مجارستان: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
Arshiiiiiaa (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
ویژگی پیوندهای پیشنهادی: ۳ پیوند افزوده شد. |
||
خط ۱۰۴:
| today =
}}
'''مجارستان''' ({{Lang-hu|Magyarország}}) یا '''هنگری''' ([[فارسی افغانستان]])<ref>{{یادکرد خبر|تاریخ=۲۷ دلو ۱۳۸۸|عنوان=درخواست افغانستان از هنگری برای آموزش دیپلومات ها|ناشر=[[هشت صبح]]|doi=|تاریخ بازدید=|پیوند=https://8am.af/درخواست-افغانستان-از-هنگری-برای-آموزش/|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20200527165846/https://8am.af/درخواست-افغانستان-از-هنگری-برای-آموزش/|پیوند مرده=no|تاریخ بایگانی=27 مه 2020}}</ref> کشوری در [[اروپای مرکزی]] و [[حوضه پانونی|حوضهٔ پانونی]] است. مجارستان با مساحت ۹۳٬۰۳۰ [[کیلومتر مربع]] و جمعیتی در حدود ۹٫۷ میلیون نفر از [[فهرست کشورهای عضو اتحادیه اروپا|کشورهای اتحادیهٔ اروپا]] است.
این کشور از شمال با [[اسلواکی]]، از شمال شرق با [[اوکراین]]، از شرق و جنوب شرق با [[رومانی]]، از جنوب با [[صربستان]] و [[کرواسی]]، از جنوب غرب با [[اسلوونی]] و در غرب با [[اتریش]] هم‌مرز است. زبان رسمی آن [[زبان مجاری|مجاری]] از خانوادهٔ [[زبان‌های فین‌واوگری|فین‌واوگری]]، پرگویش‌ترین درمیان [[زبان‌های اورالی]] است. پایتخت و پرجمعیت‌ترین شهر این کشور [[بوداپست]] است و پس از آن به ترتیب شهرهای [[دبرتسن]]، [[سگد]]، [[میشکولتس]]، [[پچ (مجارستان)|پچ]] و [[دیور (مجارستان)|دْیور]] بزرگ‌ترین شهرهای کشور محسوب می‌شوند.
خط ۱۱۱:
در قرن ۲۱ام مجارستان یک کشور با [[قدرت متوسط]] است. بر اساس برآورد [[صندوق بین‌المللی پول]] مجارستان از بین ۱۹۱ کشور، ۵۸امین قدرت اقتصادی جهان بر اساس [[فهرست کشورها بر پایه تولید ناخالص داخلی|تولید ناخالص داخلی]] به‌شمار می‌رود. به‌عنوان کشوری عضو [[سازمان همکاری و توسعه اقتصادی|سازمان همکاری و توسعهٔ اقتصادی]] نیز جزء کشورهای پردرآمد با [[فهرست کشورها بر پایه شاخص توسعه انسانی|استاندارد بالای زندگی]] است. مجارستان از سال ۲۰۰۴ عضو [[اتحادیه اروپا]]<nowiki/>ست و از سال ۲۰۰۷ در [[منطقه شنگن|منطقهٔ شنگن]] قراردارد. همچنین مجارستان از اعضای: [[سازمان ملل متحد]]، [[ناتو]]، [[سازمان تجارت جهانی]]، [[بانک جهانی]]، [[بانک سرمایه‌گذاری زیربنایی آسیا]]، [[شورای اروپا]]، [[گروه ویشگراد]] و بسیاری دیگر است.
مجارستان با تاریخ و فرهنگ غنی آن شناخته می‌شود و مشارکت‌های گسترده‌ای در حوزه‌های هنر، موسیقی، ادبیات، علوم، فناوری و ورزش داشته‌است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=en|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=https://mta.hu/english/hungarys-nobel-prize-winners-106018|عنوان=Hungary's Nobel Prize Winners|تاریخ بازدید=18 May 2019}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=en|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/m/Music_of_Hungary.htm|عنوان=Music of Hungary|تاریخ بازدید=18 May 2019|archive-date=۸ آوریل ۲۰۱۸|archive-url=https://web.archive.org/web/20180408075412/http://cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/m/Music_of_Hungary.htm|url-status=dead}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=en|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=https://www.britannica.com/art/Hungarian-literature|عنوان=Hungarian literature|تاریخ بازدید=18 May 2019}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=en|تاریخ=|نشانی=https://www.medalspercapita.com|عنوان=Gold Medals per Capita|وبگاه=|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20181230023745/https://www.medalspercapita.com/|تاریخ بایگانی=۳۰ دسامبر ۲۰۱۸|accessdate=۱۰ آوریل ۲۰۱۹|dead-url=no}}</ref> بر اساس آمار [[سازمان جهانی گردشگری]] مجارستان [[رتبه‌بندی گردشگری جهان|یازدهمین کشور محبوب اروپا]]<nowiki/>ست و در سال ۲۰۱۷ تعداد گردشگرانی که از آنجا دیدن کردند، ۱۵٬۷۸۵٬۰۰۰ گزارش شده‌است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|نشانی=https://www.e-unwto.org/doi/pdf/10.18111/9789284419876|صفحه=page 15|عنوان=UNWTO Tourism Highlights - 2018 Edition|وبگاه=}}</ref> از [[جاذبه‌های گردشگری]] فراوان آن می‌توان به [[دریاچه هویز|هِویز]] بزرگ‌ترین [[چشمه آب‌گرم]] جهان، [[دریاچه بالاتون|بالاتون]] بزرگ‌ترین دریاچه [[اروپای مرکزی]] و [[هورتوباجی (بوستان ملی)|پارک ملی هورتوبادْی]] بزرگ‌ترین مرتع اروپا که میراث ثبت‌شده در [[فهرست میراث جهانی یونسکو|فهرست جهانی یونسکو]]<nowiki/>ست، نام برد.
== نام ==
نام رسمی کشور، Magyarország (ماجاراورساگ یا نزدیکتر به تلفظِ اصلی مادْیاراورساگ) به معنی سرزمینِ مجار است.
نام مجار در چندین منبع عربی و فارسی نام برده شده‌است. قدیمی‌ترین منبع در دسترس، الاءعلاق‌النفیسة نوشتهٔ [[ابن رسته]] به [[زبان عربی]] در حدود ۹۰۳ میلادی است که رونوشتی از کتاب [[المسالک و الممالک (جیهانی)|المسالک و الممالک]]، نوشته [[جیهانی]] از پیشگامان جغرافیا است. این کتاب به جز بخش‌های کوتاهی در دسترس نیست و بخش مربوط به مجار که آن نیز رونوشتی از متن قدیمی‌تر و ناشناخته‌ای است. در متن ابن رسته، مجار زیر عنوان «المجغریة» ذکر شده‌است.<ref>{{یادکرد کتاب|نشانی=https://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/3399|عنوان=دائرةالمعارف بزرگ اسلامی|نام خانوادگی=آل داوود|نام=سید علی|ناشر=مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی|سال=۱۳۶۷|شابک=978-964-7025-04-1|مکان=|صفحات=۱۷۲:۱۹}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Encyclopaedia of Islam|نام خانوادگی=|نام=|ناشر=|سال=1986|شابک=|جلد=5|مکان=|صفحات=1011|زبان=en}}</ref> تاریخ‌نگار و جغرافی‌دان ایرانی، [[گردیزی]] در کتاب [[زین الاخبار]] (تألیف در سالهای {{چر}}۱۰۴۸–۱۰۵۲ میلادی) بخش مربوط را از عربی به فارسی ترجمه و خلاصه کرده‌است. در تصحیحِ حبیبی چند خط آغازین آن تحت عنوان مجغریان آمده‌است: «میان ولایت [[بلغارستان|بلکارد]] ولایت اسکل که هم از [[بلغارها|بلکار]] است حد مجغریان است، و این مجغریان قسمی‌اند از ترکان و سالار آن با بیست هزار سوار، و این سالار را کِنده{{یاد|{{Lang-hu|Kende یا Kündü}}، نام کوچک مردان}} خوانند، و این نام ملک بزرگتر ایشان است، و آن سالار که شغلها خواند او را جله{{یاد|{{Lang-hu|Gyula}}، دْیولا نام کوچک مردان}} خوانند و مجغریان آن کنند که جله فرماید…».<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=زین‌الاخبار|نام خانوادگی=ابوسعید عبدالحی بن ضحاک بن محمود گردیزی|نام=|ناشر=دنیای کتاب|سال=۱۳۶۳|شابک=|نام خانوادگی ویراستار=حبیبی|مکان=چاپخانهٔ ارمغان|صفحات=۵۸۶}}</ref><ref>{{Cite book|title=The Great Migrations in the East and South East of Europe from the Ninth to the Thirteenth Century: Hungarians, Pechenegs and Uzes|last=Spinei|first=Victor|publisher=|year=2006|isbn=|location=|pages=42|url=https://books.google.hu/books?id=R24jAQAAIAAJ&q=Kende+sacral+prince&dq=Kende+sacral+prince&hl=en&ei=dEuVTu_xEsPS8gOa94m4Cw&sa=X&oi=book_result&ct=result&redir_esc=y}}</ref>
طبق رایج‌ترین نظر احتمالاً نام مجار از نام یکی از قبایل کوچ نشین به نام مادْیِری ({{Lang-hu|magyeri}})، تشکیل‌شده از دو بخش: مادْی و اِری است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Toward an Understanding of Europe: A Political Economic Précis of Continental Integration|نام خانوادگی=Ertl|نام=Alan W|ناشر=|سال=2008|شابک=1599429837|مکان=Universal-Publishers|صفحات=358|زبان=en}}</ref> سیلاب اول (مادْی) ریشه در [[زبان‌های اوگری]] به معنای مرد یا فرد (''mäńć'') دارد، مثلاً نام [[مردم مانسی|مانسی‌ها]] از ریشهٔ همین واژه است. سیلاب دوم (اِری) در واژهٔ شوهر (به {{Lang-hu|férj}}) بقا یافته که همریشه با فرزندِ پسر (به [[زبان ماری|ماری]]: erge) و مرد جوان (به [[زبان فنلاندی|فنلاندی]]: yrkä) است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=http://starling.rinet.ru/cgi-bin/response.cgi?root=config&morpho=0&basename=\data\uralic\uralet&first=1&text_proto=&method_proto=substring&ic_proto=on&text_meaning=&method_meaning=substring&ic_meaning=on&text_germmean=&method_germmean=substring&ic_germmean=on&text_fin=&method_fin=substring&ic_fin=on&text_est=&method_est=substring&ic_est=on&text_saa=&method_saa=substring&ic_saa=on&text_mrd=&method_mrd=substring&ic_mrd=on&text_mar=&method_mar=substring&ic_mar=on&text_udm=&method_udm=substring&ic_udm=on&text_kom=&method_kom=substring&ic_kom=on&text_khn=&method_khn=substring&ic_khn=on&text_man=&method_man=substring&ic_man=on&text_ugr=magyar&method_ugr=substring&ic_ugr=on&text_smd=&method_smd=substring&ic_smd=on&text_nen=&method_nen=substring&ic_nen=on&text_enc=&method_enc=substring&ic_enc=on&text_nga=&method_nga=substring&ic_nga=on&text_slk=&method_slk=substring&ic_slk=on&text_kam=&method_kam=substring&ic_kam=on&text_janh=&method_janh=substring&ic_janh=on&text_samm2=&method_samm2=substring&ic_samm2=on&text_redei=&method_redei=substring&ic_redei=on&text_add=&method_add=substring&ic_add=on&text_reshet=&method_reshet=substring&ic_reshet=on&text_yuk=&method_yuk=substring&ic_yuk=on&text_lit=&method_lit=substring&ic_lit=on&text_any=&method_any=substring&sort=number&ic_any=on|عنوان=Uralic etymology}}</ref>
| |||