بنیاد فرهنگ ایران: تفاوت میان نسخه‌ها

[[پرونده: Praviznatelkhanlari.jpg|thumbبندانگشتی| [[پرویز ناتل خانلری]] در بنیاد فرهنگ ایران]]

'''بنیاد فرهنگ ایران'''، نهادی بود پژوهشی که برای پاس، گسترش، و پیش‌برد زبان پارسی در مهر ماه [[۱۳۴۳]] بنیان شد. بنیاد فرهنگ ایران سازمانی [[غیر انتفاعی]] و دارای شخصیتی حقوقی بود. [[دکتر پرویز ناتل خانلری]] دبیرکل بنیاد فرهنگ ایران بود. مرکز بنیاد فرهنگ ایران در تهران قرار داشت. هم‌‌چنینهم‌چنین در اساسنامه بنیاد آمده بود که بنیاد فرهنگ ایران برای پیشبرد و گسترش [[ادبیات فارسی]] و چامه‌سرایی که "میراث فرهنگی ایران" است بنیان‌گذارده شد.<ref>اساسنامه بنیاد فرهنگ ایران، تهران ، ۱۳۴۳</ref>

[[پرونده: Bonyadfarhang.jpg|thumbبندانگشتی|گوشه‌ایی از کتابخانه بنیاد فرهنگ ایران]]

:'''الف -''' نوشتن و چاپ‌کردن فرهنگ‌نامه‌های پارسی: یکی از وظایف اساسی که بنیاد فرهنگ ایران بر عهده دارد تدوین یک فرهنگ بزرگ جامع و کامل [[زبان فارسی]] است. برای رسیدن به این مقصود چندین طرح تهیه شده و در شرف اجراست که از آن جمله یکی چاپ دقیق انتقادی کتب لغت عربی به فارسی است که در شش هفت قرن نخستین اسلامی تالیف یافته است.

:'''ج -''' پژوهش و بررسی در [[دستور زبان]] پارسی و تاریخ تحول و دگرگونی آن

:'''ط –''' تشویق و ترغیب صاحب‌نظران و زبان‌شناسان به هرگونه پژوهش و بررسی که در بهبود و [[درست نویسی]] و تکمیل [[خط فارسی]] برای ساده‌کردن خواندن و دقت در ثبت کلمات بشود.

[[پرونده:HPSPNKh.jpg|thumbبندانگشتی|200px|تاریخ زبان فارسی]]

[[پرونده:Albalregh.jpg|thumbبندانگشتی|200px|کتاب البلغه- فرهنگ‌های تازی به پارسی]]

[[پرونده:Setareh.jpg|thumbبندانگشتی|200px|ترجمه [[صورالکواکب]]]]

[[پرونده:Big-Head Shahname.jpg|thumbبندانگشتی|200px|نمونه پرده‌هایی از شاهنامه]]

'''الف –''' فرهنگ‌نامه‌های ‌فارسیفارسی: با [[همکاری جمعی]] از متخصصان علوم و فنون مختلف، کلیه اصطلاحات مربوط به صنعت نفت، علوم ریاضی، فیزیک، شیمی، حسابداری، حقوق، معدن‌شناسی، داروشناسی، و کشاورزی استخراج و با برابر واژه‌های فرانسه و انگلیسی تنظیم و تعریف شد.

:::۱ – در شعبه تحقیق راجع به زبان‌شناسی ایرانی و زبان‌های باستانی ایران پژوهش درباره متون و زبان‌های پهلوی، اوستایی، سغدی، [[فارسی میانه]] و چاپ متن‌ها و تهیه واژه‌نامه‌واژه‌نامه بود ۴ متن پهلوی و ۳ جلد وازه‌نامه و ۲ متن و ۳ واژه‌نامه به چاپ رسید.<ref>دکتر پرویز ناتل خانلری: زبان‌شناسی و زبان فارسی، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران، چاپ سوم، اسفند ۱۳۴۶</ref>

:::۲ – شعبه‌ی تالیف دستور زبان پارسی و دستور تاریخی زبان فارسی، پژوهشگران این شعبه با تحقیق و بررسی در تمامی آثار نوشته ‌شدهشده موجود به پارسی و هم‌چنین در زبان محاوره به تهیه یادداشت درباره‌ی کلیه نکات دستوری پرداختند، با استفاده از این یادداشت‌ها یک سری پنج جلدی کتاب با عنوان "تاریخ زبان فارسی " و [[دستور زبان فارسی]] تالیف شد. دکتر خانلری می نویسد:

۱ - جلد اول شامل دو باب است. باب نخستین به ذکر اصول و کلیاتی اختصاص یافته است که دانستن آنها برای فهم مطالبی که در باب دوم و مجلدات دیگر دیگر این کتاب می‌آید ضروری است، و چون این مطالب، به این صورت، در کتاب‌های دیگر به زبان فارسی در نیامده‌است از ایراد آنه در این باب، که در حکم مقدمه‌ای برای مباحث بعد است، گزیری نبود. باب دوم متضمن اطلاعاتی است درباره زبان‌های غیرایرانی که در این سرزمین رایج بوده‌بوده و در تحول زبان‌های ایرانی تاثیری داشته‌اند، و سپس شناختن زبان‌های ایرانی میانه و ساختمان صرف و نحو بعضی از آنها که به زبانهای ایرانی جدید، خاصه فارسی دری منتهی شده است. از نظر تاریخی این جلد به استیلای اسلام در ایران پایان می پذیرد.

۳ - جلد سوم به مختصات صرفی و نحوی و لغوی فارسی‌دری در دروره دوم، یعنی از قرن هفتم تا سیزدهم هجری مخصوص است. این دوره را دوره فارسی دری خوانده‌ام زیرا که بیشتر نویسندگان این دوران، فارسی را به عنوان زبان ادبی نزد معلم می‌آموخته‌اند و زبان مادری ایشان غالباغالباً یکی دیگر از گویش‌های ایرانی که با فارسی‌دری بعنی زبان رسمی کشور و زبان علم و ادب تفاوت داشته‌است.

۵ - جلد پنجم درباره خصوصیات صرفی و نحوی و لغوی فارسی دری در کشورهای دیگر فارسی‌زبان یا فارسی‌دان، مانند افغانستان و تاجیکستان و شبه‌قاره هندوستان بحث می شود.<ref>دکتر پرویز ناتل خانلری: تاریخ زبان ‌فارسی،فارسی، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران، جلداول، چاپ سوم - پاییز ۱۳۵۰ </ref>}}

:::۱ – در مورد تهیه و چاپ منابع تاریخ و [[جغرافیای ایران]] تا پایان سال ۱۳۵۷ بیش ۶۵ جلد کتاب به چاپ رسید.

:::۲ – دو جلد کتاب نفیس از آثار [[هنر ایرانی]] و نقاشی‌های مربوط به ایران و یک جلد دیگر نیز درباره صنعت قلمکار به چاپ رسید.

:::۳ – درباره ادیان و فلسفه عرفان ایرانی و [[فرهنگ عامه]] ۱۶ اثر تهیه و چاپ شد.

:::۴ – از مجموعه مقالات و کتاب‌هایی که تاکنون درباره ایران و ایرانی به [[زبان‌های اروپایی]] چاپ شده است فهرست کاملی ترتیب یافته و جلد ۳ از این فهرست چاپ شد.

:::۷ – علاوه بر اینها بنیاد فرهنگ به تشکیل کتابخانه جامعی از تمامی آثار و نوشته‌هایی که در زبان‌های گوناگون درباره ایران و معاریف ایران به چاپ رسیده‌بود اقدام کرد. این کتابخانه که در نوع خود منحصر به‌فردمنحصربه‌فرد بود بیش از ۱۵ هزار جلد کتاب داشت که لااقل یک سوم آن کتاب‌های کم‌یاب و نفیس بود.

'''ز –''' در مورد همکاری با موسسه‌های ایرانی و غیرایرانی و هم‌چنین یاری به بنیان کتابخانه‌های عمومی بنیاد فرهنگ ایران با دانشمندان و ایرانشناسان و مجامع علمی و دانشگاهی بیش از ۴۰ کشور گیتی رابطه برقرارساخت و بیش از ۸۰ هزار جلد کتاب فارسی درباره تاریخ و فرهنگ ایران برای دانشمندان ایران‌شناس به درخواست خودشان فرستاده‌شد. از سوی دیگر بیش از ۴۰ جلد کتاب و مقاله از ایران‌‌شناشانایران‌شناشان و پارسی‌نویسان [[کشورهای جهان]] برای چاپ به بنیاد داده شده‌بود. هم‌چنین هر سال دو یا سه تن از بزرگان ایران‌شناس گیتی یه دعوت بنیاد به ایران مسافرت و پژوهش‌های خود را با مطالعه در منابع موجود در ایران تکمیل کردند. ۳ [[بورس تحصیلی]] به دانشجویان افغانی [[دانشگاه تهران]] داده شد.

پژوهشکده فرهنگ ایران، وابسته به بنیاد فرهنگ ایران، در سال [[۱۳۵۱]] تأسیس شد که دارای چهار رشته بود: ادبیات فارسی، زبان‌های باستانی ایران، [[زبان‌شناسی عمومی]] و تاریخ.<ref>انتشارات دفتر مخصوص شهبانو- ۱۳۵۴</ref> پژوهشکده برنامه‌های جهانی پژوهشی در زبان‌شناسی فارسی را پشتیبانی مالی نموده و برنامه‌هایی برای دادن بورس تحصیلی به دانشجویان [[رشته زبان و ادبیات فارسی]] داشت. بیش از سی نفر پژوهشگر دارای مدرک [[کارشناسی]] در [[زبان و ادبیات فارسی]] در این پژوهشکده با روش پژوهش آشنا‌شدندآشناشدند و در شعبه‌های پژوهشی بنیاد با گرفتن [[کمک هزینه تحصیلی]] کارآموزی ‌کردندکردند.

پس از انقلاب اسلامی، در سال ۱۳۶۰ بنیاد فرهنگ ایران و یازده موسسه فرهنگی و علمی دیگر با هم ادغام شد و از مجموع آنها موسسه‌ای به نام «موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی » وابسته به [[وزارت فرهنگ و آموزش عالی]] که آن را اکنون پژوهشگاه [[علوم انسانی]] و [[مطالعات فرهنگی]] می‌نامند تشکیل گردید. در این زمان پژوهشکده فرهنگ ایران نیز منحل شد و دانشجویان آن به دانشکده‌ها و موسسات مشابه منتقل شدند.

در سال ۱۳۶۹ پس از تغییر تشکیلات سازمانی، این موسسه با تصویب [[شورای گسترش آموزش عالی]] عنوان «پژوهشگاه» را دریافت کرد که تشکیلات سازمانی آن در خرداد ماه ۱۳۷۲ به تصویب نهایی سازمان امور اداری و استخدامی کشور رسید. در این مدت نیز پژوهشگاه‌هایی به آن اضافه شده و یک مؤسسه از آن منشعب شد.

در سال ۱۳۷۳ شورای عالی پژوهشگاه به منظور تکید بر گرایش علوم انسانی و مسایل فرهنگی در تحقیقات پژوهشگاه، عنوان [[پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی]] را برای این نهاد پیشنهاد کرد که مورد تصویب شورای گسترش [[آموزش عالی]] قرار گرفت.<ref>[http://www.ihcs.ac.ir پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی]</ref>

== منبعمنابع ==