیگر=

|عرض‌جغرافیایی= ۲۹٫۵۰۲۱۵۹۶۷

|طول‌جغرافیایی= ۶۰٫۸۵۵۸۰۸۶۷

|سال‌شهرشدن= ۱۳۲۵ خورشیدی

|رشدجمعیت=

|تراکم‌جمعیت=

|ره‌آورد=

|مذهب=اسلام (تشییع و تسنن)

|ارتفاع=۱۳۸۵ متر از سطح دریا<ref name="SB">{{یادکرد وب|عنوان=زاهدان|ناشر=پورتال استان سیستان و بلوچستان|نشانی=http://www.sbportal.ir/sistan-cityinformation-zahedan-fa.html|تاریخ بازدید=۳۰ ژوئن ۲۰۱۰|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100328064320/http://www.sbportal.ir/sistan-cityinformation-zahedan-fa.html|archivedate=۲۸ مارس ۲۰۱۰|dead-url=yes}}</ref>

|میانگین‌دما=بیشینه: ۴۲٫۵ درجهٔ سانتی‌گراد<ref name="Tebyan">{{یادکرد وب|عنوان=معرفی شهرستان زاهدان|ناشر=وبگاه ادارهٔ کل تبلیغات اسلامی سیستان و بلوچستان|نشانی=http://www.zahedan-tebyan.ir/main.asp?id=233|تاریخ بازدید=۱ ژوئیهٔ ۲۰۱۰|archive-date=30 نوامبر 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101130011356/http://zahedan-tebyan.ir/main.asp?id=233}}</ref>{{سخ}}کمینه: ۱۲٫۶- درجهٔ سانتی‌گراد<ref name="Tebyan"/>

|شمارروزهای‌یخبندان=

|شهردار= محمدامیر براهویی

}}

 

 

آب و هوای شهر زاهدان گرم و خشک به‌شمار می‌رود ولی شب‌های تابستان آب و هوای این شهر رو به سردی می‌گراید. [[آب آشامیدنی]] زاهدان لوله‌کشی آب شیرین است و از طریق انتقال آب از شهرستان زابل و هامون تأمین می‌گردد.<ref name="sbdoe.ir">{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=fa|تاریخ=|وبگاه=www.sbdoe.ir|نشانی=http://www.sbdoe.ir/cms/printit.asp?id=2039|عنوان=بازدید استاندار محترم از پروژه خط دوم انتقال آب زابل به زاهدان|بازبینی=2018-12-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20181125074030/http://www.sbdoe.ir/cms/printit.asp?id=2039|archivedate=۲۵ نوامبر ۲۰۱۸|dead-url=yes}}</ref> زاهدان به جهت مرزی بودن، از موقعیت استراتژیک جغرافیایی و تجاری و نظامی و شرایط خاص برخوردار است؛ به گونه‌ای که از یک‌سو راه‌آهن [[پاکستان]] که از مرز [[میرجاوه]] وارد [[ایران]] می‌شود و از سوی دیگر [[راه‌آهن سراسری ایران]] به این شهر منتهی می‌شود؛ و از سوی دیگر در نزدیکی به میل سه جانبهٔ ایران و پاکستان و افغانستان قرار دارد.<ref name="کتاب تاریخ ایران">کتاب تاریخ ایران</ref>

 

== موقعیت جغرافیایی ==

زاهدان شهری نوبنیاد است که در ۵۱۷ کیلومتری شرق [[کرمان|شهر کرمان]] و نیز در نزدیکی کشور [[پاکستان]] واقع شده‌است. این شهر از طریق راه زمینی از سمت شمال به [[بیرجند]] و [[مشهد]] و از سمت جنوب به [[چابهار]] مرتبط شده و هم‌چنین دارای [[راه‌آهن|ایستگاه راه‌آهن]] و [[فرودگاه|فرودگاه بین‌المللی]] است. زاهدان از لحاظ مختصات جغرافیایی در ۶۰ درجه و ۵۱ دقیقه و ۲۵ ثانیهٔ طول شرقی و ۲۹ درجه و ۳۰ دقیقه و ۴۵ ثانیهٔ عرض شمالی واقع شده‌است. اختلاف زمان زاهدان با [[تهران]] ۳۶+ دقیقه و با [[ساعت هماهنگ جهانی|گرینویچ]] ۲۴۶+ دقیقه‌است.

 

== نام‌شناسی ==

 

== مردم‌شناسی ==

 

 

== تاریخچه ==

=== پیش از جنگ جهانی اول ===

 

 

ژنرال ریجنالد ادوارد هری دایر در سال ۱۸۷۷ به این منطقه حمله کرد که با مقاومت سرداران بلوچ سرحد در شمال زاهدان و دره نالک خاش مواجه شد.وی ماجرای جدال خود با بلوچ‌ها را در کتابی به نام «مهاجمان سرحد» که درسال ۱۹۲۱ درلندن انتشار پیدا کرد به چاپ رساند.<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی۱=هری دایر |نام۱=ریجنالد ادوارد |عنوان=مهاجمان سرحد-رویارویی نظامیان انگلیسی با سرداران بلوچ ایرانی |تاریخ=1921 |ناشر=مترجم: حمید احمدی- تهران انتشارات نشر نی – کتابخانه ملی ایران 1378 |مکان=لندن}}</ref>

[[مجلس شورای ملی]] در سال ۱۳۰۲ خورشیدی دستور تأسیس و آبادانی زاهدان را داد. در سال ۱۳۰۹ خورشیدی به پیشنهاد تیمسار جهانبانی و به دستور [[رضا شاه]]، نام شهر از دزآپ به زاهدان تغییر کرد. معماری زاهدان با توجه به آب و هوای گرم‌سیری آن و به پیروی از معماری شهرهای قدیم [[ایران]] توسط معماران ایرانی تهیه شده‌است.<ref name="SB"/> راه‌اندازی راه‌آهن [[کویته]]-زاهدان از نخستین نشانه‌های شهرنشینی در این شهر به‌شمار می‌رود.<ref name="City1"/>

 

** بعد از ایجاد راه‌آهن گروهی از هندوها به هدف کار در بخش راه‌آهن وارد دزآپ شدند، اما با اتمام خط راه‌آهن و هم چنین پایان جنگ اول از اهمیت سیاسی این خط کاسته شد. موقعیت دزآپ جهت (نزدیکی به هند، هم چنین به آب‌های آزاد دریای عمان، و درنتیجه تسهیل امور تجاری) افزایش اهمیت اقتصادی راه‌آهن دزآپ و شهر دزآپ را درپی داشت. این امر سبب مهاجرت گروهی دیگر از سیک‌ها به دزآپ و اشتغال آنها در بخش تجارت شد که با حمایت دولت ایران و انگلیس در بخش‌های گمرک و عوارض راه هم راه بود. سیک‌ها اتباع هندی انگلیس قلمداد می‌شدند و این امر مزایایی داشت که البته کسب این مزایا سبب محرومیت اتباع ایرانی از آن می‌شد. این امر وضعیت سختی را بر اتباع ایرانی به ویژه ساکنان محلی شهر مترتب می‌کرد، چراکه در زاهدان به منزلهٔ شهری تازه تأسیس، افزون بر مهاجران جدید، ساکنان بومی نیز در بخش‌هایی از شهر ساکن بودند. ازجمله طایفهٔ سرابندی که جز اولین طایفه مستقر در شهر نوبنیاد زاهدان بودند و طایفهٔ گرگیج که در شمال زاهدان مستقر بودند. این طوایف که به گله‌داری و زراعت اشتغال داشتند ورود مهاجران جدید و هم چنین اقدامات دولت مرکزی، غصب زمین‌ها توسط مهاجران جدید که از حمایت ارتش برخوردار بودند و مسئله کشف حجاب اوضاعی را بر آنها مترتب می‌کرد که شماری از ساکنان بومی به سبب این اوضاع مجبور به مهاجرت می‌شدند. .<ref name=":6">اسناد مرکز اسناد وزارت امور خارجه (با نام اختصاری: ماواخ):SH1304-53-p5-21, 22 ،SH1304-53-p5-11</ref><ref>زرین کلک، بهناز (1382). اسنادی از روابط ایران و انگلیس 1325-1330(تهران: سازمان اسناد.</ref><ref>اسناد کتاب خانة ملی و سازمان اسناد ایران (با نام اختصاری: ساکما 21-02404(-،</ref>

 

=== حمله نظامیان انگلیسی ===

 

محدودهٔ شهری زاهدان در این دوران به فاصلهٔ میان خیابان تهران از یک سو و خیابان پشت شهرداری از سوی دیگر محدود شده‌بود. برق‌رسانی در شهر زاهدان در سال ۱۳۲۸ خورشیدی انجام شد. کارخانهٔ [[برق]] زاهدان در ابتدای خیابان سنایی قرار داشت و بانی آن یکی از اهالی یزد به نام «رزاق‌زاده» بود. وی هم‌چنین مقدمات احداث اولین باغ در زاهدان به‌نام [[کلاته رزاق‌زاده]] را فراهم آورد که در جادهٔ زاهدان به [[خاش]] قرار دارد.<ref name="ReferenceA"/>

{{Div col|cols=۳}}

* آبگوشت سیستانی

* چلبک سیستانی

* قلیفی سیستانی

* تاسووی

* حلوای خرمایی چنگال

* حلوای شکری بلوچی

* [[تباهگ]]

* کورگ آپ بلوچی (غوره و اب انار همراه با سبزیجات و روغن حیوانی)

* سبزوک بلوچی

* شیر چاه یا دودپتی (مخلوطی از شیر، چای و شکر)

* چتنی بلوچی (ترشی انبه و مخلوط)

* انواع نان بلوچی مثل سیسرک-تلانتلو-شلو و..

[[پرونده:Student Biryani.JPG|بندانگشتی|بریانی]]

{{Div col end}}

[[پرونده:Bazaar of Zahedan - 18 March 2013 21.jpg|بندانگشتی|چپ|250px|بازار زاهدان]]

فهرست [[صنایع دستی]] زاهدان:

* قالیچه سنتی سیستان

* [[سوزن‌دوزی بلوچی]]

* سکه و آینه دوزی

[[پرونده:Bazaar of Zahedan - 18 March 2013 10.jpg|بندانگشتی|زیور آلات سنتی بلوچی]]

 

{{Div col end}}

 

{{Div col|cols=۲}}

[[پرونده:Photo 2016-09-19 00-26-19gjhghj.jpg|بندانگشتی|سردر بیمارستان علی ابن ابی طالب زاهدان]]

* بیمارستان نبی اکرم

* بیمارستان بهاران (روان‌پزشکی)

* کلینیک شفا

* کلینیک امام حسین (ع)

* کلینیک زیبایی مریم

* کلینیک ایرانیان

{{Div col end}}

 

 

== جستارهای وابسته ==

* [[جمعه خونین زاهدان]]

* [[مسجد جامع مکی زاهدان]]

[[رده:شهرستان زاهدان]]

[[رده:شهرهای استان سیستان و بلوچستان]]

[[رده:شهرهای بلوچستان]]

[[رده:مرکز استان‌های ایران]]

[[رده:مناطق مسکونی در شهرستان زاهدان]]

{{شهرستان زاهدان}}