پرچم تاجیکستان: تفاوت میان نسخه‌ها

| colspan="2"| [[پرونده:Flag of Tajikistan.svg|centerوسط|250px]]

[[فریدون]] نیز پس از آنکه فرمان داد تا پاره چرم پیش‌بند کاوه را با دیباهای زرد و سرخ و بنفش آراستند و در و گوهر به آن افزودند، آن را درفش شاهی خواند و بدین سان [[درفش کاویانی]] پدید آمد. بعدها نیز هر پادشاهی بدان گوهری به آن می‌افزود بگونه‌ای که در شب نیز درفش کاویان می‌درخشید. درفش کاویان نشان جمشید و نشان فریدون نیز نامیده می‌شد.<ref>[[حکیم ابوالقاسم فردوسی]]، [[شاهنامه فردوسی]] [http://shahnameh.recent.ir/]</ref><ref name="Kavian">{{یادکرد

|شابک= }}</ref>

از نظر تاریخی در متون [[اوستایی]] و هیچ یک از نوشته‌های بجا مانده از دوران [[هخامنشی]]، [[سلوکی]] و [[اشکانی]] اشاره مستقیمی به درفش کاویانی نشده‌است. پژوهشگران امروزی در مورد اینکه آیا درفش کاویانی جدا از روایتهای اسطوره‌ای یک واقعیت تاریخی بوده‌است محتاطانه برخورد می‌کنند. <ref name="Kavian"/>

بیشتر دانش ما در مورد درفش کاویانی به منابع اسلامی بر می‌گردد. [[محمد بن جریر طبری]] در کتاب خود به نام [[تاریخ طبری|تاریخ الامم و الملوک]] می‌نویسد: درفش کاویان از پوست پلنگ درست شده، به درازای دوازده ارش که اگر هر ارش را که فاصله بین نوک انگشتان دست تا بندگاه آرنج است، ۶۰ سانتی متر به حساب آوریم، تقریباً پنج متر عرض و هفت متر طول می‌شود. [[علی بن حسین مسعودی|ابوالحسن مسعودی]] نیز به همین موضوع اشاره می‌کند. [[ابن خلدون]] گزارش می‌کند که درفش کاویانی دارای ستاره‌ای بود و چنین اعتقادی وجود داشت که تا زمانی که کسی که این درفش را حمل می‌کند شکست ناپذیر است.<ref name="Kavian"/> کاوه فرخ بیان می‌کند که بالاترین نشان دوره ساسانی درفش کاویانی می‌باشد و تصویری بازسازی شده‌ای از درفش کاویان بر اساس شاهنامه ارایه می‌دهد. <ref name="Farrokh"/>

به هنگام حمله اعراب به ایران، در جنگ [[قادسیه]] درفش کاویان به دست آنان افتاد و چون آن را نزد [[عمر بن خطاب]]، [[خلیفه]] مسلمانان، بردند، وی از بسیاری گوهرها، درها و جواهراتی که به درفش آویخته شده بود، دچار شگفتی شد و به نوشته [[تاریخ بلعمی]] عمر خلیفه مسلمین دستور داد تا گوهرهای آنرا بردارند و آنرا بسوزانند.<ref name="Kavian"/>

در [[اوستا]] به درفشی به شکل گاو بالدار (درفشا) اشاره شده‌است. [[پرچم]] دوران هخامنشی به احتمال زیاد عقابی با بال‌های گشوده با قرص خورشیدی در پشت سر [[عقاب]] بوده‌است. در زمان [[اشکانیان]] پرچمی استفاده می‌شد که به [[خورشید]] مزین بوده‌است. دسته‌های هزار تایی ارتش اشکانی نیز دارای پرچمی [[ابریشم|ابریشمی]]ی مزین به [[اژدها]] بودند. در کتیبه‌های سنگی دوران [[ساسانی]] نقش چهار پرچم را می‌توان یافت. یکی در [[بیستون]] مربوط به شاپور دوم است که پرچم ترسیم شده گشوده نمی‌باشد. سه پرچم دیگر نیز در [[نقش رستم]] حک شده‌است. یکی متعلق به [[هرمز دوم]] منقش به [[چلیپا|چلیپای]]ی ([[صلیب]]) افقی که دارای سه دنباله آویزان است. در نقش مربوط به [[بهرام دوم]] بر بالای سر نیزه بهرام حلقه‌ای دیده می‌شود که دو پارچه از آن آویزان است که دارای خطوطی عرضی می‌باشند و منگوله‌هایی نیز به آنها متصل می‌باشند. در نقش [[شاپور دوم]] در نقش رستم، پرچم دارای یک [[چلیپا]] و منگوله‌هایی آویزان سه گوی راه راه مشابه گوی موجود درتاج پادشاهان ساسانی می‌باشند. <ref name="EI ّDERAFŠ ">{{یادکرد

|شابک= }}

[[پرونده:Flag Ghaznavid1.jpg|thumbبندانگشتی|leftچپ|120px|یکی از پرچم غزنویان به نقل از کتاب تاریخ رشیدالدین]]

[[پرونده:Flag Ghaznavud2.jpg|thumbبندانگشتی|leftچپ|100px|یکی دیگر از پرچم غزنویان به نقل از کتاب تاریخ رشیدالدین]]

پرچم [[امویان]] بر طبق گفته [[محمد بن جریر طبری|طبری]] سفید بوده‌است هرچند [[تاریخ بلعمی]] این پرچم را سبز رنگ توصیف کرده‌است. طبری نقل می‌کند که [[ابومسلم خراسانی]] دو پرچم می‌افراشت یکی سیاه رنگ و دیگری پرچمی سفید رنگ مزین به یک آیه قرآنی. نشان [[عباسیان]] نیز سیاه رنگ بود که به عبارت محمد رسول الله مزین بود. مخالفین عباسیون نیز به نشانه اعتراض از رنگهایی دیگر استفاده می‌کردند. بطور مثال [[فاطمیون مصر]] از پرچمی به رنگ سبز و علویان و بسیاری از شورشیان ایرانی از پرچمهای سفید رنگ استفاده می‌کردند.<ref name="EI ّFlag ">{{یادکرد|نویسنده= Shahbazi, A. Shapur.|سال=2001|شابک= }}</ref> تصاویر پرچم بر روی اشیاء باستانی بدست آمده از کشورهای اسلامی (و خصوصاً بر روی مینیاتورها) یافت می‌شود. از جمله قدیمی‌ترین آنها بشقاب براق ایرانی متعلق به قرن دهم میلادی است. <ref name="David">{{یادکرد|فصلAlams=|نویسنده=David-Weill, J.|ویرایش= |ناشر=|سال=2009|شابک=}}</ref> <ref>تصویر این بشقاب در صفحه 577 کتاب Phyllis Ackerman, in A. U. Pope, Survey of Persian Art , iii, 2766-82 یافت می‌شود.</ref> در زمان مامون خلیفه عباسی رنگ سبز رنگ شیعه بوده‌است.<ref name="Frick ">{{یادکرد|فصل= Possible source for some motifs of decoration on islamicceramics |نویسنده= Frick, F. A.|صفحه=10, p. 231-240|سال=1993|شابک=}}</ref> هنگامی که امام رضا به ولایت عهدی رسید بر خلاف سنت عباسیان رنگ سبز را به عنوان رنگ خود برگزید و در نتیجه به پیروی به سنت‌های ایران پیش از اسلام متهم شد. گفته می‌شود او پس از این اعتراضات رنگ سیاه عباسیان را پذیرفت.<ref name="EI ّFlag"/>

بر طبق تصویری در کتاب تاریخ رشید الدین پرچم [[غزنویان]] معمولاً قرمز و غزنویان اغلب از طرح شطرنجی به عنوان نشان استفاده می‌کردند. هر چند بعضی نوشته‌های موجود مربوط به آن زمان چنین می‌نمایاند که آنان پرچمی مزین به [[هما|همای]]ی طلایی یا شیر طلایی حمل می‌کردند. قزوینی در قرن ششم هجری چنین نقل می‌کند در آن زمان پادشاهان شیعی پرچم‌هایی به رنگهای سبز و سفید و سایر پادشاهان کماکان به رسم [[عباسیان]] پرچمی سیاه رنگ داشتند.<ref name="EI ّFlag"/>

به نوشته [[بیهقی]] سران قبایل سلجوقی علامتها یا بیرقهای مخصوص داشته‌اند. درباره نقش این پرچمها سندی موجود نیست. پس از آن که سلسله سلجوقی در [[خراسان]] پدید آمد و خلافت عباسی عملاً تابع [[طغرل بیگ]] شد، [[سلجوقیان]] از آداب عباسی- غزنوی -سامانی تقلید کردند و مظاهر حکومتیشان رنگ اسلامی گرفت . باوجود این، برخی سنتهای قبیله‌ای را حفظ کردند، از جمله این که طغرل به عنوان مهراز نقش چماق استفاده می‌کرده‌است . لیکن از زمان [[الب ارسلان]]، مهرها شکل اسلامی یافت. <ref name="EIS">{{یادکرد|فصل= تاریخچه پرچم در جهان اسلام|کتاب=دانشنامهٔ بزرگ اسلامی|نویسنده= فؤاد کوپریلی}}[http://www.encyclopaediaislamica.com/madkhal2.php?sid] </ref>

[[سلجوقیان]] از زمان طغرل پرچم سیاه را همراه با سایر نشانهای قدرت از خلفای عباسی گرفتند. ازرقی در قصیده‌ای در رسای طغانشاه، پرچم سپاه او را قرمز خوانده‌است. با این حال رنگ پرچم رسمی سلجوقیان معلوم نیست و به احتمال زیاد، همان رنگ رسمی عباسیان و غزنویان، یعنی سیاه بوده‌است. <ref name="EIS"/> از اشعار شاعران آن دوره، چون انوری و ظهیر فاریابی، برمی آید که پرچمها نقشهایی از قبیل ماه، اژدها، شیر، پلنگ و هما داشته‌اند، اما معلوم نیست که این نقشها بر روی پرچمها ترسیم گردیده یا بر بالای چوب پرچم نصب شده بوده‌اند و احتمالاً به هر دو صورت وجود داشته‌است. «امیرِ علَم» (بیرقدار) در تشکیلات سلجوقیان مقام مهمی داشته‌است.<ref name="EIS"/>

* {{یادکرد|فصل= [http://www.encyclopaediaislamica.com/madkhal2.php?sid تاریخچه پرچم در جهان اسلام]|کتاب=دانشنامهٔ بزرگ اسلامی|نویسنده= کوپریلی، فؤاد }}

* {{یادکرد|فصل= DERAFŠ-E KĀVĪĀN |نویسنده= Khaleghi-Motlagh, Djalal.|کتاب= [[دانشنامه ایرانیکا|Encyclopædia Iranica]]|ویرایش=1st Edition|ناشر=|سال=2007|شابک= }}

* {{یادکرد|فصلAlams=|نویسنده=David-Weill, J|کتاب=[[دانشنامه اسلام|Encyclopaedia of Islam]]|ویرایش= |ناشر=|سال=|شابک=}}

|فصل= Possible source for some motifs of decoration on islamic ceramics|نویسنده= Frick, F. A.|کتاب=Muqarnas|صفحه=10, p. 231-240 |ناشر=Osprey Publishing|سال=1993|شابک= }}

* {{یادکرد|فصل= DERAFŠ |نویسنده= Shahbazi, A. Shapur.|کتاب= [[دانشنامه ایرانیکا|Encyclopædia Iranica]]|ویرایش=1st Edition |ناشر=Osprey Publishing|سال=2001|شابک= }}

* {{یادکرد|فصل= Flags |نویسنده= Shahbazi, A. Shapur.|کتاب= [[دانشنامه ایرانیکا|Encyclopædia Iranica]]|ویرایش=1st Edition |ناشر=Osprey Publishing|سال=2001|شابک= }}

{{انبارویکی‌انبار-رده|Flags of Tajikistan}}