موسیقی ارمنی: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جز ربات:اصلاح تغییرمسیر ناوباکس |
بدون خلاصۀ ویرایش برچسب: افزودن پیوند بیرونی به جای ویکی‌پیوند (پخ) |
||
خط ۱:
[[پرونده:Female Troubadour with Saz, M6288, Horomos, 1211.jpg|بندانگشتی|200px|چپ|مینیاتوری از شاعر بزمی و نوازنده دوره گرد زن ۱۲۱۱م]]
'''موسیقی ارمنی''' ریشه در چند هزار سال پیش دارد. بر روی تخته سنگها تصاویری از زمان باستان باقی است که بوضوح نشان دهنده مناظر رقص و آئینهای خاص همراه با ارائه [[آوا]] می‌باشند.[[آواز]] و [[موسیقی]] مربوط به مراسم دعا و آمادگی برای جنگ در زمان تشکل اتحاد قومی [[:w:en:Hayasa-Azzi|هایاسا]] و [[:w:en:Shupria|آرمن‌ها]] در [[ارمنستان]] رواج داشت.<ref>[http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Gazetteer/Places/Asia/Armenia/_Texts/KURARM/45*.html#noteB واهان کورکجیان تاریخ ارمنستان 1958م]</ref>
هزاره نخست پیش از میلاد مملو از تحولات هنر موسیقی و فرهنگ باستان بود.
در اینباره شیپور تهیه شده از شاخ گوزن که در حوالی [[دریاچه سوان]] پیدا شده است گواهی می‌دهد.
[[سنج]]هایی نیز مربوط به سده هفتم پیش از میلاد در [[:w:en:Karmir Blur|کارمیر بلور]] یافت شده است (مربوط به دوران [[:w:en:Ayrarat|پادشاهی آراراتیان]]). در همان زمان حکومت آراراتیان موسیقی ارمنی دارای ماهیت پرستشی و دنیوی شد و موسیقی دنیوی در نزد راویان و گویندگان و نقالان و عاشقهای دوره گرد رونق یافت.<ref>آ. هوانسیان تاریخ موسیقی ارمنستان باستان.1973م. ص65</ref>
این رونق و پیشرفت در زمان پادشاهی [[دودمان اروندی|یرواندیان]] نیز ادامه یافت و با استحکام جامعه و استواری نظام خانواده‌ها در ارمنستان باستان موسیقی و آواز نیز حالت تخصصی تر پیدا کرد. بویژه مرثیه خوانی مربوط به مراسم تدفین ترقی می‌کند و بتدریج یکی از شیوه‌های موسیقی ادبی ارمنی یعنی آواز خوانی توام با شعر خوانی متشکل می‌گردد و از روایات و افسانه‌ها داستانهای مربوط به تاریخ باستان ارمنی و دین اولیه آنها ([[اسطوره‌شناسی]]) برای طی روند ترقی خود استفاده می‌شود.
[[موسی خورنی]] با سخن گفتن درباره افسانه‌های [[هایک (اسطوره)|هایک]] و [[:w:en:Belus (Assyrian)|بل]]،(آرام)،[[:w:en:Ara the Beautiful|آرای زیبا روی]]،[[سمیرامیس|شامیرام]] و [[:w:en:Vahagn|واهاگن]] و (نورک آنکغ) آنها را گاهی روایت و گاهی آواز و افسانه و گاهی نیز عاشقی می‌نامد.<ref>[https://slovari.yandex.ru/~книги/ دائرةالمعارف بزرگ اتحاد جماهیر شوروی]</ref>
== تاریخ ==
[[پرونده:Neumes, Manuscript, XIIth century.jpg|بندانگشتی|150px|چپ|نُت‌هایی از موسیقی، نسخه خطی در قرن دوازدهم]]
موسیقی ارمنی در سده‌های ۳ و ۴ پیش از میلاد توام با تشکل کامل ملت ارمنی دارای ماهیت مختص خود می‌شود. قابل ذکر است که ارمنیان پس از انقراض پادشاهی آراراتیان حدود دو قرن در زمان حکومت [[هخامنشیان]] تماس و مناسبت نزدیک با فرهنگ ایران داشتند. از سده سوم پیش از میلاد تمدن [[یونان باستان]] تحکیم می‌یابد.
از همین دوره نی استخوانی دارای پنج سوراخ در [[معبد گارنی]] پیدا شده است. با پیدایش حکومت مستقل ارمنی توسط [[دودمان آرتاشسی]] در ارمنستان در سده دوم پیش از میلاد فرهنگ ارمنی از جمله موسیقی دوران رونق بی سابقه خود را طی می‌کند.
آوازهای نظامی و مراسم عیادی بویژه آوازهای عروسی آوازهای عاشقی و نقالی متحول می‌گردند. غیر از ابزارهای یاد شده ابزارهای موسیقی دیگری چون سازهای ضربه‌ای، بادی و سیمی رواج داشتند. در همین زمان [[تئاتر]] [[هلنیسم|هلنیستی]] در ارمنستان دچار رونق می‌شود و موسیقی مربوط به آن نیز تحول می بابد.
پس از رسمیت یافتن آئین مسیح در ارمنستان موسیقی ارمنی دچار تحول اساسی می‌شود در کنار آن فرهنگ دنیوی نیز راه رونق خود را می‌پیماید. رقص و آواز مردمی شهری و روستایی از یکدیگر جدا می‌شود و عاشقهای (دوره گرد) بعدها به عنوان تنها نمایندگان هنر موسیقی دنیوی باقی می‌مانند. آواز موسیقی ارمنی با غنی شدن و بهره‌گیری از هنر همسایگان در سده‌های ۶ و ۷ میلادی از حدود ارمنستان خارج می‌شود.
در اوایل سده هفتم میلادی در زمان [[خسرو پرویز]] ساسانی در ایران (در [[تیسفون]]) برای مرتب‌سازی تنظیم موسیقی، موسیقی دانان ارمنی دعوت می‌شوند. با همکاری آنان ([[موسیقی در دوران ساسانیان|شیوه موسیقی خسروانی]]) تدوین می‌گردد یکی از موسیقیدانان دخیل در این کار (سارکیس یا سرکیس هوروم)، (در ادبیات ایران مشهور به سرکش)، آواز خوان مشهور ارمنی در دربار ایران بود.
پیدایش [[الفبای ارمنی]] در سده پنجم مبلادی در رونق موسیقی و آواز خوانی ارمنی تاثیر چشمگیری گذاشت. پس از آن [[کتاب مقدس]] به ارمنی ترجمه می‌شود و (زیور داوود) و کتاب‌های کلیسایی به [[زبان ارمنی]] تهیه می‌گردند و در مراسم مذهبی آوازهای کلیسایی از جمله ([[:w:en:Armenian chant|شاراگان]]) استفاده می‌گردد. آوازه‌های مختلف کلیسایی در طول زمان توسط [[کلیسا]] تدوین می‌گردیده تا امروز به کار می‌روند.
[[پرونده:Քաշ.svg|بندانگشتی|150px|راست|یک نمونه از نت نویسی (خاز) ارمنی به نام (کاش)]]
حالت اولیه نت نویسی ارمنی که به [[:w:hy:Խազ|خاز]] معروف است در سده هشتم میلادی پدید می‌آید. از ربع دوم سده هشتم موسیقی ارمنی به علت نابسامانی‌های سیاسی و اقتصادی روند پیشرفت فرهنگ و موسیقی ارمنی کند می‌شود.
لیکن در سده دهم رونق اولیه را بدست می‌آورد. دیدگاه‌های علمی فلسفی در آثار دانشمندانی چون [[:w:en:David the Invincible|داویت آنهاغت]]، داویت کراگان و [[:w:hy:Ստեփանոս Սյունեցի|استپانوس سیونتسی]] منعکس می‌گردد.
در سده‌های ۱۰ و ۱۱ شیوه‌های جدید و ترانه‌های، شاراگان‌ها و نغمه‌ها و آوازهای کلیسایی جدیدتری تنظیم می‌گردد و سیر تحول موسیقی ارمنی در این زمان سه مرحله در قرنهای ۱۰ تا ۱۵ را طی می‌کند.
[[پرونده:Troubadour, Marriage at Cana, Matenadaran, XVIth century.jpg|بندانگشتی|250px|چپ|عاشقی ارمنی سده ۱۶ میلادی]]
دوره اول دوره رونق هنر آواز شعری آثار [[گرگوار نارکاتسی|گریگور نارکاتسی]]، هوانس سارکاواک بود.
مرحله دوم دوره ترقی ملودیها و برخورداری آنها باجنبه‌های گوناگون به شمار می‌رفت (آثار [[:w:en:Nerses IV the Gracious| نرسس شنورهالی]])، در مرحله بعدی مسایل مربوط به صدا، هماهنگی آواها مورد توجه قرار می‌گیرد. آوازهای عاشقی، آوازهای موسوم به بی خانمان و غیره رواج زیادی پیدا می‌کند. یکی از نمایندگان سرشناس موسیقی عاشقی ارمنی (هوانس مانوک خلاتتسی) بود که در سال ۱۴۳۸م به علت تغییر مذهب کشته شد.
در قرن بعد (ناهاپت کوچاک) دارای آوازه بود. در سده‌های ۱۷ و ۱۸ که اوضاع سیاسی و اقتصادی ارمنستان دچار وخامت سنگینی شده بود رشته‌های مختلف فرهنگ از جمله موسیقی ارمنی در مهاجرنشینهای ارمنی چون [[محله جلفا (اصفهان)]]، استانبول و [[تفلیس]] به حیات و ترقی خود ادامه دادند.
[[پرونده:Певческий сборник. 1322 г. (Ierus. Arm. 1644. P. 245).jpg|بندانگشتی|200px|چپ|مجموعه تصانیف ۱۶۴۴ میلادی]]
در سده ۱۸ میلادی [[سایات‌نووا]] سرشناسترین چهره عاشقان ارمنی پا به عرصه گذاشت. اشعار آوازی او چنان با فرهنگ گرجی، ایرانی و آذری نزدیکی داشت که تا مدتهای مدید این ملل غیر ارمنی وی را متعلق به خود می‌دانستند. در این زمان سازهایی چون (کمان و [[کمانچه]]،[[سنتور]] و قانون،[[بربط]]، تنبور و [[تار]]، بلول، شوی و دودوک و پارکاپزوک) به کار می‌رفت و اکثر آنها تا امروز نیز در موسیقی اصیل ارمنی مورد استفاده قرار دارند.
در سده نوزدهم در کنار موسیقی عاشقی، موسیقی مدرن ارمنی تشکیل شد. در همین دوره موسیقیدانانی چون [[تیگران چوخاجیان]]،[[:w:en:Kristapor Kara-Murza|کریستاپور کارامورزا]]،[[ماکار یکمالیان]] و [[کومیتاس وارداپت]] به انجام کارهای اساسی در موسیقی ارمنی موفق شدند.
در پایان سده نوزدهم و اوایل سده بیستم موسیقی اصیل ارمنی بر پایه‌های موسیقی مدرن توسط افرادی چون [[:w:en:Armen Tigranian|آرمن تیگرانیان]]،[[آلکساندر اسپندیریان]] پدید آمد و در اواسط سده بیستم موسیقیدانان نامی جهان،[[آرام خاچاتوریان]] پا به عرصه هنر گذاشت و امروزه نیز موسیقیدانانی چون [[ادوارد میرزویان]] و هوانس چیکجیان، ادگار هوانسیان در صحنه هنر موسیقی ارمنی چهره‌های سرشناس می‌باشند.
در سالهای اخیر هنر موسیقی در ارمنستان رونق بی سابقه‌ای داشته است تنها در سال ۱۹۸۰م تعداد ۱۰۲ مدرسه موسیقی در ارمنستان وجود داشت. تعداد زیادی گروهای آواز، ارکستر، مجتمع‌های هنری موسیقی، پدید آمده است موسیقی ارمنی در [[جماعت ارمنیان پراکنده]] نیز دارای سیر تحول و رونق خود بود.
== آلات موسیقی ارمنی ==
<center>
<gallery>
پرونده:Shvi.jpg|[[:w:en:Shvi|شوی]]
پرونده:Doudouk armenien.jpg|[[:w:en:Duduk|دودوک]]
پرونده:Pku in D alt.jpg|[[:w:en:Pku|پکو]]
پرونده:Armenian musical instrument Kamancha.jpg|[[:w:en:Kemenche|کمانچه]]
</gallery>
</center>
== موسیقی مردمی ارمنی ==
موسیقی مردمی ارمنی دارای دو بخش است:
* موسیقی روستایی
موسیقی روستایی ارمنی درباره عشق و عشق به طبیعت، حسرت، اعتراض، آواز، رقص و غیره، آواز خوانده و نواخته می‌شود. عمده ترین آلات موسیقی روستایی مانند:بلول، توتاک یا شوی، زورنا، دهل
* موسیقی شهری
موسیقی شهری ارمنی بیشتر در زمینه عشق، گهواره، آواز جشن، آوازهای رقص و غیره می‌باشد.
عمده ترین آلات موسیقی شهری مانند:شوی، دودوک، زورنا،[[دهل]]،[[نقاره]] و دب،[[گیتار]]، [[جاز]] و [[ارگ (ساز)]]
== نقش جماعت ارمنیان پراکنده در موسیقی سایر نقاط جهان ==
=== ایران ===
{{اصلی|ارمنی‌های ایران}}
{{اصلی|فهرست ارمنی‌های ایران}}
[[پرونده:Loris Tjeknavorian.jpg|بندانگشتی|200px|چپ|[[لوریس چکناواریان]]]]
جهان از طریق ارتباط دریافت می‌شود و هنر موسیقی مهم ترین وسیله ارتباط و پاسخ به واکنش انسان به دنیای خارج و درونی خود محسوب می‌گردد. نواهای برجای مانده از مردمانی که به کشاورزی و دامداری اشتغال داشته‌اند، تجلی زیبایی، از سادگی زندگی چوپان‌هایی است که بیشتر زندگی آنان در دشت و کوهستان‌ها می‌گذشت.
نوای دودوک آنها که با بوی نفس آنان در می‌آمیخت بسیار پر احساس بود. همچنین آواهایی که به هنگام کار، جشن و سرور، لالایی‌های ساده که مادران به زبان خویش و از سر دلتنگی برای کودکان خود می‌خواندند، نواها و آوازهای ویژه عروسی‌ها و همچنین موسیقی حماسی پیش از مسیحیت جای ویژه‌ای در موسیقی ارمنیان دارد.
در ایران نقش ارمنیان در شکل گیری موسیقی نوین و معاصر ایران چشمگیر بوده است. هنرمندان بسیاری که در راه گسترش موسیقی در ایران گام‌های با ارزشی را برداشتند.
* (مگردوم کاراپتیان) در [[اصفهان]] اولین ارکستر سازهای زهی را تاسیس نمود.
* (سوقومون سیمونیان) معروف به سلیمان خان ارکستر نظام دربار قاجار.
* (گورگن موسسیان) رئیس گروه کُر صدا و سیما و همچنین همسرایان تالار وحدت.
* بانو (گوهار آبیان) (داویدیان) اولین بانوی دانشجو و فارغ‌التحصیل هنرستان عالی موسیقی تهران نوازنده ارکستر فیلارمونیک.
ارمنی‌های ایران در ساخت آلات موسیقی سابقه درخشانی دارند.
* (نریمان) اولین سازنده [[قانون (ساز)]] در شهر تهران و سازنده انواع آلات موسیقی در حدود سی سال.
* (آرداشس کاراپتیان) وی آلت موسیقی جدیدی به نام تارپین ساخت (شبیه گیتار بدون دسته) و همچنین در تهران موسیقی شبانه تاسیس نمود.
* (هویک ادگاریان) نوازده [[ویلن]] در ارکستر سمفونیک تهران دارای کارگاه ساخت [[پیانو]] و او ۲۶ پیانو ساخت. وی همچنین برای موسیقی ایرانی پیانو ۴/۱ تُن را ساخت که به عنوان اختراع در دفتر اختراعات دولتی ثبت شده است.
[[پرونده:DSC00228.JPG|200px|thumb|نمونه‌ای از تار [[یحیی تارساز]]]]
* [[یحیی تارساز]]
از جمله موسیقیدانان و رهبران برجسته ارکستر باید ''لئون گریگوریان'' را نام برد.
«در سال ۱۲۶۵ش.(۱۸۸۶م) در [[تبریز]] چشم به جهان گشود. تحصیلات ابتدائی را در زادگاهش (مدرسه هایکازیان – تاماریان) به پایان رسانید.
پس از اتمام تحصیلات در سال ۱۲۸۳ش.(۱۹۰۴م) در شهرهای [[رشت]] و تبریز اقدام به تدریس موسیقی و تشکیل گروه سرایندگان از دانش آموزان و اجرای کنسرت‌های مختلف کرد. وی در سال ۱۲۸۶ش.(۱۹۰۷م) به تفلیس رفت و نزد ''واسیلوف''، ویولنیست مشهور روسی به تکمیل آموزش ساز تخصصی خود پرداخت. در سال ۱۲۸۹ش.(۱۹۱۰م) به [[بروکسل]] عزیمت کرد و پس از دو سال فراگیری پیگیر موسیقی به تبریز بازگشت و تدریس موسیقی در مدارس ارامنه را از سر گرفت.
لئون گریگوریان در سال ۱۲۹۶ش.(۱۹۱۷م) در مدرسه مرکزی خلیفه گری ارامنه تبریز یک گروه کر چهارصدائی تشکیل داد و همچنین گروه موسیقی مجلسی را تأسیس کرد که مدت ۳۰ سال رهبری آن را به عهده داشت.
لئون گریگوریان تنظیم کننده سرودهای بسیاری به زبان‌های فارسی و ارمنی است. از جمله سرودهای فارسی وی می‌توان از ''ایران، خیز، دلپسند، جلوه گل''، ''سرود توانائی'' و ''سرود کارناوال'' را نام برد.
او در سال ۱۳۱۹ش.(۱۹۴۰م) در تهران اقامت گزید و گروه کر ''گوسان'' را تشکیل داد و همچنین به تعلیم [[ویولن]] در مدرسه عالی موسیقی پرداخت؛ و در طول زندگی هنری خود، ۹۴ ویولنیست را تعلیم داد.
لئون گریگوریان در سال ۱۳۳۶ش. (۱۹۵۷م) در تهران بدرود حیات گفت.»<ref>[http://www.paymanonline.com/article.aspx?id=8C7C1271-3DC5-403C-A98D-5242E0689ACA روبن گریگوریان، آهنگ ساز، رهبر ارکستر و نوازندهٔ ویلن،نویسنده: ایساک یونانسیان،فصلنامه فرهنگی پیمان - شماره 59 - سال پانزدهم - بهار 1391]</ref>
[[پرونده:استاد روبیک گریگوریان.jpg|بندانگشتی|200px|چپ|[[روبن گریگوریان]]، پایه‌گذاری ارکستر سمفونیک تهران]]
یکی دیگر از چهرهای سرشناس موسیقی ارمنی ایران'' نیکول گالاندریان'' می‌باشد.
«نیکول در ۷ سپتامبر ۱۸۸۱م در آکن (شهری تاریخی واقع در ارمنستان غربی، در ترکیهٔ امروزی) به دنیا آمد.
لیکن پس از تحصیل در زادگاه و انتقال به [[وارنا]](۱۸۹۷) و تفلیس در سال ۱۹۱۱ به دعوت مدرسه هایکازیان در تهران مقیم می‌گردد و تا سال مرگش (۱۹۴۴) در همین جا می‌ماند. از نمونه کارهای او شامل:
''اپرای منظومه (پروانه)'' اثر [[هوانس تومانیان]]، ''اپرای (چوپان)'' و بسیاری از آثار گالاندریان (کلاً حدود ۱۰۰۰ اثر) در مجموعه‌های مختلف به چاپ رسیده‌اند. از جمله در جلدهای ۵ و ۶ آوازنامه ''(گانزاران) گنجنامه''. ''نور هاسکر (خوشه‌های نو)'' در نشریات ارمنی ایران و در روزنامه فارسی (راهنمای زندگی) به چاپ رسیدند.»<ref>[http://www.paymanonline.com/article.aspx?id=42EA6C69-643A-42FD-BB45-BD068F5B6B96 نیکول گالاندریـان (1881- 1944م)، موسیقی دان نامی ارمنـی - ایرانی سدهٔ بیستـم میـلادی (به مناسبت صد و سی و یکمین سالگرد تولد نیکول گالاندریان) گردآوری و تألیف: آرمینه آ کاراپتیان،فصلنامه فرهنگی پیمان - شماره 62 - سال شانزدهم - زمستان 1391]</ref>
''هامبارسوم گریگوریان'' از دیگر موسیقیدان معروف ارمنی است که دانش‌آموخته فرانسه است و او در تهران اقدام به تشکیل گروه آواز (کومیتاس) می‌کند. او بیش از یکصد اثر (آوازهای گروهی و سولو، تنظیم آوازهای مردمی و عاشق‌ها، رمانس‌ها) و نیز بر روی اشعار [[آوتیک ایساهاکیان]] و [[هوانس شیراز]] شعرای نامدار ارمنستان آهنگ تصنیف نموده است.
در زمینه موسیقی نامهای برجسته‌ای چون:
[[امانوئل ملیک اصلانیان]] و [[لوریس چکناوریان]] و [[روبن گریگوریان]] و ''ژورا میناسیان'' و غیره قابل ذکرند.
=== ترکیه ===
{{اصلی|ارمنی‌ها در امپراتوری عثمانی}}
{{اصلی|ارمنی‌های ترکیه}}
[[پرونده:KomitasV.jpg|بندانگشتی|200px|چپ|[[کومیتاس وارداپت]]]]
در اوایل قرن نوزدهم میلادی موسیقی در [[ارمنستان غربی]] و کل امپرتوری عثمانی در قبضهٔ خوانندگان و نوازندگان دوره گرد بود. آنها آهنگها و نواهای منتقل شده از نسلهای پیش را، که به صورت شفاهی در بین مردم مرسوم شده بود، حفظ و اجرا می‌کردند. در آن زمان، امپراتوری عثمانی کلاً فاقد هنر موسیقی به صورت کنسرواتوار و هنرستان یا گروههایی منظم دارای آیین نامه و اساسنامه بود.
اولین گروههای موسیقی در ارمنستان غربی، در قرن نوزدهم میلادی، به دست ''کاراپت پاپازیان''، رهبر [[ارکستر]]، [[آهنگساز]] و [[ترانه سرا|ترانه سرای]] معروف ارمنی، تشکیل شد. پاپازیان تحصیلات خود را در [[ایتالیا]] گذرانده و آمادگی و مهارت کافی را برای رهبری ارکستر سمفونیک و ارکسترهای مجلسی کسب کرده بود. او اولین گروههای موسیقی، مخصوصاً، موسیقی تئاتر و نمایشنامه‌های موزیکال را در ارمنستان غربی پایه نهاد. پاپازیان رفته رفته به چنان معروفیتی دست یافت که کشورهای مختلف اروپایی از او برای رهبری ارکسترهای بزرگ دعوت به همکاری می‌کردند.
اولین نشریه از این نوع کنار ''آرِولیان'' (چنگ شرقی) نام داشت که در ۱۸۵۸م منتشر شد. از آنجایی که این نشریه اولین نشریهٔ تخصصی در زمینهٔ موسیقی، در امپراتوری عثمانی، بود از اهمیت خاصی برخوردار است. این نشریه با نت‌های مرسوم در اروپا انتشار می‌یافت. در ۱۸۶۱م، [[نشریه]] دیگری با نام کنار ''هایکاکان''(چنگ ارمنی) منتشر و منجر به تشکیل گروهی به همین نام شد.
موسیقی دان بزرگ دیگری به نام ''نیکوقوس تاشچیان'' با کمک برادر خود، ''هاکوپ تاشچیان''، در ۱۸۷۵م، نشریه‌ای به نام ''نواگ عثمانیان'' (ترانه‌های عثمانی) منتشر کرد. تاشچیان در ادامهٔ فعالیت خود به تعلیم و ترویج موسیقی محلی و شرقی از طریق آموزش پیانو و سایر آلات موسیقی اروپایی پرداخت.
اولین اُپرتها، [[اپرا|اپراها]] و تئاترهای موزیکال در قسطنطنیه به دست ارمنیان تأسیس شدند.
در ارمنستان غربی به غیر از موسیقیدانان و رهبران بزرگی که به فعالیتهای موسیقایی مشغول بودند اشخاص بسیاری نیز وجود داشتند که به کار ساخت آلات مختلف موسیقی می‌پرداختند. از استادان معروف در این زمینه می‌توان به ''کِروبه زیلچیان'' (۱۸۳۰ ـ۱۹۱۰م) اشاره کرد که در ساخت سنج استاد بود و کارخانهٔ مخصوصی برای این منظور تأسیس کرده بود.
=== جمهوری آذربایجان ===
{{اصلی|ارمنی‌های جمهوری آذربایجان}}
در سال ۱۹۱۷-۱۹۱۰م. مجله‌ای به نام تئاتر و موسیقی به ابتکار و سردبیری ''آنتوان مائیلیان'' در باکو منتشر می‌شد و مردم را با فعالیتهای فرهنگی ارمنیان باکو آشنا می‌کرد. در سال ۱۹۲۰م. مائیلیان رهبری استودیوی تئاتر و موسیقی شرقی را با بخش‌های ارمنی، آذربایجانی و روسی بر عهده داشت. این استودیو در سالهای بعد (بنیاد زاره) نامیده شد و تبدیل به آموزشگاه تئاتر شد. او در عین حال رئیس [[کنسرواتوار]] شرقی باکو و رهبر استودیوی موسیقی و نمایش بانوان آذربایجانی بود. مائیلیان برای کودکان نیز اُپرت و اُپرا نوشته و برای نمایش‌های تئاتر ارمنی و آذربایجانی موسیقی ساخته است. آهنگ ساز معروف ''انوشاوان ترغوندیان'' نیز در باکو زندگی و فعالیت کرده و در سالهای ۱۹۳۸-۱۹۳۴م. رئیس کنسرواتوار باکو بوده است.<ref>http://de.wikipedia.org/wiki/Anuschawan_Ter-Gewondjan</ref>
عاشوق‌ها نیز در موسیقی ارمنیان باکو جایگاه خاصی داشتند. آنها از خانه به خانه می‌گشتند و در مسابقات عاشوق‌ها شرکت می‌کردند. معروفترین آنها عاشوق ''دونی'' بود که استاد و آموزگار عاشوق‌های آن دوره شمرده می‌شد. عاشوق ''صیاد'' (پتروس ماداتیان) که در سده ۱۹م. می‌زیست نیز آوازهای بلند داشت.
از سال ۱۹۲۰ میلادی ''آ. ایانوسیان''، رهبر ارکستر نقش بزرگی در موسیقی باکو ایفا کرد. او بود که نخستین گروه نوازندگان موسیقی محلی آذربایجانی را بنیان نهاد.
=== سایر نقاط جهان ===
تعدادی از خوانندگان معروف ارمنی در سایر نقاط جهان
<center>
<gallery>
پرونده:2014.06.23. Charles Aznavour Fot Mariusz Kubik 01.jpg|[[شارل آزناوور]]
پرونده:Rock en Seine soad 1.JPG|[[سرج تانکیان]]
پرونده:HaykoCepkin1.jpg|[[هایکو جپکین]]
پرونده:Cher by Ian Smith.jpg|[[شر (خواننده)]]
</gallery>
</center>
{{فرهنگ ارمنی}}
== جستارهای وابسته ==
* [[تاریخ ارمنستان]]
* [[رقص ارمنی]]
== منابع ==
{{پانویس}}
* [//en.wikipedia.org/wiki/Music_of_Armenia ترجمه ویکی‌پدیا انگلیسی]
* [//hy.wikipedia.org/wiki/Հայկական_երաժշտություն ترجمه ویکی‌پدیا ارمنی]
* نقش ارمنیان در امپراتوری عثمانی، نویسنده: هراچیا آچاریان، مترجم: آرمیک نیکوقوسیان [[فصلنامه فرهنگی پیمان]] - شماره ۴۳ - سال یازدهم - بهار ۱۳۸۷
* نقش ارمنیان در امپراتوری عثمانی، نویسنده: هاسمیک استپانیان، انتشارات دانشگاه دولتی ایروان، ایروان، ۲۰۱۲م، فصلنامه فرهنگی پیمان - شماره ۶۳ - سال هفدهم - بهار ۱۳۹۲
* ژانت د. لازاریان. «موسیقی». در دانشنامه ایرانیان ارمنی. ویرایش اول. چاپ نوبت چاپ. تهران: انتشارات هیرمند، ۱۳۸۲. شابک ۳-۵۰-۶۹۷۴-۹۶۴
* نگرشی بر موسیقی ارمنی، شماره ۷۲، خرداد ماه ۱۳۷۴، ماهنامه آراکس. نویسنده:ادیک باغداساریان
* [http://baku.am/ Armenian community of Baku]
* Hacikyan, Agop J. (2000). The heritage of Armenian literature. Detroit: Wayne State Univ. Press. p. 288. ISBN 0814328156
{{درگاه|ارمنستان}}
{{موضوع‌های ارمنستان}}
[[رده:موسیقی ارمنی|موسیقی ارمنی]]
[[رده:فرهنگ در ارمنستان]]
| |||