سنگ‌نگاره پیروزی شاپور بر امپراتوران روم: تفاوت میان نسخه‌ها

در این نقش، [[شاپور اول]] رو به چپ می‌نگرد، و گیسوی افشان و پشت سر ریخته و ریش مجعدِ از حلقه گذرانده دارد؛ گردنبندی حلقه حلقه‌ای بر گردن افکنده، و گوشواری از گوش آویخته‌است. جامهٔ وی عبارت است از نیم‌تنه‌ای تنگ و پرچین و کمردار، شلواری که بر روی ساق چین خورده، و ردائی که در جلو سینه با دو حلقه به هم وصل است و در پشت، افشان به دست باد سپرده شده. دیهیم روی تاج نوارهای بلند و پرچین دارد که به پشت افتاده و افشان شده‌است. شاپور را از روی سکه‌هایش و مجسمه‌اش در [[غار شاپور]] کازرون و نقشش بر جامی نقره‌ای می‌شناسیم و می‌دانیم تاجی کنگره دار بر سر می‌گذارده‌است. در اینجا وی را با همان تاج و گوی بزرگ شاهنشاهی می‌بینیم که به صورت بسیار برجسته کنده‌کاری شده‌است.

شمشیر راست و بلند شاپور در نیام است و وی دست چپ را بر دستهٔ آن نهاده، و دست راست را دراز کرده، مچ در آستین نهفتهٔ یک [[روم|رومی]]ی بر پای ایستاده را گرفته‌است. اسب شاپور زین و برگ آراسته دارد، و دمش گره خورده، نوار بلند و پرچین و شکنی از آن آویخته‌است. کفل‌بند و سینه‌بند اسب دارای حلقهٔ آرایشی گل مانند بسیار بزرگی می‌باشد و یال آن نیز آراسته‌است. گمپوله بزرگی از زین به میان پاهای آن آویخته‌است که چین و شکن آن به خوبی پیدا می‌باشد. شاهنشاه راست و مردانه روی زین نشسته و وقار شاهانه‌اش به خوبی مجسم است. اسب نیز اندازه‌ای تقریباً طبیعی دارد، و دست راست را خم کرده، و حالت درنگ به خود گرفته‌است. پیش روی اسب مردی در جامهٔ رومی زانوی چپ را بر زمین نهاده‌است و زانوی راست را خم ساخته و دستها را به حالت التماس به جانب شاهنشاه دراز کرده‌است به طوری‌که دست چپش زانوی راست اسب شاهنشاه را لمس می‌کند این شخص میانه سال است و ریش کوتاه و مجعدی دارد، و جامه‌اش ردای امپراطوری رومی (توگا) می‌باشد و بر سرش تاجی از برگ درخت غار، که امپراطوران بر سر می‌نهادند، و به مشابه دیهیم امپراطوری می‌باشد، دیده می‌شود. وی کت آستین‌داری را که تا زانوانش می‌رسد را پوشیده‌است و شمشیر نیام شده‌ای به کمر آویخته که دسته‌اش حالت [[صلیب]] دارد.

کنار این رومی زانو زده، یک نفر دیگر ایستاده‌است که رو به شاهنشاه دارد و بی‌ریش است. اما دیهیمی از برگ غار بر سر دارد و نوار کوچکی پشت سرش افشان شده‌است، و جامه‌اش مانند رومی زانوزده‌است، و شمشیر از کمر آویخته‌است، و دستش در آستین سردوخته مخفی گردیده و مچ چپش را شاپور گرفته‌است. هر دوی این افراد، رومی هستند و از ردای امپراطوری و تاج برگ غار آنها پیداست که [[امپراطور]] می‌باشد. ولی در مورد هویت آنها بحث بسیار شده‌است. تا سال ۱۹۵۴ همه می‌گفتند آنکه زانو زده، [[والرین]] است که از شاه امان می‌خواهد، و آنکه ایستاده کردیاس نامی ازاهل سوریه‌است که گفته‌اند شاپور او را به امپراطوری برنشانید.<ref>{{پک|شهبازی|۱۳۵۷|ک=راهنمای مصور نقش رستم|ص=۱۰۵}}</ref>

[[fileپرونده:Valerian Ant.jpg|thumbبندانگشتی|۲۰۰|تصویر [[والرین]] بر سکه‌اش.]]

اما در آن سال [[مک درمونت]] این فرضیه را رد کرد و [[گیرشمن]] و برخی دیگر نیز با وی هم آواز شدند. مک درمونت متوجه شد که کردیاس اصلاً در تاریخ جنگ‌های شاپور که خودش بر [[کعبه زرتشت]] نقر کرده‌است نیامده، و هیچ سکه‌ای از او در دست نیست و چنین شخصی در تاریخ روم به امپراطوری شناخته نمی‌باشد. از سوی دیگر، شاپور در شرح جنگ‌هایش از سه امپراطور رومی نام می‌برد: [[گوردیان سوم|گردیان]] جوان که کشته شد& [[فیلیپ عرب]] که به درخواست صلح آمده و پانصد هزار سکهٔ زرین باژ داد و [[والرین]] که گرفتار شده و در نقوش شاپور هم سه امپراطور را نموده‌اند؛ امپراطوری جوان که زیر پای اسب شاپور به خاک افتاده (در [[دارابگرد]] و [[بیشاپور]]) و بنابراین گردیان است؛ امپراطوری که مچ دستش را شاپور گرفته، و بنا بر قانون کهن- که گرفتن [[مچ دست]] علامت اسیر کردن بوده- همان والرین می‌باشد.<ref>{{پک|شهبازی|۱۳۵۷|ک=راهنمای مصور نقش رستم|ص=۱۰۶}}</ref>

[[fileپرونده:Antoninianus Marcus Julius Philippus.jpg|thumbبندانگشتی|200px|تصویر [[فیلیپ عرب]] بر روی سکه‌اش.]]

در پشت سر شاپور در حدود سال ۲۸۰ میلادی، [[سنگ‌نگاره و نبشته کرتیر در نقش رستم|سنگ‌نگاره و نبشته کرتیر]] را به دستور [[کرتیر]] [[موبد موبدان]] کنده‌اند.