مردمان هزاره: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
Acmilan12345 (بحث | مشارکتها) برچسب‌ها: خنثی‌سازی جمع عربی واژگان فارسی ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه ویرایش پیشرفتهٔ همراه |
علی خورشیدی (بحث | مشارکتها) واگردانی منابع و مطالب حذف شده برچسب‌ها: واگردانی دستی ویرایشگر دیداری ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
خط ۸۰:
* Debets, G. F. (1970) ''Physical Anthropology of Afghanistan: I–II'' (translated from Russian) Peabody Museum of Archaeology and Ethnology, Cambridge, Mass. , [http://worldcat.org/oclc/90304 OCLC 90304] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080612103902/http://www.worldcat.org/oclc/90304|date=12 ژوئن 2008}}
* Rubin, Barnett R. (2002) ''The Fragmentation of Afghanistan: State Formation and Collapse in the international system'' Yale University Press, New Haven, Conn. , page 30, {{شابک|0-300-05963-9|en}}</ref><ref>Jochelson, Waldemar (1928) Peoples of Asiatic Russia American Museum of Natural History, New York, page 33, OCLC 187466893, also available in microfiche edition</ref>
=== ویژگی‌های ژنتیکی ===
از نگاه [[ژنتیکی]] هزاره‌های افغانستان نزدیک به [[ازبک‌ها]]ی آن کشور هستند، در حالی‌که هردو گروه تفاوت‌های چشمگیری با [[تاجیک‌ها]] و [[پشتون‌ها]]ی افغانستان دارند.<ref name="ncbi.nlm.nih.gov">{{Cite journal|pmc=3314501 |title=Afghanistan's Ethnic Groups Share a Y-Chromosomal Heritage Structured by Historical Events |pmid=22470552 |doi=10.1371/journal.pone.0034288 |volume=7 |issue=3 |year=2012 |pages=e34288 |journal=PLOS ONE | last1 = Haber | first1 = M | last2 = Platt | first2 = DE | last3 = Ashrafian Bonab | first3 = M | display-authors = etal|bibcode=2012PLoSO...734288H |doi-access=free}}</ref> هزاره‌ها به‌طور کلی قرابت‌های ژنتیکی بالایی را با جمعیت‌های [[مردمان ترک|ترک‌زبان]] [[آسیای مرکزی]] و [[آسیای شرقی]] نشان می‌دهند.<ref>{{Cite journal|last1=Martínez-Cruz|first1=Begoña|last2=Vitalis|first2=Renaud|last3=Ségurel|first3=Laure|last4=Austerlitz|first4=Frédéric|last5=Georges|first5=Myriam|last6=Théry|first6=Sylvain|last7=Quintana-Murci|first7=Lluis|last8=Hegay|first8=Tatyana|last9=Aldashev|first9=Almaz|date=2011|title=In the heartland of Eurasia: the multilocus genetic landscape of Central Asian populations|journal=European Journal of Human Genetics|language=en|volume=19|issue=2|pages=216–223|doi=10.1038/ejhg.2010.153|issn=1476-5438|pmc=3025785|pmid=20823912|quote=Our study confirms the results of Li et al's study that cluster the Hazara population with Central Asian populations, rather than Mongolian populations, which is consistent with ethnological studies. Our results further extend these findings, as we show that the Hazaras are closer to Turkic-speaking populations from Central Asia than to East-Asian or Indo-Iranian populations.|last10=Nasyrova|first10=Firuza|last11=Heyer|first11=Evelyne}}</ref><ref>{{Cite journal|last1=Chen|first1=Pengyu|last2=Adnan|first2=Atif|last3=Rakha|first3=Allah|last4=Wang|first4=Mengge|last5=Zou|first5=Xing|last6=Mo|first6=Xiaodan|last7=He|first7=Guanglin|date=2019-08-18|title=Population background exploration and genetic distribution analysis of Pakistan Hazara via 23 autosomal STRs|url=https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/03014460.2019.1673483|journal=Annals of Human Biology|language=en|volume=46|issue=6|pages=514–518|doi=10.1080/03014460.2019.1673483|issn=0301-4460|pmid=31559868|quote=Overall, we genotyped 25 forensic-related markers in 261 Quetta Hazara individuals and provided the first batch of 23-autosomal STRs for forensic genetics and population genetics research. 23-autosomal STRs included in Huaxia Platinum were polymorphic in the Hazara population and could be used as powerful tool for forensic investigations. Population genetic comparisons based on two datasets via PCA, MDS and phylogenetic relationship reconstruction consistently indicated that the Quetta Hazara in Pakistan shared significant genetic components with Central Asians, especially for Turkic-speaking populations.|s2cid=203569169}}</ref><ref>{{Cite journal|last1=Xu|first1=Shuhua|last2=Wang|first2=Sijia|last3=Tang|first3=Kun|last4=Guan|first4=Yaqun|last5=Khan|first5=Asifullah|last6=Li|first6=Jing|last7=Zhang|first7=Xi|last8=Wang|first8=Xiaoji|last9=Tian|first9=Lei|date=2017-10-01|title=Genetic History of Xinjiang's Uyghurs Suggests Bronze Age Multiple-Way Contacts in Eurasia|journal=Molecular Biology and Evolution|volume=34|issue=10|pages=2572–2582|doi=10.1093/molbev/msx177|issn=0737-4038|pmid=28595347|doi-access=free}}</ref><ref>{{Cite book |last=Babur |first=Zahīr ud-Dīn Muhammad |url=https://books.google.com/books?id=9ztbAAAAQAAJ&q=turkoman+hazaras&pg=PA173 |title=Memoirs of Zehir-Ed-Din Muhammed Baber: Emperor of Hindustan |publisher=Longman, Rees, Orme, Brown, and Green |language=en}}</ref> برخی شواهد ژنتیکی منشأ هزاره‌ها را آسیای مرکزی و همسان با [[مردم ترک|ترک‌های]] آن می‌داند.<ref>{{Cite journal|last1=Martínez-Cruz|first1=Begoña|last2=Vitalis|first2=Renaud|last3=Ségurel|first3=Laure|last4=Austerlitz|first4=Frédéric|last5=Georges|first5=Myriam|last6=Théry|first6=Sylvain|last7=Quintana-Murci|first7=Lluis|last8=Hegay|first8=Tatyana|last9=Aldashev|first9=Almaz|date=2011|title=In the heartland of Eurasia: the multilocus genetic landscape of Central Asian populations|journal=European Journal of Human Genetics|language=en|volume=19|issue=2|pages=216–223|doi=10.1038/ejhg.2010.153|issn=1476-5438|pmc=3025785|pmid=20823912|quote=Our study confirms the results of Li et al's study that cluster the Hazara population with Central Asian populations, rather than Mongolian populations, which is consistent with ethnological studies. Our results further extend these findings, as we show that the Hazaras are closer to Turkic-speaking populations from Central Asia than to East-Asian or Indo-Iranian populations.|last10=Nasyrova|first10=Firuza|last11=Heyer|first11=Evelyne}}</ref> شواهد ژنتیکی دیگر از منشأ [[مردم مغول|مغولی]] آنها حمایت می‌کند،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Hazara {{!}} Definition, Culture, History, & Population {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Hazara|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2024-03-09|بازبینی=2024-04-04|کد زبان=en}}</ref> در حالی‌که شواهد ژنتیکی جدیدتر نشان می‌دهد که هزاره‌ها بیشتر به اقوام ترک‌زبان [[آسیای میانه]] نزدیک هستند تا به [[مردم مغول|مغول‌ها]] و [[شرق آسیا|آسیای شرقی‌ها]] یا [[هندوایرانی‌ها]].<ref>{{Cite journal|last1=Martínez-Cruz|first1=Begoña|last2=Vitalis|first2=Renaud|last3=Ségurel|first3=Laure|last4=Austerlitz|first4=Frédéric|last5=Georges|first5=Myriam|last6=Théry|first6=Sylvain|last7=Quintana-Murci|first7=Lluis|last8=Hegay|first8=Tatyana|last9=Aldashev|first9=Almaz|date=2011|title=In the heartland of Eurasia: the multilocus genetic landscape of Central Asian populations|journal=European Journal of Human Genetics|language=en|volume=19|issue=2|pages=216–223|doi=10.1038/ejhg.2010.153|issn=1476-5438|pmc=3025785|pmid=20823912|last10=Nasyrova|first10=Firuza|last11=Heyer|first11=Evelyne}}</ref>
[[هنری والتر بلیو]] معتقد است که نیاکان هزاره‌ها مغولانی هستند که توسط خان بزرگ به غور فرستاده شدند تا آن منطقه صعب‌العبور را تحت تسلط بگیرند.<ref name=":بلیو2">{{Cite book|title=دفتر روزانه هیئت سیاسی به افغانستان تحت فرماندهی سرگرد لوم سدن|last=بلیو|first=اِچ. دبلیو|publisher=انتشارات اسمیت والدرو|year=١٨۶٢|location=[[لندن]]}}</ref> در حالی که شواهد موجود ژنتیکی حاکی از عدم قرابت مردم هزاره با اقوام مغول است.<ref name="ncbi.nlm.nih.gov">{{Cite journal |last1=Haber |first1=M |last2=Platt |first2=DE |last3=Ashrafian Bonab |first3=M |display-authors=etal |year=2012 |title=Afghanistan's Ethnic Groups Share a Y-Chromosomal Heritage Structured by Historical Events |journal=PLOS ONE |volume=7 |issue=3 |pages=e34288 |bibcode=2012PLoSO...734288H |doi=10.1371/journal.pone.0034288 |pmc=3314501 |pmid=22470552 |doi-access=free}}</ref>
پایان‌نامه دکترای دکتر [[سید عسکر موسوی]] دربارهٔ «هزاره‌ها نژاد مغولی دارند» نیز در [[دانشگاه آکسفورد]] ارائه شده بود. اما این نظریه که هزاره‌ها از تبار مغولی هستند، سپس توسط دانشگاه آکسفورد رد گردید. این دانشگاه تا روشن شدن نتیجه تحقیقات، هزاره‌ها را وابسته به تبار ترکی می‌داند.<ref>[http://www.sant.ox.ac.uk/ هزاره‌ها نژاد مغولی ندارند]. دانشگاه آکسفورد، دریافت شده در ۲۱ ژوئن ۲۰۲۱</ref>
تاریخ‌نگاران زیادی بر این عقیده هستند که هزاره‌ها خاستگاه مغولی نداشته، بلکه خاستگاه [[مردم ترک|ترکی-سیبریایی]] دارند. نظر به تحقیقات پروفسور دُرن، هزاره‌ها طی چندین مرحله کوچ، اقامت و اختلاط با [[مردم ترک|ترکان]] از آسیای میانه به سوی افغانستان آمدند.<ref>{{Cite book|title=تاریخ افغانستان|last=نعمت‌الله|first=|publisher=|year=١٩۶٥|location=[[لندن]]}}</ref> تحقیقات ماکمون که بیشتر بر اساس شواهد چهره‌نگاری است، بیان می‌دارد که هزاره‌ها از بازماندگان ترکان [[آسیای مرکزی]] هستند.<ref>{{Cite book|title=افغانستان:از داریوش تا امان‌الله|last=ماکمون|first=جی.|publisher=انتشارات جی. بل و سانز|year=١٩١٩|location=[[لندن]]}}</ref>
== زبان ==
{{اصلی|هزارگی|فارسی افغانستان}}
{{بیشتر|گویش‌های فارسی}}
هزاره‌ها به زبان [[فارسی]] با [[گویش‌های فارسی|گویش‌های]] [[هزارگی]] و [[فارسی افغانستان|دری]] صحبت می‌کنند. در گویش هزارگی [[وام‌واژه]]های زیادی از [[
=== ادبیات ===
| |||