|
'''اَحَشْوِروش''' {{به عبری|אֲחַשְׁוֵרוֹשׁ}} نام شاه ایرانی در سنت یهودی ماقبل مسیحی است که در عهد عتیق آمده‌است و در کتاب استر، دانیل، [[کتاب عزرا|عزرا]] و کتاب جعلی توبیت دیده شده است<ref name="iranica"/>بر طبق [[کتاب عزرا]] این شاه ایرانی بر هند تا اتیوپی حکمرانی می‌کرده است<ref>{{پک|Gutmann|۲۰۰۷|ک=AHASUERUS|ص=۵۳۸}}</ref>
باستان پرستان متعصب ایران بدون اینکه به مطالب کتاب استر و منابع قدیم و اصیل ایرانی دقت کنند به خاطر اینکه اشخاص داستان استر و مردوخای در زمان هخامنشیان وجود ندارند به کل داستان استر را منکر می شوند.
اما اگر به کمی دقت کتاب استر و دانیال و عزرا را بخوانیم متوجه می شویم دو فرد با نام خشایارشا وجود دارد.
اخشورش (خشایارشا) در کتاب دانیال و استر با خشایار شا در کتاب عزرا یکی نیست. اخشورش در کتاب دانیال پدر داریوش مادی شاه بابل (نبونید شاه بابل قبل از آزادسازی یهودیان توسط کورش پارسی). اما خشایارشا در کتاب عزرا شاه پارسی بعد از آزادسازی یهود است.
== ریشه نام اخشورش ==
نام اخشورش {{عبری|ʾaḥašwerōš}} به نظر می رسد نماینگر نام پارسی باستان خشایارشا، پسر و جانشین داریوش اول باشد که توسط یونانی ها خرخس<ref group="یادداشت">Xerxes</ref> نشان داده شده است. در نسخه یونانی کتاب استر، نام پادشاه پارسی ارتخرخس (احتمالاً اردشیر اول (۴۶۵465-۴۲۴424 پیش از میلاد) است. ولی این محتمل است که نام فارسی باستان اردشیر<ref group="یادداشت">Artaxšaça</ref> را برابر با نام عبری آن (اخشورش) کنیم.<ref name="iranica"/>
== عهد عتیق ==
=== در کتاب استر ===
یکی از بخش‌های عهد عتیق است. شخصیت‌های محوری کتاب استر، اخشورش (خشایارشا؟)، ملکه وشتی، مردخای و هامان هستند.
در سایت کلیمیان تهران مقدمه کتاب استر اینطور آمده:
طومار استر بخشی از کتاب مقدس یهودیان "عهد عتیق" می باشد. استر دختری یهودی بنام هَدَسا است که ناخواسته به دربار خشایارشاه راه می یابد و برخلاف باور همگان بعنوان ملکه انتخاب می گردد. استر در موقعیت و شرایط جدید نیز قوم و دین خود را به فراموشی نمی سپارد و همچون گذشته تابع قیم و مربی خود پسر عمویش "مردخای" می باشد. گویی تقدیر الهی شفایی را پیشاپیش برای وقایع بعدی آماده می سازد.
پس از مدتی هامان که بر خلاف ایرانیان، فردی بت پرست، متکبر و جاه طلب است و به مقام رئیس وزرایی خشایارشاه می رسد و تصمیم به نابودی یهودیان می گیرد و برای اجرای توطئه ی خود برنامه ریزی نموده و روز خاصی را در تمام مناطق ایران معین می نماید. در این بین یهودیان رو به خدا آورده و درخواست رهایی و خلاصی دادند، مردخای از استر می خواهد تا به حضور پادشاه رفته و از او نجات قومش را درخواست نماید. استر برای رهایی همکیشان با جانفشانی پا در میدان گذاشته و با برملا ساختن توطئه هامان نزد پادشاه، حکم نابودی هامان صادر می گردد. در مراحل بعدی خشایارشاه به یهودیان اجازه می دهد تا به دفاع از خود بپردازند و بدین گونه توطئه هامان نقش بر آب گشته و در همان روزی که دشمنان قصد نابودی موحدین را داشتند خود نابود می گردند.
باید به این نکته اشاره کنیم که واقعه ی پوریم دقیقا در تاریخ ۳۴۰۵ عبری ( حدودا ۳۵۶ قبل از میلاد مسیح) به وقوع پیوسته و همچنین هیچ سند تاریخی دیگری غیر از تومار استر یا مگیلت استر به این واقعه مذهبی اشاره نکرده است. مگیلت استر جزو کتب مقدس یهود بشمار می رود. که حاوی مطالب دقیق فلسفی و مذهبی است. و در تاریخ ۵ آدار ۳۴۰۶ عبری نوشتن آن توسط مردخای و استر به پایان رسیده است.
[[پرونده:King Ahasuerus & Queen Esther in Apocrypha, by Julia Margaret Cameron.jpg|بندانگشتی|هنری تیلور در نقش اخشورش در عکسی از [[جولیا مارگارت کامرون]]]]
یهودیان و تاریخ نگاران سعی در این دارند تا داستان استر را به زمان حکومت هخامنشیان و پادشاهی خشایارشا و یا برخی دیگر (ازجمله متن یونانی کتاب) به زمان اردشیر هخامنشی نسبت می دهند.
در [[کتاب استر]] اخشورش بر بیش از ۱۲۶ استان از هند تا حبشه حکومت می‌کند و خراج بر زمین و سواحل دریا نهاد ولی هیچ سخنی از حمله ناموفق به یونان و ساختن پرسپولیس نشده‌است. اهمیت نویسندگان عهد عتیق موضوع مرتبط با استر یهودی است که جایگزین ملکه وَشتی شده‌است تا یهودیان در ایران را از برنامه‌های‌هامان شریر نجات دهد. بگفته مک‌کولوگ شاید ذراتی از حقیقت در پشت داستان استر باشد ولی کتاب در وضع حاضرش دارای اشتباهات و تناقضاتی است که باید بعنوان یک [[رمان تاریخی]] (نه روایت تاریخی) قلمداد شود. نام همسر [[خشایارشا]] به استناد [[هرودوت]]، [[آمستریس]] دختر [[هوتن|اتانس]] بوده درحالی که هیچ اثری از [[وشتی]] یا استر در [[تاریخ هرودوت]] نیست<ref name="iranica">{{پک|McCullough|۱۹۸۵|ک=AHASUERUS|ص=۶۳۴-۶۳۵}}</ref>
اما با توجه به اینکه در بخش ۵ و ۶ از فصل دوم کتاب استر این چنین آمده:
درشوش یک یهودی به نام مردوخای (پسر یائیر، و نوه شمعی، از نوادگان قیس بنیامینی)زندگی میکرد.
وقتی نبوکد نصر پادشاه بابل، عده ای از یهودیان را همراه یکینا(يِخوُنيا) پادشاه یهودا از اورشلیم به اسارت برد، مردوخای نیز جزء اسرا بود.
با توجه به اینکه نبوکد نصر از سال ۶۰۵ تا ۵۶۲ قبل از میلاد مسیح زندگی می کرد پس در سال ۳۵۶ قبل از میلاد به احتمال بسیار زیاد نمی توانسته مردوخای زنده بوده باشد و کتاب را نوشته باشد.
=== در کتاب دانیال ===
در کتاب دانیال (9.1) مشکل ارجاعی به اخشورش مادی، پدر داریوش وجود دارد. هیچ فردی از ماد، با نام خشایارشا (اخشورش) به دنیا نیامده، و هرگز فرد مادی پسری به نام داریوش نداشته است.<ref name="iranica"/>
در کتاب دانیال (۹٫۱) گفته شده که در اولین سال سلطنت داریوش مادی (پسر خشایار شا).
در کتاب آثارالباقیه ابوریحان بیرونی در جدولی که مربوط به ملوک کلده (پادشاهان بابل) است داریوش مادی قبل از کورش فاتح بانی بیت المقدس پادشاه بابل بوده.
بیرونی مدت فرمانروایی داریوش مادی را ۱۷ سال ثبت کرده است. بر این پایه، ما در ظاهر، دارای دو فرمانروا با نامهای نبونئید و داریوش مادی هستیم که هر دو در یک زمان (پیش از آمدن کورش بزرگ) به مدت ۱۷ سال بر یک سرزمین (کلده) حکومت مینمودند. این معما با نوشته «ابن عربی» است که حل میشود:
«داریوش مادی، یونانیان او را نابونیدس گویند… در عصر پادشاهی او، دولت نبطیان کلدانی منقرض شد و پادشاهی آن قوم به پارسیان رسید.»
فرجامین فرمانروای کلدانی، با لقب نبونئید (نبونئیتَ) در بابل به حکومت میرسد، اما تبار او مادی و نام وی داریوش بوده است، پدرش خشایارشا نام داشته و در شصت و دو سالگی به قدرت رسیده و در هفتاد و نه سالگی بدست کورش ،از مسند قدرت برکنار شده است.
همچنین ابوریحان بیرونی و تمام تواریخ سنتی ایرانی ملوک کلده از جمله هخامنشیان را بخشی از حکومت شاهان کیانی که مقر حکومتشان در بلخ بوده و کورش عامل اردشیر بهمن شاه کیانی در بابل بوده. و بیرونی نام اکثر پادشاهان بابل را درست ذکر کرده.
=== در کتاب عزرا ===
در کتاب عزرا (۴٫۶4.6) تصور می شود که خشایارشا بین داریوش اول و اردشیر اول حکومت می کند پسکه بنابرایناز خشایارنظر درتسلسل کتاب عزرا همان خشایارشا هخامنشیدرست است.<ref اما اخشورش کتاب دانیال اخشورش مادی پدر داریوش مادی پادشاه بابل است.name="iranica"/>
=== در کتاب توبیت ===
در قسمت توبیت [[بخت‌النصر]] و اخشورش نینوا را فتح و ویران کردند. در این مثال اخشورش فقط می‌تواند [[هووخشتره]] مادی باشد.در متون توبیت یافت شده در [http://en.wikipedia.org/wiki/Codex_Sinaiticus نسخه قدیمی سیناتیکوس]، نام پادشاه ماد در آیه ۱۴٫۱۵14.15 اچیاچَرُس <ref group="یادداشت">Achiacharos </ref> است.<ref name="iranica"/>
نتیجه گیری:
با توجه به مطالب فوق میتوان نتیجه گرفت:
اخشورش (خرخس یا xerxes) همان هوخشتره شاه مادباشد که در کتاب تاریخ ماد دیاکونوف نام وی کیاکسار یا Kueksares است.
== یادداشت‌ها ==
{{پانویس|۳3|گروه="یادداشت"|اندازه=کوچک}}
== پانویس ==
{{پانویس}}
| 