یوسف صانعی: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جز ربات: تصحیح تغییر مسیر دوتایی |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱:
[[تصویر: saanei06.jpg|thumb|left|170px|تصویری از آیت‌الله یوسف صانعی]]
'''آيت‌الله العظمى حاج شيخ يوسف صانعى''' (متولد ۱۳۱۶ هـ ش.) یکی از مراجع تقلید شیعه در ایران است که به خاطر فتواها و نگرش نوگرایانه‌اش به ویژه در مسائل مربوط به حقوق زنان شهرت خاص دارد.
==زندگینامه و تحصیلات==
آيت‌الله يوسف صانعى در سال ۱۳۱۶ هجری خورشیدی، در خانواده‌اى روحانى در روستاى [[نيک آباد]] [[اصفهان]] متولد شد. وی در [[فلسفه]] از شاگردان [[ميرزا جهانگيرخان]] و در [[فقه]] از شاگردان [[آيت‌الله العظمى ميرزا حبيب‌الله رشتى]] بوده است. [[آيت‌الله ميرزا حبيب‌الله رشتى]] به [[میرزای شیرازی]]، رهبر [[نهضت تنباکو]]، دلبستگى فراوان داشته و از مروجان وى بوده است.
پدر وی، [[حجت‌الاسلام شيخ محمدعلى صانعى]]، و پدربزرگ وی، [[آيت‌الله حاج ملايوسف]]، هر دو از روحانیون شناخته شده زمان خود بوده‌اند.
او در سال ۱۳۲۵ هجری وارد [[حوزه علميه اصفهان]] شد و پس از گذراندن دروس مقدمات در سال ۱۳۳۰ براى ادامه تحصيل، به [[حوزه علميه قم]] رفت. وی در امتحانات سطوح عالى حوزه در سال ۱۳۳۴ رتبه اول را احراز نمود و مورد تشويق مرحوم [[آيت الله بروجردى|آيت الله العظمى بروجردى]] قرار گرفت.
او از همین سال در درس خارجِ [[آیت‌الله خمینی|امام خمينى]] شرکت کرد و تا سال ۱۳۴۲ به طور مستمر از حوزه درس اصول و فقه و مبانى مُتقن آیت‌الله خمینی بهره برد و در زمره شاگردان برجسته ايشان قرار گرفت. حضور فعال در درس خارج آیت‌الله خمینی طى ساليان دراز و ممارست فراوان نسبت به فراگيرى مبانى و تحقيقات او، اِشراف ايشان را بر ديدگاه هاى فقهى و اصولى امام را به درجه اى رساند که به تعبير خودشان، در حد شعور مبانى بود و از حد صِرف دانستن، بالاتر.
آيت‌الله صانعى توانست در ۲۲ سالگى به مرحله اجتهاد دست يابد. ايشان علاوه بر سالها شاگردی در حوزه درس [[آیت‌الله خمینی]]، از محضر اساتيد بزرگى چون [[آيت‌الله العظمى بروجردى]]، [[آيت‌الله العظمى محقّق داماد]] و [[آيت‌الله العظمى اراکى]] نيز بهره برد. وی از سال ۱۳۵۴ رسماً تدريس خارج فقه را با کتاب زکات در [[مدرسه حقّانى]] (شهيدين) شروع نمود و تقريرات آن درس به قلم دو تن از شاگردانشان، موجود است.
برخی از طلاب درس خارج فقه ايشان جزو محققان و پژوهشگران ارزنده حوزه‌اند و برخى نيز در حدّ اجتهاد هستند که در حوزه‌هاى علميه اشتغال داشته‌اند و يا در اداره نظام [[جمهورى اسلامى ایران]]، ايفاى وظيفه مى‌کنند.
==فعالیتها و مبارزات==
اغلب مبارزات سياسى و فعّاليتهاى انقلابى ايشان در قبل از پيروزى انقلاب اسلامى، تلاش در ابعاد فرهنگى و تبليغاتى بوده است. اين تلاشها از طريق تبليغ، سخنرانى، حضور در تظاهرات و راهپيماييها و صدور اعلاميه و بيانيه هاى سياسى انجام مى‌گرفت.
بر اساس آنچه در جلد سوم كتاب اسناد انقلاب اسلامى منتشر شده است، نام و امضاى آية الله العظمى صانعى، در ذيل حدود سى اعلاميه سياسى و انقلابى به ثبت رسيده است كه اولين آن، نامه‌اى است كه پس از انتقال آیت الله خمينى از تركيه به نجف اشرف، از سوى علماى قم، خطاب به وی نوشته شده است. تاريخ انتشار اين نامه مهر ماه ۱۳۴۴ است. همچنين آخرين بيانيه اى كه نام و امضاى ايشان و ديگر همراهان انقلاب در ذيل آن مى درخشد، اعلاميه‌اى است كه در مخالفت با دولت بختيار، در تاريخ ۱۳۵۷/۱/۱۷ صادر شده است.
شاید مهم ترين بيانيه شديداللحن علماى قم در قبل از انقلاب، بیانیه مربوط به «خلع يد شاه از حكومت» است كه به تأييد جمعى از فضلا و مدرّسان حوزه علميه قم رسيده است و نام و امضاى آية الله صانعى نيز در ذيل آن به چشم مى‌خورد.
==حوزه افتا==
از آنجا که آيت‌الله صانعى در فهم آيات و روايات و مبانى استنباط، توجّه ويژه اى به اصل و قاعده سهولت دارد، در مقام افتا سختگير نیست. وی اين فرموده مرحوم صاحب جواهر را به جناب شيخ انصارى، همواره مورد توجّه قرار داده است كه «از احتياط هاى خود بكاه، زيرا دين اسلام، شريعت آسان است».
وی صاحب یک كتاب مجمع المسائل است که ویژگی آن این است که شيوه پاسخگويى به سئوالات در كتاب مزبور، به سبك ميرزاى قمى است، به گونه اى كه علاوه بر فتواى مورد نظر، در برخى موارد، به دلايل و مستندات فقهى آن فتوا اشاره شده است كه از نظر آموزشى و علمى، براى پژوهشگران علوم حوزوى و نيز فقه پژوهان، بسيار مفيد و قابل توجّه است.
از جمله برخی عقاید و فتاوای مهم ایشان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱. ايشان درباره [[ولايت فقيه]] مى‌فرمايد: بر مبناى ولايت فقيه، هر مجتهدى كه جامع شرايط باشد، منصوب براى ولايت است و نسبت به مردم، مشروعيت اجرا در مصالح عامّه ـ كه اسلام حكم خاصّى نداردـ ، منحصراً با مردم و نظـر اكثريت و توده آنان است و مشروعيّت، منوط به آرا و رضايت آنان به طور كلّى و يا از طريق اكثريت است و دستور اجراى آن به طور مستقيم يا غيرمستقيم، با ولىّ فقيه است.
۲. درباره بلوغ دختران، وی موثّقه عمّار ساباطى كه شرط سنّى را سيزده سال قمرى مى‌داند، ترجيح داده، مى‌فرمايد: در صورت عدم احراز ساير علايم بلوغ كه نصوص و فتاوا متعرّض آنهاست، دختران در اين سن (سيزده سالگى) به تكليف مى‌رسند.
۳. درباره قضاوت زنان معتقد است: ذكوريت در قضاوت، خصوصيّت ندارد و حجّت شرعى بر خصوصيّت هم نداريم و كسى كه ولايت بر قضا دارد، مى‌تواند آنان را براى قضا (مخصوصاً در امور مربوط به زنان و حقوق خانوادگى) منصوب نمايد، و اين به خاطر حجيّت اطلاق ادلّه قضا بر عموميت و شمول است; و همچنان كه مردان از قِبل ائمّه معصوم(عليهم السلام) مجاز در تصدّى قضا هستند، زنان هم از قِبل آنها مجازند، مخصوصاً نسبت به شئون زنان و حقوق آنها.
۴. در مورد ولايت بر صغير و اموال او، با نبودن پدر، نظر ایشان اين است كه مادر، قيّم قهرى است و مشمول ادلّه احسان و معروف و خير و برّ است و ولايت بر صغير، بيش از برّ و احسان، چيز ديگرى نيست و به حكم آيه شريفه: «وَ اُولُوا الاَْرْحامِ بَعْضُهُمْ اَوْلى بِبَعْض»،< 1> مادر بر پدربزرگ، اولويت دارد، و با نبود مادر، پدربزرگ، قيّم فرزند است.
۵. ايشان در باب تفاوت [[ديه]] زن و مرد مى‌فرمايد: ديه زن و مرد، مساوى است و اين حكم، مستفاد از اطلاق ادلّه ديه است، و دليل معتبرى بر تقييد نداريم.
۶. در مورد كثيرالسفر مى‌فرمايد: كسانى كه مرتباً قبل از ده روز، يك سفر چهار فرسخى بروند (چه در رابطه با شغل يا غير شغل) و ده روز در يك جا نمانند، كثيرالسفرند، و اگر افراد براى زيارت هم مسافرت كنند، نمازشان تمام و روزه آنان صحيح است.
۷. درباره [[موسيقى]]، نظر ایشان چنين است كه حرمت موسيقى و غِنا، حرمت محتوايى است و هر صوت و غنا و موسيقى اى كه در آن، ترويج بى بند و بارى و بى عفّتى و به انحراف كشيدن انسانها نباشد و چهره اسلام را بد نشان ندهد، حرام نيست.
۸. ايشان در مورد كفّار مى‌فرمايد: اظهر طهارت آنان، همانند طهارت مسلمانان است. گرچه كفّار حربى كه بر سرِ اسلام و اعتقاد مسلمانان با آنان مى‌جنگند (نه به سبب جهات ديگر) و معاند دينى هستند (همانند اندكى از بقيّه كفّار كه با يقين به حقّانيت اسلام، باز منكر آن هستند)، محكوم به نجاست‌اند.
۹. درباره [[ربا]] فرموده‌اند: حكم تحريم ربا كه در آيات و روايات آمده و به آن اشاره شده، مختصّ به رباى استهلاكى است نه رباى استنتاجى.
۱۰. وی قائل به عموميّت [[قصاص]] است براى قتل هر انسانى كه خونش در حكومت اسلامى محترم است، بدون تفاوت از حيث مسلمان و كافر بودن قاتل و مقتول. قصاص، حياتى است براى صاحبان خِرَد: «وَلَكُمْ فِى الْقِصاصِ حَياةٌ يا اُولِى الاَْلْبابِ»< 2> و اين نظريه، مستند است به اطلاقات و عمومات قصاص و برخى از اخبار مسئله كه حجّت است.
۱۱. ايشان در مورد ولايت و حاكميت و مرجعيّت و بقيّه شئون فقيه، ذكوريّت را شرط نمى‌دانند و مناط را همان فقه و تقوا مى‌دانند. ايشان مدّعى است كه در حقوق اسلامى، همچنان كه تبعيض نژادى نيست و سفيد و سياه برابرند، تبعيض جنسيّتى و ملّيتى نيز وجود ندارد.
==کتاب‌های چاپ‌شده==
*'''كتب فارسى'''
# توضيح المسائل(رساله عمليه)
# مجمع المسائل(دو جلد)
# منتخب الاحكام
# استفتائات قضايى(دو جلد)
# استفتائات پزشكى
# مناسك حج
# احكام حج(ويژه بانوان)
# استفتائات حج و عمره
# احكام عمره مفرده
# احكام بانوان
# احكام نوجوانان
*'''كتب عربى'''
# مصباح المقلدين(رساله عربى)
# فقه الثقلين(كتاب الطلاق)
# فقه الثقلين(كتاب القصاص)
# فقه الثقلين(كتاب المواريث)
# حاشيه بر عروة الوثقى
# حاشيه بر تحرير الوسيله
# منتخب الاحكام
# هدية الناسكين من الحجاج و المعتمرين من رسالة نجاة العباد
# مناسك الحج
*'''مجموعه نظرات فقهى معظم له'''
اين مجموعه که توسط مؤسسه فرهنگى - هنرى فقه الثقلين تنظيم و منتشر شده است عبارت اند از:'''
# فقه و زندگى(1) رباى توليدى
# فقه و زندگى(2) برابرى قصاص(زن و مرد، مسلمان و غير مسلمان)
# فقه و زندگى(3) برابرى ديه(زن و مرد، مسلمان و غير مسلمان)
# فقه و زندگى(4) قيومت مادر
# فقه و زندگى(5) ارث زن از شوهر(در صورت انحصار)
# فقه و زندگى(6) قمار، مسابقات و سرگرمى
# فقه و زندگى(7) بلوغ دختران
==پیوند به بیرون==
*[http://saanei.org/page.php?lang=fa&pg=showmeeting&id=105&lang=fa ديدار با استادان سازمان صلح آمريکا]
*[http://www.saanei.org/page.php?pg=showzanan&id=10&lang مصاحبه خبرنگار روزنامه هند لز بلاد خانم كارولين رولنتز Carolien ]
*[http://www.saanei.org/page.php?pg=showzanan&id=3&lang=fa سؤالاتى پيرامون حقوق زنان]
*[http://www.saanei.org/page.php?pg=showzanan&id=4&lang=fa مصاحبه خبرنگار مجله زنان]
*[http://www.saanei.org/page.php?pg=showzanan&id=6&lang=fa ديدار سركار خانم ملك از سازمان ملل متحد]
*[http://www.saanei.org/page.php?pg=showzanan&id=7&lang=fa مصاحبه روزنامه ايران در موردحضانت فرزندان]
*[http://www.saanei.org/page.php?pg=showzanan&id=9&lang=fa مصاحبه خبرنگار روزنامه گاردين آقاى دانيل داوس]
*[http://www.saanei.org/page.php?pg=showzanan&id=11&lang=fa مصاحبه خبرنگاران مجله نيوزويك وروزنامه استرلاژو از ايالت نيوجرسى آمريكا]
==منابع==
[http://www.saanei.org/page.php?pg=biography&lang=fa پایگاه اطلاع‌رسانی صانعی]
[[رده:علمای شیعه|صانعی، یوسف]]
[[رده:مراجع تقلید|صانعی، یوسف]]
[[رده:اهالی اصفهان|صانعی، یوسف]]
[[رده:اهالی استان اصفهان|صانعی، یوسف]]
[[رده:زادگان ۱۳۱۶|صانعی، یوسف]]
[[en:Yousef Sanei]]
| |||