مسجد جامع یزد: تفاوت میان نسخه‌ها

[[پرونده:M-siroux-friday mosque.jpg|بندانگشتی|270px|'''نقشه مسجد جامع [[یزد]]'''{{سخ}}[[ماکسیم سیرو]]، سال ۱۳۱۵ خورشیدی]]

مسجد جامع کبیر یزد،یکی ازشاهکارهای تاریخی ایران بوده که در هر گوشه و کنار آن ،یادگارهایی از دوران گوناگون برجای مانده است.تاریخچه و ساخت مسجد جامع از دوران پیش از اسلام آغاز شده و پایان کار آن به دهه اخیر برمیگردد.

این مسجد یکی از زیباترین مساجد دورهٔ [[تیموری]] است که از نظر [[کاشی‌کاری]]، سَردَر رفیع، [[مناره|منارهها]] و [[کتیبهٔ]] آن در عداد زیباترین شاهکارهای معماری قرن نهم هجری قمری می‌باشد. گرچه ساختمان اصلی مسجد را به قبل از دورة تیموری نسبت می‌دهند ولی ساختمان فعلی بر طبق کتیبه‌های موجود نشان می‌دهد که در دورهٔ تیموری بنا گردیده‌است. کتیبه‌های مسجد یکی به خطّ [[کوفی آجری]] و دیگری به خطّ [[ثلث]] سفید بر روی [[کاشی لاجوردی]] است. در متن کتیبة سَردَرْ، نام [[شاهرخ تیموری]] و [[سلطان جهانشاه]] و تاریخ ۸۶۱ هجری قمری خوانده می‌شود.

دردوران پیش از اسلام درمکان کنونی مسجد جامع،احتمالاً آتشکده ساسانی برپابوده که تادوران پس ازاسلام نیزدوام داشته است.

پیشینه تاریخی : قدیمی ترین تاریخی که برای انجام فعالیت های مذهبی-اسلامی،دربخشی ازفضای کنونی مسجدجامع یزد ذکرمیشود،متعلق به نیمه دوم قمری است.احداث مسجدجامعرانیزمربوط به نیمه دوم سده سوم قمری،درزمان حکومت "عمرولیث"ودرعصر صفاریان ویاقبل از سلاجقه می دانند،مسجدی که در ترسیم ماکسیم سیرو دارای انحراف قبله بود.درسده چهارم قمری،مسجدجامع یزد در حومه شهرقرارداشته،که درواقع درکنار آتشکده زرتشتی بنا شده بود.

 

== ویژگی‌های مهمّ بنا ==

به نقل ازاستادپیرنیااین گنبددارای دوپوسته می باشدکه پوشش درونی گنبدکه متناسب بااقتضائات فضایی واجرایی معماری داخلی مسجدشکل می گیرد،شرایطی رابه وجود می آورد که باپوشش بیرونی که متناسب بااقتضائات بیرونی شکل می گیرد،متفاوت است.

دیگر ویژگی مهمّ بنا کاربرد وسیع تاق‌های سراسری ([[تاق]] و تویزه) در شبستان‌هاست که با [[کاشی معرّق]] همراه‌است. نکتهٔ قابل توجّه دیگر در ساختمان مسجد جامع یزد، مسألهٔ ایجاد روشنایی غیر مستقیم به وسیلهٔ انعکاس نور از گچ سفید گنبد و دیوارهاست. همچنین تزیینات داخل و خارج گنبد، نمای خارجی- داخلی ایوان اصلی و [[محراب]] زیبای آن که از قسمت‌های مهمّ مسجد به شمار می‌رود، بی‌نهایت ارزنده و جالب است<ref name="shahbazi"/>

نحوه شکل گیری مسجد: مسجد فعلی برجای سه مسجدی بنا شده که درقرون متمادی،درجواریکدیگر ساخته اند.این سه نهایتادردوره قاجاریان به مسجدی واحد باصحن وسیع تبدیل شده است.

 

== نگارخانه ==

{{پانویس}}

 

* آرشیو کتابخانه اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد.

* کتاب مسجد جامع کبیر یزد، به کوشش حسین مسرت، زیر نظر بهرام رضایی چراتی.انتشارات اندیشمندان یزد،۱۳۹۱.