|
== اشیاء تاریخی ایرانی و منازعات پیرامون آن ==
;اشیاء تخت جمشید
{{در دست ویرایش ۲|ماه=آوریل|روز=۲۶|سال=۲۰۱۵|چند = 2}}
{{mainاصلی|بحران آثار باستانی ایران دانشگاه شیکاگو}}
در سال‌های [[دهه ۱۳۱۰ خورشیدی]] گروهی از این مؤسسه به حفاری در [[تل باکون]]، [[استخر (شهر)|استخر]]، و [[تخت جمشید]] پرداختند. به جز شماری از اثرها و آفرینش‌های کشف و پیدا شده که به صورت دایمی در ساختمان موزه نگهداری می‌شوند، شماری از کتیبه‌های پیدا شده ضمن نگهداری حق مالکیت دولت [[ایران]] در اختیار انستیتو خاورشناسی قرار دارند. با پیروزی انقلاب ایران، ارتباط ایران با مؤسسه خاورشناسی دانشگاه شیکاگو، قطع و امکان بازگرداند آنها به ایران، میسر نشد. در زمان [[دولت سید محمد خاتمی]]، اقداماتی برای بازگرداندن اشیاء از سوی [[سید محمد بهشتی شیرازی]] انجام شد که ناکام ماند. در [[۲۰۰۶ میلادی]] دادگاهی در [[آمریکا]] اجازه فروش این کتیبه‌ها برای تأمین غرامت کشته‌شدگان یک بمب‌گذاری سال [[۱۹۹۷ میلادی]] گروه [[حماس]] را داد. اما این رای دادگاه با مخالفت وزارت امور خارجه آمریکا روبرو گردید و به تعلیق افتاد. در نهایت پس از هفده سال و سه دوره بررسی در دادگاه، رای نهایی به نفع موزه خاورشناسی دانشگاه شیکاگو صادر گردید و طرف مدعی خسارت موفق به گرفتن اشیاء ایرانی نگردید.<ref>http://www.suntimes.com/news/26497637-418/hamas-bombing-victims-lose-bid-to-claim-iranian-artifacts-as-compensation.html#.VIFwL4uaeSo</ref><ref>http://chicagomaroon.com/2014/04/15/oriental-institute-wins-lawsuit-keeps-iranian-tablets/</ref>
;اشیاء چغامیش
سال ۱۳۱۶ حفاری‌های مشترکی بین ایران و مؤسسه شرق‌شناسی دانشگاه شیکاگو در تپه‌های [[چغامیش]] واقع شد و ۲۶۴ شیء تاریخی شامل پوپک‌های گلی، ژتون‌ها و الواح منقش، کشف شد که دارای قدمتی ۸ هزار ساله هستند. این اشیاء تاریخی با موافقت دولت ایران به منظور رمزنگاری مندرجات روی مهرها و سنگ‌نوشته‌ها، در سال ۱۳۴۳، به این مؤسسه سپرده می‌شوند تا مطالعات دقیق‌تر، در دانشگاه شیکاگو ادامه یابد. از این مجموعه، ۱۵۶ قطع شیء، پیش از [[انقلاب ۱۳۵۷]] به ایران بازگردانده می‌شوند ولی ۱۰۸ قطعه باقیمانده، به مدت ۵۰ سال به ایران عودت داده نشد و ایران در این مدت، شکایت‌های مختلفی را در دادگاه لاهه و دادگاه‌های آمریکا مطرح کرد تا بتواند این اشیاء را بازپس‌گیرد. نهایتاً در فروردین ۱۳۹۴، ادعای ایران مورد پذیرش دادگاه فدرال آمریکا قرار گرفت و این دادگاه، رای به بازگرداندن این اشیاء و پرداخت غرامت توسط دانشگاه شیکاگو داد.<ref>[https://www.iran-newspaper.com/newspaper/PagePDF/15083 ۱۰۸ اثر تاریخی از آمریکا به ایران بازگشت] ''روزنامه ایران''</ref>
نوبت به الواح هخامنشی رسید
پس از استرداد دومین محموله تاریخی به ایران اکنون امیدها برای بازگشت الواح هخامنشی نیز افزایش یافته است. گفتنی است، الواح هخامنشی آثار تاریخی ارزشمندی هستند که برای بررسی وتحقیق به عنوان امانت به دانشگاه شیکاگوی آمریکا فرستاده شده بود ولی بعد ازپیروزی انقلاب اسلامی همکاری سازمان میراث فرهنگی و مرکز شرق‌شناسی دانشگاه شیکاگو دچار وقفه طولانی شد. در دولت هشتم موضوع دوباره پیگیری ومنجر به بازگرداندن تعدادی از الواح به ایران شد. گیل استاین رئیس مؤسسه شرق‌شناسی شیکاگو پیش‌تر در دفاع از پرونده الواح هخامنشی در دادگاه فدرال آمریکا این آثار تاریخی را متعلق به دولت ایران دانسته است. این کتیبه‌ها از آن نظر ارزشمند هستند که نشان می‌دهند تخت جمشید، پاسارگاد و موزه ملی ایران، برخلاف اماکنی مانند اهرام ثلاثه مصر، توسط بردگان و به زور شلاق بنا نشده‌اند بلکه توسط استادان و کارگران آزادی ساخته شده‌اند که در ازای کار خود دستمزد می‌گرفتند و از مزایایی مانند مرخصی و پاداش هم برخوردار بوده‌اند و حتی اتباع سرزمین‌های دیگر نیز که در تخت جمشید کار می‌کردند، از حقوق و مزایا برخوردار بودند.
گیل استاین مدیر مؤسسه شرق‌شناسی دانشگاه شیکاگو در دیدار با سید محمد بهشتی رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری با اشاره به زمینه‌های فراوان همکاری مؤسسه شرق‌شناسی دانشگاه شیکاگو با ایران گفت: این همکاری‌ها آنقدر برای ما مهم و با ارزش است که صبر و شکیبایی می‌کنیم تا موضوع قضایی کتیبه‌ها به نتیجه برسد چون در حال حاضر فضای سیاسی آماده است. او تصریح کرد: هر تصمیمی که دادگاه بگیرد به نفع ایران خواهد بود زیرا این اشیاء تجاری نیستند که کسی بخواهد در مورد مالکیت آنها نظر دهد. استاین افزود: نمی‌توانم صد درصد اطمینان بدهم ولی خیلی امیدوارم که رأی دادگاه به نفع ایران باشد، در حقیقت متن آنقدر قوی نوشته شده است که دادگاه عالی نمی‌تواند رأیی به غیر از این بدهد. مدیر مؤسسه شرق‌شناسی دانشگاه شیکاگو در همین حال خاطرنشان ساخت که در چندماه آینده این رأی صادر خواهد شد و بعید می‌دانیم به سال آینده موکول شود.
بازگشت اشیای تاریخی محصول برخورد منطقی است
محمدرضا کارگر
مدیرکل امور موزه‌ها
بازگشت اشیای تاریخی خوروین و چغامیش، اتفاقات بسیار مفید و مثبتی است که امیدواریم در آینده هم ادامه داشته باشد این اتفاقات محصول برخورد منطقی با این دست موضوعات است که دستاوردهای بزرگی در پی داشته است.
مسیر بازگرداندن اشیای تاریخی و باستانی کشورها که در سایر کشورها نگهداری می‌شود، چندین راهکار دارد.
مسائل حقوقی و قوانین بین‌المللی، لابی‌های فرهنگی و سیاسی، امضای توافق‌نامه‌ها و پروتکل‌های مختلفی که همکاری کشورها را تنگاتنگ می‌کند، فعالیت در حوزه سازمان‌های جهانی نظیر یونسکو و اینترپل از جمله مهمترین راهکارهایی است که می‌توان از آنها برای بازگرداندن اشیای تاریخی استفاده کرد.
استفاده از تمامی این پتانسیل‌ها و ظرفیت‌ها در تمامی دنیا و توسط تمامی کشورها برای بازگرداندن اشیای تاریخی و فرهنگی مورد استفاده قرار می‌گیرد و این چالشی است که بسیاری از کشورها با آن دست به گریبان هستند. اینگونه اقدامات، کشورمان را به عنوان کشور پیشرو و پیگیر نسبت به آثار تاریخی و فرهنگی، معرفی می‌کند و پیگیری اشیاء و آثار تاریخی کشور موجب می‌شود فضا در این عرصه برای افرادی که اقدامات غیرقانونی می‌کنند
تنگ شود. همچنین بازار خرید و فروش اشیای تاریخی را بی‌رونق می‌کند و به مرور زمان می‌توانیم با استفاده از تمهیدات موجود، خسارت‌های این حوزه را به حداقل برسانیم.
اطلاعات اشیای چغامیش اهمیت علمی بالا دارد
حمیده چوبک
رئیس پژوهشکده باستان‌شناaسی
بازگرداندن اشیای فرهنگی و تاریخی که به صورت امانی در اختیار مؤسسات علمی قرار می‌گیرد یک وظیفه قانونی و در صورتی که این اتفاق نیفتد، تخلف صورت گرفته است.
هرچند در چندین سال اخیر هیچ شیء تاریخی به مؤسسات علمی ارسال نشده است اما در صورتی که نیازی به اینگونه اقدامات باشد تمامی موازین و مقررات قانونی
رعایت می‌شود.
اگر قرار باشد شیء تاریخی از کشور خارج شود با رعایت تمامی چارچوب‌ها و مقررات خواهد بود و البته با تأکید بر اینکه در صورتی که امکانات مطالعه روی اشیاء را نداشته باشیم با مؤسسات خارجی در این رابطه وارد فاز همکاری می‌شویم. امیدوارم با نظمی که در حال حاضر جریان دارد از این پس شاهد حداقل خروج اشیاء از کشور باشیم، ما تلاش می‌کنیم تا تمامی اشیاء در داخل کشور مورد مطالعه و بررسی قرار بگیرد و هیچ اثر تاریخی و فرهنگی به مؤسسات خارجی ارسال نشود. باید از تجربیات گذشته استفاده کنیم و در رابطه با درخواست‌های مؤسسات خارجی نسبت به در اختیار داشتن اشیای تاریخی دقت بیشتری داشته باشیم و تمامی موازین و مقررات قانونی را مدنظر داشته باشیم. من معتقدم این اشیاء به هیچ‌وجه نباید از کشور خارج می‌شد اما امروز خوشحالیم که اشیای باارزش چغامیش که یک محوطه مهم است، بازگردانده شده است. مطالعات و داده‌هایی که از این اشیای بسیار مهم به دست آمده است، از نظر علمی دارای اهمیت فراوانی است و اطلاعات مهمی را در رابطه با آن برهه زمانی به ما می‌دهد.
بازگشت اشیای چغامیش نتیجه تعامل سازنده با دنیا
احمد محیط طباطبایی
کارشناس میراث فرهنگی
بازگشت دومین محموله ارزشمند تاریخی حاوی ۱۰۸ شیء مربوط به منطقه چغامیش از سوی مؤسسه شرق‌شناسی دانشگاه شیکاگو به کشور تأییدی برتعامل سازنده و صلح‌آمیز ایران با سایر کشورها است. این اتفاق بسیار مبارک و خوشایندی است برای میراث فرهنگی کشور و تمامی دوستداران میراث فرهنگی در کشورمان که امیدواریم شاهد نتایج مؤثر آن نیز در آینده باشیم. این بازگشت پیرو کنوانسیون ۱۹۷۰ مبنی بر اینکه تمامی اشیایی که از کشورهای مختلف به هر علتی خارج شده‌اند باید به کشور مبدأ بازگردانده شوند انجام شد که البته این کنوانسیون مربوط به قبل از این
تاریخ نمی‌شود.
انجام این امر مهم و بازگشت بخشی از گنجینه ارزشمند کشورمان به میهن از دو منظر حائز اهمیت است، در نظر اول اینکه دانشگاه شیکاگو به تعهد خود عمل کرده و اشیای مربوط به کشورمان را با هماهنگی‌های صورت گرفته به ایران برگردانده است و دیگر اینکه امروز بازگشت این آثار را با توجه به اینکه کشورمان به یک پایداری سیاسی و منطقه‌ای با سایر کشورهای دنیا رسیده مؤید همین امر می‌دانیم.
منتظرلوح‌های باروی تخت جمشید هستیم
مهناز گرجی
رئیس موزه ملی ایران
بازگرداندن اشیای چغامیش مقدمه‌ای برای بازگرداندن لوح‌های باروی تخت جمشید است که بزودی شاهد این اتفاق بزرگ خواهیم بود.
برنامه بازگشت اشیای تاریخی از چغامیش رشد بسیار پیش رونده‌ای داشته است، این اشیاء از سال ۱۳۴۲ به مؤسسه شرق‌شناسی این کشور ارسال شده بود و با تلاش مسئولان سازمان میراث فرهنگی و سایر دستگاه‌ها به کشور بازگردانده شد. بازگرداندن این اشیای تاریخی نشانه مثبتی از تداوم بازگرداندن اشیای کشورمان است. اشیای تاریخی چغامیش در کاوش‌هایی که از سال ۴۰ تا ۵۴ در این منطقه ادامه داشت، کشف شده است، شمارشی بودن مهرها و
گل نوشته‌ها، نشانه‌های بسیار مهمی از مدیریت و حسابرسی در هزاره چهارم قبل از میلاد است، منطقه چغامیش یکی از کهن‌ترین مناطق دشت خوزستان است. این اشیای شمارشی به نوعی منجر به شکل‌گیری حکومت‌های اولیه شده است و این اشیاء که از نظر بصری جلوه خاصی ندارند، از نظر محتوایی دارای ارزش خاصی است.<ref>[https://www.iran-newspaper.com/newspaper/PagePDF/15083 ۱۰۸ اثر تاریخی از آمریکا به ایران بازگشت] ''روزنامه ایران''</ref>
== نگارخانه ==
| 