خط فقر: تفاوت میان نسخه‌ها

 

==تاریخچه فقر==

 

انقلاب اسلامی ایران نیز کاهش و در نهایت ریشه کنی فقر را به عنوان یک هدف بنیادین مورد توجه قرار داده است.به گونه ای که در اصول ۳،۲۱،۲۹،۳۱،۴۳قانون اساسی به مسالهُ فقر زدایی و تاُمین رفاه اقشار محروم،به صراحت اشاره شده است.

بر این اساس علاوه بر تدوین و اجرای برنامه های توسعهُ ‍پنج ساله،اقدامات حمایتی دیگری نیز برای مقابله با فقر به طور ویژه طراحی شد و به اجرا درآمد که از آن جمله می توان به تامین امکانات آموزشی،بهداشتی،برق و ارتباطات (مخابراتی و حمل و نقل)،خدمات سازندگي و ترویجی برای روستاها،طرح هایی مانند طرح شهید رجایی برای حمایت از سالمندان بالای۶۰ سال روستایی و تعمیم و گسترش خدمات بیمه ی همگانی اشاره نمود.

با این وجود به نظر می رسد که عوامل متعددی مانند [[رکود اقتصادی]]،[[بیکاری]] شدید،تغییرات جمعیتی و سایر عوامل اجتماعی ـ اقتصادی همراه با اتخاذ روش های معمولی تامین نیاز های مردم (به شکل ‍پرداخت [[یارانه]] های عام و غیر هدفمند) سبب گردیده تا همچنان با معضل فقر و عواقب ناشی از آن در سطح کشور،درگیر باشیم.<ref group="">راغفر،ح.و ابراهیمی،ز. فقر در ایران طی سالهای ۱۳۶۸-۱۳۷۳.فصلنامه ی علمی ‍پژوهشی رفاه اجتماعی،سال ششم،شمارهُ۲۴ </ref>

 

==فقر مطلق==

فقر مطلق که فقر معیشتی نیز نامیده می شود به محرومیت و ناتوانی افراد در دستیابی به حداقل نیازهای اساسی مانند(تغذیه،[[پوشاک]] و سرپناه)که برای زندگی سالم ضروری هستند اشاره دارد.

این مفهوم از فقر بر عدم دسترسی به حداقل استاندارد تعیین شده نیازهای فیزیولوژیکی که برای بقائ انسان ضروری است دلالت دارد.در واقع،خط فقر مطلق بیانگر یک خط فقر برای ادامه ی بقاء انسان ها تلقی می شود.<ref group="">رحیمی،ص.و رضوی ح. نگرشی بر جایگاه روستا و روستاییان در برنامه های فقر زدایی </ref>

 

==فقر نسبی==

بر اساس درجه ی ارضای نیازهای فرد نسبت به دیگر افراد جامعه تعریف می شود.(زمانی،مه آبادی،(۱۳۷۹:۲۰۱)

"فقر نسبی"مفهومی مقایسه ای و حاکی از نابرابری اجتماعی است.این مفهوم از فقر در واقع بیشتر بیان کننده ی میزان نابرابری توزیع درآمد در جامعه است.<ref>{{گفتمان،فقر،قدرت|خوش آمدی= |مرتضی= |کتاب= | ناشر= |سال=}}</ref>

 

==شاخص فقر==

اولین قدم در مطالعه فقر تعیین ومعرفی شاخص یا معیار سنجش فقر است. شاخص فقر می تواند صورتهای متفاوتی را ب‍‍‍‍‍‍‍پذیرد که از جمله ی آنها سه برداشت زیر می باشد:

 

 

مورد نخست همان روشی است که به وسیله ی توبین ‍‍پیشنهاد شده است.توبین به نیازهای [[بیولوژیکی]] و ضروریاتی اشاره می کند که اگر به طور نابرابر بین افراد توزیع شود بعضی را زیر خط فقر قرار خواهد داد.

 

==خط فقر==

ما کسانی را زیر خط فقر تعیین می کنیم که قادر به فراهم نمودن نیازهای اساسی خود،خصوصا اولن نیاز که سلامت جسم و تغذیه ی مناسب است نباشند.

گام اول در تشخیص فقیر از غیر فقیر معیاری است که بر اساس آن بتوان تعیین نمود چه کسی فقیر است و چه کسی فقیر نیست.این معیار در مطالعات خط فقر نامیده می شود.مارتین راوالیون خط فقر را به صورت مخارجی که یک فرد در یک زمان و مکان معین برای دسترسی به یک سطح رفاه مرجع متحمل می شود،تعرف می کند.افرادی که به آن سطح رفاه دسترسی ندارند،فقیر و کسانی که به این سطح رفاه دسترسی دارند،غیر فقیر تلقی می شوند.

""سطح مرجع"" یا ""حد قابل قبول"" در تعریف خط فقر منجر به ایجاد دو مفهوم فقر مطلق و فقر نسبی می شود که قبلا به آنها ‍پرداختیم.حال با توجه به اینکه فقر در مفهوم مطلق یا نسبی آن بررسی می شود،خط فقر نیز به دو روش مطلق و نسبی محاسبه می شود.انتخاب هر یک از این دو روش حائز اهمیت است،چرا که شاخص های فقر مبتنی بر هر یک،حساسیت های متفاوتی در مقابل تغییرات اقتصادی-اجتماعی از خود نشان می دهند.<ref group="">راغفر،ح و ابراهیمی،ز. فقر در ایران طی سالهای ۱۳۶۸-۱۳۸۳.فصلنامه ی علمی ‍‍پژوهشی رفاه اجتماعی،سال ششم،شمارهُ۲۴</ref>

 

==خط فقر مطلق==

عبارت است از مقدار درآمدی که برای تامین حداقل نیازهای فردی در یک جامعه لازم است و عدم تامین آن موجب می شود فرد مورد بررسی به عنوان فقیر در نظر گرفته شود.<ref group="">راغفر،ح. و ابراهیمی،ز. فقر در ایران طی سالهای ۱۳۶۸-۱۳۸۳. فصلنامه ی علمی ‍پژوهشی رفاه اجتماعی،سال ششم،شمارهُ۲۴.</ref>

 

==خط فقر نسبی==

عموما به صورت در صد معینی از میانه ی توزیع درآمد (هزینهُ) جامعه در نظر گرفته می شود و افرادی که درآمد(هزینهُ)آنها ‍پایین تر از این آستانه قرار می گیرد فقیر محسوب می شوند.

 

شرط سازگاری نیازمند این است که ""خط فقر"" واقعی در همه جا ثابت باشند.خط فقر واقعی نیز خط فقر اسمی است که بر اساس هزینه ی زندگی در مناطق مختلف تعدیل شده است.یعنی تفاوت خطوط فقر منطقه ای (برای افراد با نیازهای یکسان)باید تنها مربوط به تفاوت هزینه ی زندگی در مناطق مختلف باشد.بعلاوه دید مطلق به اندازه گیری فقر منجر به این می شود که خط فقر واقعی در طول زمان نیز ثابت باشد و تنها برای تغییرات ایجاد شده در[[قیمت]] هاتعدیل شود.بنابراین سطح زندگی که خط فقر مطلق بر اساس آن تهیه شده است حداقل در کوتاه مدت تغییر نمی کند و تغییرات آن در بلند مدت کند است.<ref group="">راغفر،ح. و ابراهیمی،ز. فقر در ایران طی سالهای ۱۳۶۸-۱۳۸۳. فصلنامه ی علمی ‍پژوهشی رفاه اجتماعی،سال ششم،شمارهُ۲۴.</ref>

{{پانویس}}

 

[[رده:اقتصاد رفاه]]