تی‌ان‌تی: تفاوت میان نسخه‌ها

| OtherNames = 2,4,6-Trinitrotoluene,<br />{{سخ}}TNT, Trilite, Tolite, Trinol, Trotyl, Tritolo, Tritolol, Triton, Tritone, Trotol, Trinitrotoluol,<br />{{سخ}}2,4,6-Trinitromethylbenzene

| UNNumber = [[List of UN Numbers 0201 to 0300|0209]] – ''Dry or wetted with < 30% water''<br />{{سخ}}[[List of UN Numbers 0301 to 0400|0388, 0389]] – ''Mixtures with trinitrobenzene, hexanitrostilbene''

| pKb = }}

| EUClass = Explosive ('''E''')<br />{{سخ}}Toxic ('''T''')<br />{{سخ}}Dangerous for the environment ('''N''')

| PEL = }}

| OtherCpds = [[پیکریک اسید]]<br />{{سخ}}[[هگزانیتروبنزن]]<br />{{سخ}}[[۲٬۴-دی نیتروتولوئن]]}}

'''تری‌نیتروتولوئن''' یا '''تی‌ان‌تی''' (TNT) یا '''تروتیل''' یک مرکب [[هیدروکربن معطر]] بلوری و زرد رنگ است که در ۳۵۴ درجه [[کلوین]] ذوب می‌شود. تی‌ان‌تی ماده منفجره است که سرعت انفجار آن ۷۰۲۸ متر در ثانیه می‌باشد و در بسیاری از ترکیبات انفجاری بکار می‌رود. تی‌ان‌تی به‌وسیله [[نیتراسیون]] تولوئن C6H5CH3 تهیه می‌شود و [[فرمول شیمیایی]] آن (CH3(NO2)C6H2) و نام [[آیوپاک]] آن 2,4,6 Trinitromethylbenzene است.{{مدرک}}

تری نیترو تولوئن کریستال‌های سوزنی شکل زرد کمرنگی است که می‌تواند در یک فضای ‏بی هوا (خلاء) تقطیر شود. تی‌ان‌تی در آب بسختی قابل حل است؛ بیشتر در [[اتر]] و [[استون]]، [[بنزین]] و [[پیریدین]] حل ‏می‌شود. به دلیل پائین بودن [[نقطه ذوب]] تی‌ان‌تی در ۳۵/۸۰ [[درجه سانتیگراد]] می‌توان آنرا در آب گرمکن ذوب ‏کرد و به آن شکل داد. تی‌ان‌تی سمی است و تماس آن با پوست می‌تواند تولید [[آلرژی]] و واکنش انفعالی شدید ‏تولید کند، این واکنش شدید پوست را به رنگ زرد متمایل به نارنجی در می‌آورد.

برخی آزمایش‌های زمینی نظامی با ماده تی‌ان‌تی آلوده است. تی‌ان‌تی تا حد زیادی سمی است. می‌تواند از راه ‏پوست جذب شود و موجب سوزش و آزردگی پوست می‌شود و لکه‌ای زرد رنگ متمایل به نارنجی از خود باقی ‏می‌گذارد. در جریان [[جنگ جهانی اول]] کارمندان امور دفاعی و مهمات که مواد منفجره را دست می‌زدند پوست ‏آنها به رنگ زرد روشنی در آمد که در اصطلاح به "دختر قناری" یا به صورت ساده "قناری" خوانده شدند که در ‏معنی کارگران امور دفاعی را تشریح می‌کرد. تی‌ان‌تی در نهایت موجب تغییر رنگ موی زنجبیلی به سبز می‌‏شودمی‏شود. در سال ۱۹۱۶ دولت بریتانیا در مورد زنان کارگر که در [[زرادخانه]] سلطنتی حومه لندن بنام وولویچ کار ‏می‌کردند متوجه این نکته شدند که ۳۷% آنان از یک درد بسیار شدید رنج می‌برند و اشتهای آنها شدیداشدیداً کم شده و ‏گاهی تهوع و برخی هم مبتلا به [[یبوست]] می‌شوند، ۲۵% آنان از ناراحتی‌های پوستی شدید رنج می‌بردند و ‏‏۳۴% آنان متوجه تغییر در عادت‌های ماهانه خود شدند. پیش از اینکه ماسک‌های گاز و محافظ‌های پوست ‏شناخته شده باشد صدها کارگر دچار مرگ‌های غیر قابل توصیف شدند.

مردمی که در تماس با تری نیترو تولئن قرار گیرند و بیش از حد با آن در تماس باشند به کم خونی و یا آنمی‌های ‏غیر عادی و ناراحتی‌های کبدی غیر قابل وصف دچار می‌شوند. خون و جگر آلوده شده و تورم جگر بروز می‌‏کندمی‏کند و ناراحتی‌های شدید دیگری بوجود می‌آید که قدرت دفاعی بدن را بشدت پائین می‌آورد، این رویداد در ‏حیواناتی که ترینیتروتولئن را خورده و یا استشمام کرده باشند نیز دیده می‌شود.

گواهی‌های زیادی در دست است که تی‌ان‌تی موجب اختلال در باروری تخم نر می‌شود و تی‌ان‌تی به احتمال ‏قوی [[کارسینوژن]] (ماده ایجاد کننده سرطان) است. مصرف تی‌ان‌تی موجب سیاه شدن ادرار می‌‏شودمی‏شود.‏

[[پرونده:MSPO2007-35-01.jpg|thumbبندانگشتی|[[خمپاره]] ۱۲۰ میلیمتری با [[فیوز مجاور]]. ساخته شده در ژانویه ۲۰۰۶. اهمیت این خمپاره به خاطر آن است که صد در صد آن با تی ان تی پر شده است.]]

تی‌ان‌تی اول بار در سال ۱۸۶۳ توسط یک شیمی‌دان آلمانی بنام [[جوزف ویلبراند]] ساخته شده است، اما تأثیرات و ‏اثرات آن تا سال‌ها بعد قابل درک نبود، بیشتر به این دلیل که بسیار مشکل بود تا آنرا منفجر کنند و علت دیگر ‏اینکه کمتر از مواد منفجره دیگر قدرت داشت. بطور کلی چون با بخار آب یا آب گرم قابلیت ذوب شدن دارد می‌‏توانمی‏توان آنرا در جعبه یا هر شکلی ریخت. (ویتنامی‌ها از این روش استفاده کرده و در [[پوکه|پوکه‌های]] خالی باقی ماندهباقی‌مانده ‏از [[مهمات]] آمریکائیان استفاده می‌کردند). همچنین میدانیم که به دلایلی حساس دیگر در سال ۱۹۱۰ انگلیس این ‏ماده را از قانون مواد منفجره سال ۱۸۷۵ مبرا داشته و بطور کلی این ماده را جزو مواد منفجره به حساب نیاورده ‏است چه درمورد ساخت یا انبار کردن آن.

== منبعمنابع ==