حل منازعه: تفاوت میان نسخه‌ها

'''حل منازعه''' به عنوان روشها و فرایندهایی موثر در تسهیل و پایان دادن مسالمت آمیز به یک منازعه، تعریف شده است. اغلب، اعضای متعهد گروه در تلاش هستند که از راه [[اطلاع رسانی]] فعال درباره علل اختلافات و طرز تفکرشان به دیگر اعضای گروه (برای مثال: مقاصد و نیات، دلایلی برای پایبندی به عقایدی خاص)، و یا از راه مداومت در مذاکره دست جمعی، به حل اختلافات گروه بپردازند. نهایتاً، شیوه‌ها و رویه‌های متنوعی برای برخورد با منازعه وجود دارد، این شیوه‌ها شامل، ولی نه محدود به مذاکره، میانجی گری، دیپلماسی و ایجاد صلح مبتکرانه می‌شوند.

عبارت حل منازعه همچنین ممکن است به عنوان جایگزینی برای حل مناقشه نیز به کار رود، مواردی که در آن مراحل داوری و دادرسی، کاربردی حیاتی دارد. از سوی دیگر، مفهوم حل منازعه را می‌توان شامل بهره‌گیری از اقدامات [[مقاومت بدون خشونت]] توسط طرفین منازعه در تلاش برای تشویق به دستیابی به راه حلی موثر، فرض نمود. حل منازعه به عنوان یک رشته دانشگاهی نسبتاً جدید می‌باشد. [[دانشگاه جورج میسون]] در شهر فایر فاکس، [[ایالت ویرجینیا،ویرجینیا]]، نخستین دانشگاهی بود که مقطع دکترای این رشته را عرضه نمود.

درمقابل، شیوه‌های واگذاری یا "تطبیق" منازعه، با خصوصیاتی چون دغدغه فراوان نسبت به دیگران و در عین حال دغدغه کمتر برای خود فرد قابل شناسایی هستند. این رهیافت منفعلانه و دیگر خواهانه وقتی بروز می‌کند که افراد رضایتمندی شخصی خود را از رفع نیازهای دیگران بدست می‌آورند، و از یک دغدغه کلی مبنی بر حفظ [[روابط اجتماعی]] مثبت و پایدار بر خوردار می‌باشند. در برخورد با منازعه، افرادی که شیوه واگذاری منازعه را اختیار کرده‌اند، از روی احترامی که برای روابط اجتماعی قائل می‌باشند، به کنار کشیدن به نفع خواسته‌های دیگران تمایل دارند.

حل منازعه هم به عنوان یک روش عملی و همینطور یک رشته دانشگاهی نسبت به مقوله فرهنگ بسیار حساس است. در بافت فرهنگی غرب، از جمله در کانادا و ایالات متحده، یک حل منازعه موفقیت آمیز معمولاً از روشهایی چون بسط ارتباطات میان طرفین، [[حل مسئله]] و تهیه معاهدات در جهت نیل به خواسته‌های بنیادینشان استفاده می‌شود. در این شرایط، حل منازعه کنندگان با افراد درگیر اغلب درمورد یافتن راه حل برد-برد و یا سناریوی رضایت بخش متقابل صحبت می‌کنند (بنگرید به فیشر و اوری، ۱۹۸۱ Getting to Yes). در بسیاری از بافتهای فرهنگی غیر غربی مانند افغانستان، ویتنام و چین نیز یافتن راه حل‌های "برد-برد" اهمیت دارد، اگر چه راه رسیدن به آن خیلی متفاوت است. در این بافتهای فرهنگی، ارتباط گیری مستقیم میان طرفین دعوا که به صراحت به بیان مسایل مورد مخاطره در منازعه می‌پردازد، ممکن است بسیار بی ادبانه به نظر آمده و منازعه را عمیق تر و در یافتن راه حل آن، تاخیر ایجاد کند. بر عکس، روش برقراری ارتباط میان طرفین با مداخله دادن رهبران قومی، قبیله‌ای و مذهبی، برقراری ارتباط غیر مستقیم از طریق شخص ثالث در مورد واقعیات دشوار، و ارائه پیشنهاد از راه داستان پردازی، روشی نتیجه بخش خواهد بود (بنگرید به وینود سوامی(۱۹۹۲)، Conflict Mediation Across Cultures). حل منازعات بین فرهنگی اغلب از دشوارترین موارد است، چرا که انتظارات طرفین اختلاف ممکن است بسیار متفاوت باشد و احتمال بروز سو تفاهم بیشتر وجود دارد. [به منبع نیاز دارد]

حل منازعه، همچنین در میان جانوران از جمله سگها، گربه‌ها، میمونها، مارها، فیلها و [[نخستی سانان]] [آغازیان] مورد مطالعه قرار گرفته است (بنگرید به فرانس د وال، ۲۰۰۰). پرخاشگری در میان همنوعان و در درون گروه، نسبت به پرخاشگری بین گروهها بیشتر است. در حالیکه پرخاشگری میان افراد فاصله ایجاد می‌کند، در مورد نخستی سانان بیشتر بعد از دوره پرخاشگری صمیمیت دیده می‌شود. این اظهار صمیمیت‌ها از تیمار کردن یکدیگر و سایر اشکال تماس بدنی تشکیل می‌شود. اثرات عصبی مانند افزایش [[ضربان قلب،قلب]]، معمولاً پس از این علامتهای آشتی جویانه کاهش می‌یابند. انواع مختلف نخستی سانان، و همینطور بسیاری دیگر از گونه‌هایی که به صورت گروهی زندگی می‌کنند، اشکال متفاوتی از رفتار آشتی جویانه را بروز می‌دهند. حل منازعاتی که تعامل بین افراد یک گروه را تهدید می‌کند برای بقا ضروری بوده و در نتیجه از ارزش تکاملی زیادی برخوردار می‌باشد. این یافته‌ها، نظریه‌های مطرح قبلی درباره کارویژه کلی پرخاشگری (همان فاصله افکنی میان افراد که نخستین بار توسط کونراد لورنز ارائه شده بود) را رد می‌کند. نظریه قبلی بیشتر به نظر می‌رسید در موارد منازعه میان گروهها، و نه در درون آنها مصداق داشته باشد.

علاوه بر تحقیق درباره نخستی سانان، [[زیست شناسان]] کندوکاو و پژوهش درباره مصالحه در میان دیگر جانوران را نیز آغاز کرده‌اند. تا همین اواخر، یافته‌هایی که به فرایند مصالحه در میان غیر نخستی سانان می‌پرداخت مشاهدات نقل شده و داده‌های آماری اندکی را شامل می‌شد. اگر چه شواهد مربوط به رفتار صلح طلبانه پس از منازعه به دهه ۱۹۶۰ بر می‌گردد، اما برای نخستین بار در سال ۱۹۹۳ بود که راول از مصالحه در میان گوسفندان غیر اهلی بوضوح نام برد. از آن زمان به بعد، مصالحه در میان کفتارهای خالدار، شیرها، دلفین‌ها، میمونهای موگوز کوتاه قد، بزهای خانگی و سگ‌های خانگی مشاهده شده است.

حل منازعه، هم در [[ایالات متحده]] و هم در سراسر جهان به عنوان یک رشته بسط یافته شده از تجربه حرفه‌ای مطرح است. افزایش در هزینه‌های منازعه، نیاز به استفاده از شخص ثالثی که متخصص منازعه است و قادر به حل منازعه باشد را افزایش داده است. در واقع، سازمانهای توسعه و امداد به تیمهای خود متخصصین ایجاد صلح را نیز اضافه نموده‌اند. بسیاری از [[سازمانهای غیر دولتی]] عمده در جهت استخدام شاغلین کارآزموده در تحلیل و حل منازعه، احساس نیاز فزاینده‌ای می‌کنند. به علاوه، توسعه مورد بحث در حوزه حل منازعه منجر به افزایش نیاز به کارورزان حل منازعه در زمینه‌های مختلفی چون بازرگانی، نظام حقوقی، دفاتر دولتی، سازمانهای [[غیر انتفاعی،انتفاعی]]، دفاتر دولتی و موسسه‌های آموزشی در حال فعالیت در سراسر دنیا گردیده است.

دانشگاه‌ها در سراسر جهان دوره‌های آموزشی مربوط به پژوهش، تحلیل و تمرین در باب منازعه را عرضه می‌نمایند. مدرسه ILR [[دانشگاه کورنل،کورنل]]، موسسه حل منازعه شاینمن را در خود جای داده است که مقاطع کارشناسی، [[تحصیلات تکمیلی]] و آموزش حرفه‌ای درباره حل منازعه را ارائه می‌دهد. مرکز عدالت و ایجاد صلح در دانشگاه منونایت شرقی (http://www.emu.edu/cjp) [[دوره کارشناسی]] و کارشناسی ارشدی ارائه می‌کند که تمرکز آنها بر کاربرد عملی این مطالعات در جوامع و مناطق دستخوش منازعه، می‌باشد. دوره‌های تحصیلات تکمیلی فرعی در دانشگاه‌های [[جورج تاون]] و ترینیتی کالج دوبلین عرضه می‌شود. موسسه تحلیل و حل منازعه در دانشگاه [[جورج میسون]] دوره‌های کارشناسی، دیپلم و [[کارشناسی ارشد]] در حوزه تحلیل و حل منازعه، و یک دوره [[دکترای تخصصی]] در فلسفه منازعه و حل منازعه، برگزاربر‌گزار می‌کند. دانشگاه جنوب شرقی نوا یک دوره دکترای تخصصی در حوزه تحلیل و حل منازعه ارائه می‌نماید که دانشجویان را در باب مهارتها و فنون عملی، تحقیقات [[میان رشته‌ای،رشته‌ای]]، توسعه برنامه و خط مشی، نقد تاریخی، تحلیل فرهنگی و بنیانهای نظری در این حوزه تربیت می‌کند. این دوره به دو صورت حضوری و غیر حضوری عرضه می‌گردد.

بسیاری از دانشجویانی که دوره دکترای این رشته را می گذرانند، به عنوان پژوهشگر، نظریه پرداز، تحلیلگر، سیاست ساز و استاد در [[آموزش عالی]] به این حوزه ورود پیدا می‌کنند.

از این گذشته، بنیاد پاکس لودنس واقع در کشور هلند، سازمانی است که از راه شبیه‌سازی حل منازعات در قالب سناریویی از [[روابط بین‌الملل،بین‌الملل]]، به دانشجویان کمک می‌کند تا درباره پیچیدگیهای ظهور منازعه در دنیای سیاست بین‌الملل آموزش کافی بدست آورند.

در نظام آموزشی انگلستان، حل منازعه، از راه تشویق آموزگاران و [[دانش آموزان]] به یادگیری سازوکارهایی که به رفتار پرخاشگرانه، و یا به راه حلهای مسالمت آمیز منجر می‌شوند به یکی از حوزه‌های علاقه در حال گسترش تبدیل شده است.

[[دانشگاه تل آویو]] دو دوره تحصیلات تکمیلی، شامل دوره بین‌المللی حل منازعه و [[میانجی گری]] به [[زبان انگلیسی،انگلیسی]]، در حوزه حل منازعه ارایه می‌کند. این دوره‌ها به دانشجویان این قابلیت را می‌دهد که در مناطقی که موضوع تحقیقات عمده در حل منازعات بین‌المللی است، آموزش ببینند. مرکز حل منازعه و صلح [[نلسون ماندلا،ماندلا]]، جامعه ملی اسلامی در شهر [[دهلی نو]] که یکی از نخستین مراکزی است که برای صلح و حل منازعه در یک دانشگاه هندی تاسیس می‌شود. این مرکز یک دوره تمام وقت دو ساله کارشناسی ارشد در تحلیل منازعه و ایجاد صلح و همینطور یک دوره دکترای تخصصی در مطالعات منازعه و صلح ارائه می‌کند.

مدیریت منازعه به مدیریت بلند مدت منازعات هم کنشی گفته می‌شود. مدیریت منازعه عنوانی است که برای راه‌های مختلفی که مردم بوسیله آن نارضایتی‌های خود را بر طرف می‌کنند بکار می‌رود (در دفاع از آنچه که آنها حق می دانند و علیه آنچه که آنها نادرست می‌انگارند). راه‌های مذکور پدیده‌های متنوعی از جمله شایعه، استهزا، مجازات خودسرانه، تروریزم، جنگ، کینه‌ورزی، [[نسل کشی،کشی]]، قانون، میانجی گری و خشونت را شامل می‌گردد.[منبع مورد نیاز است.] اینکه کدام شکل از مدیریت منازعه در موقعیتهای مختلف متصور شده به کار خواهد رفت، از طریق بررسی ساختار اجتماعی_یا مهندسی اجتماعی_ آن مورد خاص قابل پیش بینی خواهد بود.