صفاریان: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
لیث صفاری (بحث | مشارکت‌ها)
جز خنثی‌سازی نسخهٔ 39775711 از Aliwxz (بحث)
برچسب‌ها: خنثی‌سازی ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه ویرایش پیشرفتهٔ همراه
این سلسله به احتمال بسیار یا سنی مذهب بوده یا دین آن با خوارج یکی بوده چرا که جمعیت شیعیان که اولین شیعه ها شیعه های زیدی بودند در جهان کم بود و ممالک شرق دین تسنن داشتند.خود ایران تا قبل از صفویه اکثریت سنی مذهب بود
خط ۲۷:
|capital = [[سیستان]] ([[زرنگ (سیستان)|زرنگ]])
|common_languages = [[فارسی]] (رسمی)
|religion = [[اسلام]] ([[سنی]])<ref>{{citation|url=https://books.google.com/books?id=OeiKDwAAQBAJ&pg=PA3|title=Medieval Central Asia and the Persianate World: Iranian Tradition and Islamic Civilisation|page=3|publisher=Bloomsbury Publishing|year=2017|isbn=978-0-85772-743-5|quote=هنگامی که حکومت عباسیان در اواسط قرن نهم فروپاشید، خراسان و وابستگان آن در ایران و آسیای مرکزی زیر فرمان سلسله‌هایی مانند صفاریان، [[سامانیان]]، [[غزنویان]] و [[سلجوقیان]] از خلافت خودمختاری به‌دست آوردند و بدین ترتیب سه سده بسیار درخشان که از اواسط سده نهم تا اواسط سده دوازدهم امتداد داشت، آغاز شد، که طی آن این بخش از سرزمین‌های پارسی مقر قدرت‌های سیاسی و نظامی پیشرو جهان اهل سنت شد و بی‌تردید در سراسر این عصر، [[خراسان]] و فرارود قلب جهان اسلام سنی را تشکیل می‌داد.}}</ref>
|religion = [[اسلام]]
|currency =
|leader1 = [[یعقوب لیث]] (نخستین)
خط ۴۵:
|image_flag=}}
{{تاریخ ایران}}
'''صَفّاریان''' (۸۶۱ میلادی–۱۰۰۳ میلادی) دودمانی [[مردمان ایرانی‌تبار|ایرانی‌تبار]]([[مردم سیستانی|سیستانی]]) و [[اسلامسنی|مسلمانسنی‌مذهب]] بودند که بر گستره‌ای شامل بخش‌هایی از [[ایران]]، [[تاجیکستان]]، [[پاکستان]]، [[افغانستان]]، [[ازبکستان]] و [[ترکمنستان]] کنونی فرمانروایی می‌کردند. صفاریان نسب خود را به [[ساسانیان]] و از طریق آن به پادشاهان [[کیانیان|کیانی]] و [[پیشدادی]] می‌رساندند، علاوه بر صفاریان خاندان‌های دیگری مثل [[سامانیان]] و [[آل بویه]] نیز نسب خود را به شاهان قدیم ایران می‌رساندند. به‌عقیدهٔ [[محمدابراهیم باستانی پاریزی|باستانی پاریزی]] علت این انتساب‌ها، اعتقاد به [[فر|فرّ ایزدی]] پادشاهان قدیم ایران بود.<ref>{{پک|یغمایی|۱۳۷۰|ک= تاریخ دولت صفاریان|ص= ۹۰}}</ref><ref>{{پک|بجنوردی|۱۳۹۳|ک=تاریخ جامع ایران|ص=۳۷۴}}</ref><ref>{{پک|فرای|۱۳۸۵|ک=تاریخ ایران کمبریج|ص=۹۶}}</ref> در زمان صفاریان [[زبان فارسی]] زبان رسمی شد و تا حدودی از مرگ تدریجی آن جلوگیری شد. به‌طوری‌که [[یعقوب لیث]] دستور داده بود که در کاخ او تنها به [[زبان فارسی]] سخن گفته شود و سخن گفتن به [[زبان عربی]] دارای مجازات بود، همچنین [[یعقوب لیث]] از شاعران بسیاری حمایت می‌کرد.
 
[[یعقوب لیث]] صفاری مردی عیار و جوانمرد اهل [[سیستان]] بود و به دلیل محبوبیتی که میان مردم آنجا به خاطر جنگ با خوارج به‌دست‌آورده بود، توانست قدرت را به دست گیرد و به حکومت برسد. یعقوب لیث بعد از تشکیل حکومت خود، ابتدا به [[کرمان]] و [[شیراز]] حمله کرد و آن نواحی را تسخیر نمود، سپس به [[خراسان]] رفت و آنجا را فتح کرد و حکومت [[طاهریان]] را نابود ساخت. وی سپس به [[طبرستان]] رفت، ولی در جنگ با [[علویان طبرستان]] شکست خورد و عقب‌نشینی کرد. یعقوب لیث صفاری همیشه آرزو داشت روزی حکومت [[بنی عباس]] را سرنگون کند، به همین جهت با لشکری فراوان خوزستان را تسخیر کرد و به سوی [[بغداد]] حرکت نمود، اما در جنگ با خلیفه شکست خورد و به شدت زخمی شد. در اواخر عمر، دوباره با لشکر خود [[خوزستان]] را تسخیر کرد و قصد داشت دوباره با خلیفه جنگ کند، اما در همین زمان به‌طور ناگهانی بیمار شد و کمی بعد از دنیا رفت. تمامی مورخان در این که [[یعقوب لیث]] مردی بسیار شجاع و دلاور و باهوش و سیاستمدار بوده‌است، اتفاق‌نظر دارند. بعد از مرگ او، برادرش [[عمرو لیث]] فرمانروای [[سیستان]] شد. عمرو لیث هم چون برادر مردی بسیار شجاع بود، با این حال در ابتدای حکومت با خلیفه بیعت کرد. پس از چند سال عمرو لیث حکومت [[خراسان]] را از خلیفهٔ عباسی طلب کرد. خلیفه گفت که اگر عمرو در جنگ با [[امیر اسماعیل سامانی]] حاکم [[خراسان]] پیروز شود، حکومت خراسان به دست او خواهد بود. اما [[عمرو لیث]] در جنگ با امیر اسماعیل سامانی شکست خورده و اسیر شد و سرانجام در نزد خلیفهٔ بغداد به قتل رسید.
خط ۱۷۹:
یعقوب در شهر زرنگ میان دروازه فارس و طعام، کاخی ساخت که دارالعماره نیز در آن واقع بود. همچنین بنای قسمتی از بازارهای شارستان زرنگ را که در اطراف مسجد آدینه قرار داشتند، از آثار یعقوب لیث می‌دانند و گفته می‌شود یعقوب عایدات آن را که روزانه هزار درهم برآورد می‌شد، وقف مسجد آدینه در [[سیستان]] و مسجدالحرام در مکه کرده بود. مقدسی نیز بنای یکی از مناره‌های مسجد جامع شهر زرنگ را ساخته یعقوب لیث می‌داند. از بناهای دیگری که به یعقوب لیث نسبت می‌دهند، قلعه سعیدآباد در شهرستان اصطخر است که چون بر آن غلبه یافت، خرابش کرد، ولی بعدها که به ساختمانی جهت زندان نیاز پیدا شد، دستور داد که در همان محل زندان بسازند. «و آنجا را زندان خشم‌گرفتگان و کسانی که از کشتن ایشان چشم می‌پوشید، قرار داد».<ref name=":2">{{پک|ترکمنی‌آذر|۱۳۹۰|ک=تاریخ ایران در دوره صفاریان|ص=۹۹–۱۰۰}}</ref>
 
=== دین ===
دین یعقوب لیث صفار بناینگذار دولت صفاریان همیشه نیز مورد مناشقه بوده‌است.<ref name=":0">{{یادکرد کتاب|عنوان=Tor 2007}}</ref>بیشتر منابع اولیه در خلال یا پس از سقوط صفاریان نوشته شده‌اند و صفاریان را از دید [[سامانیان]] می‌نویسند. منابع اولیه، یعقوب را یا به عنوان یک دین‌پرور مذهبی یا یک جنگجوی الملک سنی نشان می‌دهند.<ref name=":0"/>خواجه نظام الملک وزیر سلجوقی یعقوب را به عنوان یک نوکیش [[شیعه اسماعیلی]] به تصویر می‌کشید.<ref name=":1">{{یادکرد کتاب|عنوان=Bosworth 1975}}</ref>به گفته [[کلیفورد ادموند باسورث]] صفاریان اعتقادات مذهبی قابل توجهی نداشتند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=میثمی 1999}}</ref>از آنجایی که خوارج در [[سیستان]] بیش از هر جای دیگری در شرق ایران رونق داشت، اعتقاد بر این بود که دین صفاریان با خوارج یکی بود.<ref name=":2"/>بری کاتلیف تاریخدان و شرق‌شناس بر این اعتقاد بود که صفاریان مسلمان شیعه بودند.<ref name=":1"/>
دین یعقوب لیث صفار بناینگذار دولت صفاریان همیشه نیز مورد مناشقه بوده‌است.<ref name=":0">{{یادکرد کتاب|عنوان=Tor 2007}}</ref>
بیشتر منابع اولیه در خلال یا پس از سقوط صفاریان نوشته شده‌اند و صفاریان را از دید [[سامانیان]] می‌نویسند. منابع اولیه، یعقوب را یا به عنوان یک دین‌پرور مذهبی یا یک جنگجوی الملک سنی نشان می‌دهند.<ref name=":0"/>خواجه نظام الملک وزیر سلجوقی یعقوب را به عنوان یک نوکیش [[شیعه اسماعیلی]] به تصویر می‌کشید.<ref name=":1">{{یادکرد کتاب|عنوان=Bosworth 1975}}</ref>
 
به گفته [[کلیفورد ادموند باسورث]] صفاریان اعتقادات مذهبی قابل توجهی نداشتند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=میثمی 1999}}</ref>از آنجایی که خوارج در [[سیستان]] بیش از هر جای دیگری در شرق ایران رونق داشت، اعتقاد بر این بود که دین صفاریان با خوارج یکی بود.<ref name=":2"/>
 
=== صفاریان و تشیع ===
در برخی از منابع تاریخی، صفاریان و از جمله [[یعقوب لیث صفاری]] را شیعه دانسته‌اند. از جمله خواجه نظام الملک توسی در [[سیاست‌نامه]]، یعقوب لیث صفاری را تحت تاثیر فردی به نام ابو بلال دانسته که یعقوب را به مذهب اسماعیلیه دعوت کرده بود. برخی منابع تاریخی متاخر نیز یعقوب را شیعه مذهب دانسته‌اند. برخی پژوهشگران علت اینکه منابع تاریخی، یعقوب لیث را [[شیعه|شیعه مذهب]] می‌دانند، مخالفت او با خلیفه و حمله به [[بغداد]] ذکر کرده‌اند.<ref>جعفریان، تاریخ تشیع در ایران، ۱۳۹۰ش، ص۲۸۲.</ref>
بری کاتلیف تاریخدان و شرق‌شناس بر این اعتقاد بود که صفاریان مسلمان [[شیعه]] بودند.<ref name=":1"/>
 
== جستارهای وابسته ==