ابن خردادبه: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
Sialkgraph (بحث | مشارکتها) |
Sialkgraph (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱:
'''ابوالقاسم عُبیدالله بن عبدالله اِبْن خُرْدادْبِه‌ْ (خرداذبه)'''<sup>*</sup><ref>نام او را به اختلاف آورده‌اند؛ گرچه نام او در ابتدای ''المسالک و الممالک'' «عُبِیدالله بن عبدالله بن خردادبه» آمده ولی [[ابن ندیم]] در [[الفهرست (ابن ندیم)|الفهرست]] وی را «ابوالقاسم عبیدالله بن احمد بن خردادبه» خوانده‌است. (ابن خردادبه، دربارهٔ مؤلف و اثر)</ref>
([[۲۱۱ (قمری)|۲۱۱ق]]=[[۸۲۶ (میلادی)|۸۲۶م]]/حدود [[۳۰۰ (قمری)|۳۰۰ق]]=[[۹۱۲ (میلادی)|۹۱۲م]]) جغرافی‌دان، تاریخ‌نویس و موسیقی‌شناس ایرانی ([[خراسانی]]) [[سده ۳ (قمری)|سده ۳ق]] و نویسنده کتاب [[المسالک و الممالک]] است. «او یکی از شاگردان نامدار [[اسحاق موصلی]] است.»<ref>هفته نامه امرداد، شنبه 25 آذر 1391، سال سیزدهم، شماره 288، ص 5.</ref>
نیایش ابن خرداد از نجبای [[زرتشتی]] بود که توسط [[برمکیان]] [[اسلام]] آورد و پدرش فرمان‌دار [[طبرستان]] و او خود از کارگزاران دستگاه [[عباسی]] و مأمور دیوان برید (مدیر کل پُست و اخبار) در سرزمین پهلویان «بلادالبهلویین» یا همان [[ماد]] کهن بود.<ref>ستایشگر، ۲۵</ref>
خط ۲۹:
او همچنین میگوید موسیقی ذهن را لطیف و اخلاق را ملایم و جان را شاد و قلب را دلیر و بخیل را بخشنده میکند و با نبیذ غم توان‌فرسا را می‌برد و نشاط می‌آورد و غم می‌زداید. او درباره نغمه‌گر ماهر، میگوید نغمه‌گر ماهر کسی است که به نفس خود مسلط باشد و با ظرافت از دستگاهی به دستگاهی رود و نغمه‌های گوناگون آرد.<ref>مسعودی، ۶۲۰</ref>
== گفت و گوی معتمد عباسی و ابن خردادبه درباره موسیقی ==
«[[علی بن حسین مسعودی|مسعودی]] در [[مروج الذهب]] به گفتگوی [[معتمد عباسی]] و ابن خردادبه درباره موسیقی پرداخته که همانندی بسیاری با گفتگوی خسروقبادان با ریدیک درباره خنیاگری دارد. <br />
هنگامی که معتمد از ابن خردادبه درباره موسیقی میپرسد او پس از اندکی زمینه چینی که بی گمان برگرفته از افسانه های انیرانی (ناایرانی) است، سپس به موسیقی ایرانیان میرسد و درباره آن اینگونه میگوید: موسیقی ایرانیان به وسیله [[عود]] و [[سنج]] بود که ویژه آنها بود و نغمه ها، آهنگها، پرده ها و دستگاههای شاهانی داشتند. (که منظور همان سرودهای خسروانی است) <br />
در دنباله آن میگوید: رسم ملوک بود که با آهنگ موسیقی میخفتند که شادی در جانشان روان شود. ملوک عجم جز به آهنگ مطرب یا افسانه ای شیرین نمیخفتند.
و سپس از یحیی بن خالدبن برمک سخن به میان می آورد که: موسیقی آن است که تو را شاد کند و برقصاند و بگریاند و اندوهگین کند و جز آن هرچه باشد رنج و بلاست. <br />
معتمد گفت: نکو گفتی... صفت نغمه گر کارآزموده چیست؟ <br />
ابن خردادبه گفت: نغمه گر استادکار کسی است که به نفس خود چیره باشد و با ظرافت از دستگاهی به دستگاهی رود و نغمه های گوناگون آرد... <br />
و پرسشهای دیگر درباره گونه های موسیقی - دستگاهها و ترتیب آنها که ابن خردادبه آن پاسخ میدهد و در پایان میگوید: موسیقی ذهن را لطیف و خوی را ملایم و جان را شاد و قلب را دلیر و بخیل را بخشنده میکند، آفرین بر خردمندی که موسیقی را پدید آورد.»<ref>هفته نامه امرداد، شنبه 25 آذر 1391، سال سیزدهم، شماره 288، ص 5.</ref>
== آثار ==
از آثار وی تنها دو اثر [[المسالک و الممالک]] (راه‌ها و کشورها) و مختار من کتاب [[اللهو و الملاهی]] بجا مانده‌است.
آثار دیگری که از او شناخته شده اینها هستند<ref>عنایت‌الله رضا، [http://www.cgie.org.ir/shavad.asp?id=123&avaid=1144 دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، سرواژه ابن خردادبه]</ref><ref name="ستیش ۲۶"/>:
* ''کتاب [[المسالک و الممالک]]'' (کتاب مسلک‌ها و سرزمین‌ها): در زمینه جغرافیای توصیفی.
* ''کتاب ادب السّماع'' (آداب سماع): چگونگی شنیدن صداها یا آداب در موسیقی.
* ''کتاب جمهرة انساب الفرس و النّوافل (یا النّواقل)''
* ''کتاب الطبیخ''
* ''کتاب [[اللهو و الملاهی|اللّهو و الملاهی]]'' (تفریح و آلات موسیقی): درباره انواع سازها و دستگاههای موسیقی در عهد [[ساسانی]] و شرحی از زندگانی [[باربد]] و [[سرکش]].
* ''کتاب الشراب''
* ''کتاب الانواء''
* ''کتاب
* ''کتاب الکبیر فی التاریخ (احتمالاً همان کتاب اخبار)''
* ''کتاب طبقات المغنیین'' (طبقه‌های رامشیان)
| |||