کرتاسه: تفاوت میان نسخه‌ها

'''دوره کرتاسه''' بعد از [[تریاس]] و [[ژوراسیک]] سومین دوره دوران [[مزوزوئیکمیانه‌زیستی]] است که در ۱۴۵٫۵ تا ۶۵ میلیون سال پیش بود و در واقع هفتاد میلیون سال به طول انجامید و از این لحاظ طولانی‌ترین دوره در مزوزوئیکمیانه‌زیستی است. نام این دوران اولین بار در سال [[۱۸۲۲ (میلادی)]] توسط امالیوس دالوا به رسوبات کربناته گل سفیدی در جنوب [[انگلستان]] گرفته شد. کرتاسه به دو دوره [[کرتاسه پیشین]] و [[کرتاسه پسین]] تقسیم می‌شود. در دوره کرتاسه آب و هوا گرم و معتدل بوده و گیاهان پرگل و گیاهان نهان دانهنهان‌دانه در سطح زمین پراکنده شدند.[[بی‌مهرگان]]ی همچون [[آمونیتشاخ‌قوچی|شاخ‌قوچی‌ها]] ^ammonite و [[بلمنیتفشنگچه|فشنگچه‌ها]] ^belemnite نیز در این دوران وجود داشتند.[[پرونده: Tyrannosaurus BW.jpg|200px|farme|بندانگشتی|چپ|[[تیرانازور]] از بزرگترین شکارچیانی بود که در دوره کرتاسه پسین می‌زیست]]

در ایران، مرز بین [[ژوراسیک]] و کرتاسه به خوبی توصیف نشده و باور همگان بر آن است که این مرز با رخداد زمین‎ساختی [[سیمرین پسین]] مشخص می‎شود که از نوع کوهزایی است. ولی یافته‎های نوین نشان می‎دهند که بر خلاف پندارهای موجود، در بسیاری از نقاط ایران، مرز آشکوب‎های تیتونین ([[ژوراسیک پایانی]])و بریازین ([[کرتاسه آ‎غازی]]) تدریجی و از نوع محیط‎های ژرف است. به سخن دیگر، رویداد نامگذاری شده به سیمرین پسین، در اوایل [[کرتاسه پیشین]] و پس از آشکوب بریازین و به احتمال قوی در زمان نئوکـومیننئوکومین (پیش از بارمین) رویداده که موجب خـــروجخروج گستـــردهگسترده زمین از آب و برقـــراریبرقراری شرایط قاره‎ای شده‌است. به همین‎رو است که به جز زاگرس، حوضه فلیشی خاور ایران و مکران، نهشته‎های پس از رخداد سیمرین پسین انباشتــه‎هــایانباشته‎های آواری سرخ رنگ است که با یک گذر تدریجی به ردیف‎های کربناتــیکربناتی اُربیتولین‎دار بارمین – آپتین می‎رسد.

File:Velociraptor dinoguy2.jpg|<!--Up to 2 m-long ''[[Velociraptor]]'' was likely feathered and roamed the late Cretaceous. -->

File:Triceratops BW.jpg|<!--''[[تریسراتوپس]]'' is one of the most recognizable genera of the Cretaceous. -->

File:Eomaia NT.jpg|<!--Mammals were a minor part of the Cretacean fauna with ''[[Eomaia]]'' being the first [[جفت‌داران]]. -->