کاریزما: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
افزودن تعریف و واژه‌شناسی |
||
خط ۱:
[[پرونده:Bloch-SermonOnTheMount.jpg|بندانگشتی|300px|چپ|[[ماکس وبر]]، [[عیسی]] را نمونه یک رهبر فرهمند دانسته است.]]
'''فَرَهْمَندی'''
از اواسط قرن بیستم و در ادبیات سیاسی و اجتماعی٬ واژه ''کاریزما'' به تعبیر غالبی در توصیف چهرههای سیاسی برجسته بدل شد، چهرههای مثبت یا منفی که جذابیت مقاومت‌ناپذیری برای توده‌ها داشته، توان اثرگذاری بی‌مانندی بر آن‌ها یافته بودند.
<ref name="AAA">{{یادکرد وب |نویسنده = پیام یزدانجو |نشانی= http://www.bbc.co.uk/persian/blogs/2013/08/130826_l44_nazeran_charisma.shtml|عنوان= کاریزمازدایی از کاریزما: کاریزماتیک کیست؟ | ناشر = بی بی سی فارسی |تاریخ = ۴ شهریور ۱۳۹۲ |تاریخ بازبینی= ۴ شهریور ۱۳۹۲ }}</ref>
واژه ''کاریزماتیک'' نیز برای توصیف ابرانسانی بکار می‌رود که فراتر از اراده و اختیار مردم آنان را تحت تاثیر قرار می‌دهد و هیچ‌کس یارای مقاومت در برابر او، یا حق انتخاب و انتقاد ندارد.
<ref name="AAA">{{یادکرد وب |نویسنده = پیام یزدانجو |نشانی= http://www.bbc.co.uk/persian/blogs/2013/08/130826_l44_nazeran_charisma.shtml|عنوان= کاریزمازدایی از کاریزما: کاریزماتیک کیست؟ | ناشر = بی بی سی فارسی |تاریخ = ۴ شهریور ۱۳۹۲ |تاریخ بازبینی= ۴ شهریور ۱۳۹۲ }}</ref>
==واژه‌شناسی==
واژه ''کاریزما'' برگرفته از «خاریسما»ی یونانی به معنای «جاذبه ذاتی» است که خود از «خاریتاس» به معنای متانت، جذابیت، برکت، و موهبت می‌آمد.
گسترش کاربرد واژه ''کاریزما'' و ''کاریزماتیک'' از میانه قرن بیستم آغاز شد و پیش از آن کاربرد آن‌ها به شاخه خاصی از الاهیات مسیحی محدود می‌شد. ماکس وبر با طرح «اقتدار کاریزماتیک» باعث گسترش کاربرد این واژه شد. کاربرد کاریزما تا زمان وبر آن‌چنان کمیاب بود که تالکوت پارسونز (جامعه‌شناس آمریکایی و مترجم و مفسر آثار وبر به انگلیسی) به اشتباه آن را ساخته و پرداخته وبر دانسته بود.
<ref name="AAA">{{یادکرد وب |نویسنده = پیام یزدانجو |نشانی= http://www.bbc.co.uk/persian/blogs/2013/08/130826_l44_nazeran_charisma.shtml|عنوان= کاریزمازدایی از کاریزما: کاریزماتیک کیست؟ | ناشر = بی بی سی فارسی |تاریخ = ۴ شهریور ۱۳۹۲ |تاریخ بازبینی= ۴ شهریور ۱۳۹۲ }}</ref>
با برگردان آثار وبر به انگلیسی و گسترش آرای او، «کاریزما» و «کاریزماتیک» در اواسط قرن بیستم به تعابیر غالبی در توصیف چهرههای سیاسی برجسته بدل شد، چهره‌‌هایی – چه مثبت چه منفی – که جذابیت مقاومت‌ناپذیری برای توده‌ها داشته، توان اثرگذاری بی‌مانندی بر آن‌ها یافته بودند. رهبر کاریزماتیک ابرمردی بود که فراتر از اراده و اختیار مردم آنان را تحت تاثیر قرار می‌داد و هیچ‌کس یارای مقاومت در برابر او، یا حق انتخاب و انتقاد نداشت. در عین حال، چنین برداشتی، فارغ از این که تا چه حد وبری بوده، به زودی مورد تردید و مداقه انتقادی قرار گرفت.
<ref name="AAA">{{یادکرد وب |نویسنده = پیام یزدانجو |نشانی= http://www.bbc.co.uk/persian/blogs/2013/08/130826_l44_nazeran_charisma.shtml|عنوان= کاریزمازدایی از کاریزما: کاریزماتیک کیست؟ | ناشر = بی بی سی فارسی |تاریخ = ۴ شهریور ۱۳۹۲ |تاریخ بازبینی= ۴ شهریور ۱۳۹۲ }}</ref>
فرهمندی یکی از ویژگی‌های شخصیتی و از راه‌های [[نفوذ]] فرد یا [[گروه]] است؛ و از راه‌های کسب [[قدرت]] اجتماعی به شمار می‌رود. اشخاص فرهمند توانایی جذب توده‌های مردم را به سوی خود دارند و می‌توانند آن‌ها را به انجام کاری وادار کنند، بدون این که مردم آن را [[بی‌عدالتی]] تلقی نمایند. شخص فرهمند همچنین جاذبه و محبوبیت بسیاری بین مردم دارد؛ و حتی اگر سِمت رسمی در اختیار نداشته باشد، می‌تواند بر رفتار دیگران تأثیر بگذارد. در جوامع سنّتی، فرهمندی یا کاریزما را به عنایات ویژه‌ی ماورایی یا خصایل غیرعادی مربوط می‌کنند در حالی که بسیاری از جامعه‌شناسان امروز معتقدند که کسب شخصیت فرهمند (کاریزماتیک) ممکن است؛ و می‌توان ویژگی‌های شخصیت فرهمند را شناخت و آموزش داد.
| |||