شرطی‌شدن کلاسیک: تفاوت میان نسخه‌ها

[[پرونده:Ivan Pavlov LIFE.jpg|leftچپ|thumbبندانگشتی|160px|ایوان پاولف]]

اصطلاح شرطی‌شدن کلاسیک نخستین‌بار توسط [[ایوان پاولف]]، [[فیزیولوژی|فیزیولوژیست]] [[روسیه|روسی]]، پیشنهاد شد. مشاهده ابتدایی‌ای که پاولف را به سمت این نظریه سوق داد، این بود که [[بزاق]] دهان سگ‌ها صرفاصرفاً با دیدن کسی که قبلاقبلاً چندبار به آنها غذا داده‌است، ترشح می‌شود؛ حتی اگر شخص اکنون غذایی به همراه نداشته باشد.<ref name="Gale">''Classical conditioning'', The Gale encyclopedia of psychology, Gale Group, 2001, p. ۱۲۴</ref>

[[پرونده:One of Pavlov's dogs.jpg|leftچپ|thumbبندانگشتی|270px|برای اندازه‌گیری مقدار بزاق ترشح شده، فیستولی به مجرای بزاق سگ متصل شده و از طریق گونهٔ حیوان به خارج راه داده شده بود. تصویر از مدل نمایش داده شده در موزهٔ پاولف برداشته شده‌است.]]

پاولف پس از مدتی متوجه شد که حتی اگر غذایی به همراه نداشته باشد، با دیدن او بزاق سگ ترشح می‌شود. پاولف بر این اساس آزمایشی را طراحی کرد. او هم‌زمان با دادن پودر گوشت زنگی را به صدا در می‌آورد. صدای زنگ محرکی بود که ارتباطی با غذا نداشت و به تنهایی برای سگ بی‌مفهوم بود؛ امّا به دنبال تکرار این کار، سگ بین صدای زنگ و غذا ارتباط برقرار کرد؛ به‌طوری که با صدای زنگ، حتی بدون وجود غذا بزاق او ترشح می‌شد. به عبارتی سگ نسبت به همراه‌همراه بودن صدای زنگ و پودر گوشت، شرطی شده بود.<ref name="s">{{یادکرد|فصل=فصل ۷:رفتارشناسی|کتاب=زیست‌شناسی دورهٔ پیش‌دانشگاهی|نویسنده=گروه مولفان|ترجمه=|ناشر=شرکت چاپ و نشر کتاب‌های درسی ایران|چاپ=هفتم|شهر=تهران|کوشش=|ویرایش=|صفحه=صفحه ۱۷۹ و ۱۸۰|سال=۱۳۸۷|شابک=}}</ref>

در این نوع یادگیری، هرگاه یک محرک بی‌اثر(مثلامثلاً صدای زنگ)، به همراه یک محرک طبیعی (مثلامثلاً غذا) به جانور عرضه شود، پس از مدتی محرک بی‌اثر به تنهایی سبب بروز پاسخ(مثلامثلاً ترشح بزاق) در جانور می‌شود. به این محرک جدید محرک شرطی می‌گویند؛ زیرا به شرطی می‌تواند سبب بروز رفتار شود که پیش از آن همراه با یک محرک طبیعی باشد. به محرک طبیعی، محرک غیرشرطی نیز گفته می‌شود.<ref name="s">{{یادکرد|فصل=فصل ۷:رفتارشناسی|کتاب=زیست‌شناسی دورهٔ پیش‌دانشگاهی|نویسنده=گروه مولفان|ترجمه=|ناشر=شرکت چاپ و نشر کتاب‌های درسی ایران|چاپ=هفتم|شهر=تهران|کوشش=|ویرایش=|صفحه=صفحه ۱۷۹ و ۱۸۰|سال=۱۳۸۷|شابک=}}</ref>

[[پرونده:delay trace conditioning.jpg|leftچپ|thumbبندانگشتی|560px|مقایسهٔ شرطی‌شدن تاخیری و ردی]]

حالت تهوع هنگام [[شیمی‌درمانی]] برای بیماران [[سرطان|سرطانی]] یک واکنش طبیعی است. امّا مشاهده می‌شود که گاهی این بیماران به محض ورود به اتاق درمان دچار [[حالت تهوع]] می‌شوند. حتّی مشاهده شده‌است هنگامی که به کودکان سرطانی پیش از شیمی‌درمانی [[بستنی]] داده می‌شود؛ کودک در مواقع دیگر نیز نسبت به بستنی شرطی شده و حتی اگر شیمی‌درمانی انجام نشود؛ پس از خوردن بستنی استفراغ می‌کند.<ref name="g">{{یادکرد|فصل=فصل ۷:یادگیری و شرطی‌شدن|کتاب=زمینه روان‌شناسی هیلگارد و اتکینسون|نویسنده=گروه مولفان|ترجمه=گروه مترجمان|ناشر=انتشارات گپ|چاپ=سوم|شهر=تهران|کوشش=|ویرایش=چهاردهم|صفحه=صفحه ۱۷۵ تا ۱۷۹|سال=۱۳۸۸|شابک=}}</ref>

بر این اساس [[جان واتسون]] بر این باور است که عواطف عمیق در انسان ممکن است از طریق شرطی‌شدن کلاسیک ایجاد شوند؛ از آن جمله می‌توان به شرطی شدن ترس در کودکی با دیدن کلاه پوستی سفیدرنگ اشاره کرد؛ چرا که خرگوشی سفید سابقاسابقاً دست او را گاز گرفته بود.

یکی از نخستین اشارات ادبی به پدیدهٔ شرطی‌شدن، در رمان کمدی [[زندگی و افکار تریسترام شندی نجیب‌زاده]]، اثر [[لارنس استرن]]، نویسندهٔ ایرلندی(۱۷۶۸-۱۷۱۳) یافت می‌شود. [[تریسترام شندی]] راوی داستان شرح می‌دهد که چگونه مادرش با عادت پدرش در متوقف‌کردن ساعت پیش از [[آمیزش جنسی]] با او؛ شرطی شده بود.<ref>Laurence Sterne: ''The Life and Opinions of Tristram Shandy, Gentleman''; Vol. 1, Chapter 1. IV</ref>

{{پانویس|۲}}