ایزیرتو: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
Izirta (بحث | مشارکت‌ها)
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱:
{{متخصص}}{{بهبود منبع}}
[[پرونده: Izertu of bukan iran.jpg|235px|farme|thumb|left| ،Glazed brick from Bukan depicting a winged goat from the Ancient Orient Museum Tokyo, Japan Tanabe 1983.
آجر مونومنت ایزیرتا در موزه شرق توکیو ]]
پایتخت [[ماننا]] شهری تاریخی و سنگربندی شده‌ای بنام '''زیرتو''' یا '''ایزیرتا''' بوده‌است.<ref> FALES, F.M. 2003. Evidence for West-East Contacts: The Bukan Stela and the Shigaraki Beaker. Paper given at Continuity of Empire: Assyria, Media, Persia, in the Intellectual Heritage of Assyria and Babylonia in east and west, Padova, 26-28 April 2001.</ref>این منطقه مورد مناقشه بین [[اورارتو]] و [[آشور]] بوده‌است. تاریخ و آثار این شهر امروزه در ایران - شهری بنام [[بوکان]] موجودست.<ref>Excavating the Mannaean Citadel of Hasanlu and New Light on Several Millennia of Azer-baidjan.
Illustrated London News </ref>
وجه بارز هنر ماننایی ظرافت و زیبایی وصف ناپذیر آن است که در تمدنهای معاصر آنها کم نظیر است. هنر معروف آنها ساخت آجرهای لعابدار[[لعاب]]دار بوده‌است. آجرهای با طرحهای رنگین که طرح آنها پس از گذشت حدود ۳۰۰۰ سال تقریباً سالم باقی مانده‌اند. نمونه بسیار زیبایی از این [[آجرها]] در موزه شرق کهن توکیو یافت می‌شود،<ref>KARGAR, B. ۲۰۰۴. Qalaichi: zirtu: Center of Manna, Period Ib, in M. Azarnoush (ed.) Proceedings of the International </ref>این تمدن در [[مناطق کردنشین]] شمالغربی [[ایران]] سکنی داشته‌اند.<ref>GODARD, A. ۱۹۴۹. Izirtu(Bukan), La capitale du pays des Manneens, Zibie et Armaid. Comptes de Academie des Inscriptions et Belles-Lettres: ۳۱۲-۳۱۳</ref>
 
== کاوش‌ها در ایران ==
=== حفاریهای غیرهغیر قانونی ===
بین سالهای ۱۹۷۹-۱۹۸۵، حفاری‌های غیر قانونی در مقیاس گسترده در سایت تپه قلایچی، در شمال هفت کیلومتری از [[بوکان]] انجام شد. برخی از آثار منحصر به فرد [[آجر لعابدار]]، کشف شده‌است که به سرعت راه خود را به اتاق حراجی‌های زیرخاکی بازنمود، و پس از آن با استفاده از بخش‌های خصوصی و موزه‌های خارجی آثارش توسط موزه ملی توکیو، موزه شرق باستان توکیو، و [[خاورمیانه]] مرکز فرهنگی ژاپن خریداری شد.<ref>The Bukan Aramaic Inscription: Historical Considerations.
IEJ
سطر ۱۵ ⟵ ۱۶:
 
براساس پژوهشها و برسیهای انجام گرفته آثار مربوط به دولت مانا از جنوب دریاچه ی ارومیه به دست آمده است. این محدوده شامل شهرهای نقده .اشنویه.پیرانشهر،[[سردشت]]،مهاباد،[[بوکان]]،شاهین دژ،بانه و [[سقز]] و همچنین بیجار است و براساس یافته های جدید مناطق زنجان و آز آن طرف تا حوالی [[تبریز]] است.<ref>
[http://bukansky.com/?p=163 ایزیرتا و رابطه آن با قلایچی ، دانشنامه ، بوکان اسکای ،تحقیق ؛به کوشش یوسف حسن زاده]</ref> {{مدرک|نیازمند منبع معتبر}}
</ref>
=== بازرسی تیم باستان شناسی ===
در سال ۱۹۸۵، یک تیم [[باستان شناسی]] زیر نظر [[اسماعیل یغمایی]] به سایت قلایچی بوکان فرستاده شد، در طول یک فصل از باستان شناسی در سایت ؛ بسیاری از آجرهای لعابدار و منحصربفرد یافته و ۱۳ خط کتیبه نیز کشف شد،این گروه در فصل بعد بنا به دلایل مسایل منطقه ای قادر به ادامه کار نشد و کاوش ها در این منطقه باستانی به حالت تعلیق درآمد تا اینکه در سال ۱۳۷۸ هیئتی به سرپرستی [[بهمن کارگر]] کارشناس ارشد میراث فرهنگی ارومیه کاوشهار را پیگیری نمود.
این هیئت به بقایای معبدی دست یافت که طبق کتیبه ی ارامی آن متعلق به دوره ی مانا و دارای قدمتی در حدود ۸۰۰ ق.م بوده و در واقع همان شهر زیرتو (ایزیرتا) پایتخت مانا می باشد.{{مدرک}}
*در اطراف قلایچی قلاع نظامی کوهستانی با عملکردهای استحفاظی، دیده بانی و تقویتی ایجاد شده است.
*در دومین فصل کاوش هیئت کاوش، قلایچی بزرگترین قلعه ی نظامی ماناها در ساحل شمالی زرینه رود عنوان شد.
 
=== کتیبه‌های مانایان ===
در روستای قلایچی،[[قلایچی]]، کتیبه‌ای به خط و زبان آرامی کهن به دست آمده است که تاریخ آن را، ۷۱۶ق‌م تخمین زده‌اند. مضمون کتیبه، به رسمیت شناختن فرمانروایی تختگاه مانا به وسیله «خدای معبد شاهی» و ادامۀ حکمرانی آنان در آن سرزمین اشاره دارد.<ref> بشاش کنزق،رسول</ref>۹ قراین نشان می‌دهد که سرزمین مانا بر جنوب دریاچۀ اورمیه تا حدود [[سنندج]] و [[بیجار]] کنونی اطلاق می‌شد که همه آباد و مسکون بود و [[بوکان]] نیز در همین منطقه قرار داشت.
در کتیبهٔ '''ایپهکال'''، قلایچی بوکان نشان داده شده‌است که در آن، آجر لعاب به [[هلدی]] (خدای جنگ)، و [[حداد]] (خدای طوفان، صاعقه و رعد و برق) اختصاص داده شد، علاوه بر این، در این کتیبه از[[قلایچی]] بعنوان معبد یاد شده‌است که قلایچی را به نام '''زتر''' یا '''ایزیرتا''' پایتخت ماننایان مشخص شده است. این کتیبه (EPHCAL) مکان آن را در هشتم یا اوایل قرن هفتم قبل از [[میلاد]] میداند.<ref>EPHCAL, I. 1999. The Bukan Aramaic Inscription: Historical considerations. Israel Exploration Journal
</ref>