بیانات جهانیان و شاهدان عینی نسل‌کشی ارمنیان: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جز ربات ردهٔ همسنگ (۲۶) : + رده:افراد نسل‌کشی ارمنی‌ها |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱:
'''بیانات جهانیان و شاهدان عینی از [[نسل‌کشی ارمنیان]]''' که شامل لیستی از گزارشها، شهادت و شاهدان عینی از نسل‌کشی ارمنیان و سخنان دیپلمات‌ها، مبلغان مذهبی، ژنرالهای ارتش، و دیگران از ملیت‌های مختلف اظهار داشتند:
== شاهدان عینی نسل‌کشی ارمنیان ==
=== [[آرمین وگنر]] ===
[[پرونده:Armintwegner.jpg|بندانگشتی|130px|چپ|آرمین وگنر]]
در آوریل۱۹۱۵، پیرو امضای پیمان نظامی بین ترکیه و [[آلمان]] به همراه گروه پزشکی برای خدمت در ارتش ششم عثمانی، که تحت فرماندهی ژنرال [[فیلد مارشال]]،
از کتاب
در حالی که ورود به کمپ‌های مرگ قربانیان ارمنی هم از طرف نژادکشان
از وضعیت آنها با دوربین خودش عکس می‌گرفت، گفته‌های آنها را یادداشت می‌کرد و از طریق کنسولگری‌ها و میسیونرهای<ref>عضو یک هیئت مذهبی اعزامی به ویژه کسیکه برای تبلیغ مسیحیت به کشورهای دیگر می‌رود</ref> خارجی آنها را به اروپا و
=== [[سید محمدعلی جمال زاده]] ===
[[پرونده:
«با گاری و عربانه از [[بغداد]] و [[حلب]] بجانب استامبول براه افتادیم. از همان منزل اول با گروه‌های زیاد از ارمنی‌ها مواجه شدیم که بصورت عجیبی که باور کردنی نیست و ژاندارمهای مسلح و سوار تُرک آنها را پیاده بجانب مرگ و هلاک می‌راندند. ابتدا موجب نهایت تعجب ما گردید ولی کم‌کم عادت کردیم که حتی دیگر نگاه هم نمی‌کردیم و الحق که نگاه کردن هم نداشت. صدها زنان و مردان ارمنی را با کودکانشان بحال زاری بضرب شلاق و اسلحه پیاده و ناتوان بجلو می‌راندند. در میان مردها جوان دیده نمی‌شد چون تمام جوانان را یا به میدان جنگ فرستاده یا محض احتیاط (ملحق شدن به قشون روس) بقتل رسانده بودند. دختران ارمنی موهای خود را از ته تراشیده بودند و کاملاً کچل بودند و علت آن بود که مبادا مردان تُرک و عرب بجان آنها بیفتند.
دو سه تن ژاندارم بر اسب سوار این گروه‌ها را درست مانند گله گوسفند بضرب شلاق بجلو می‌راند. اگر کسی از آن اسیران از فرط خستگی و ناتوانی و یا برای قضای حاجب بعقب می‌ماند. برای ابد بعقب مانده بود و ناله و زاری کسانش بی ثمر بود و از اینرو فاصله به فاصله کسانی از زن و مرد ارمنی را می‌دیدیم که در کنار جاده افتاده‌اند و مرده‌اند یا در حال جان دادن و نزع بودند.
بعدها شنیده شد که بعضی از ساکنان جوان آن صفحات در طریق اطفاء آتش شهوات حرمت دخترانی از ارمنی‌ها را که در حال نزع بوده و یا مرده بودند نگاه نداشته بودند. خود ما که خط سیرمان در طول [[ساحل غربی]] فرات بود و روزی نمی‌گذشت که نعش‌هایی را در رودخانه نمی‌دیدیم که آب آنها را با خود نمی‌برد.
شبی از شبها در جایی منزل کردیم که نسبتاً آباد بود و توانستیم از ساکنان آن بره‌ای بخریم و سر ببریم و کباب کنیم دل و روده بره را همان نزدیکی خالی کرده بودیم. مایع سبز رنگی بود بشکل آش مایعی ناگهان دیدیم که جمعی از ارمنی‌ها که ژاندارمها آنها را در جوار ما منزل داده بودند.
با حرص و ولع هرچه تمامتر بروی آن مایع افتاده‌اند و مشغول خوردن آن هستند منظره‌ای بود که هرگز فراموشم نشده است. باز روزی دیگر در جایی اتراق کردیم که قافله بزرگی از همین ارامنه در تحت مراقبت سوارهای پلیس عثمانی در آنجا اقامت داشتند.
یک زن ارمنی با صورت و قیافه مردگان بمن نزدیک شد و به [[زبان فرانسه]] گفت: «ترا بخدا این دو نگین الماس را از من بخر و در عوض قدری خوراکی بما بده که بچه‌هایم از گرسنگی دارند هلاک می‌شوند». باور بفرمائید که الماسها را نگرفتم و قدری خوراک به او دادم خوراک خودمان هم کم‌کم ته کشیده بود و چون هنوز روزها مانده بود که به حلب برسیم دچار دست تنگی شده بودیم. به حلب رسیدیم.
در مهمانخانه بزرگی منزل کردیم که «مهمانخانه پرنس» نام داشت و صاحبش یک نفر ارمنی بود. هراسان نزد ما آمد که جمال پاشا وارد حلب شده و در همین مهمانخانه منزل دارد و می‌ترسم مرا بگیرند و بقتل برسانند و مهمانخانه را ضبط نمایند. بالتماس و تضرع درخواست می‌نمود که ما به نزد جمال پاشا که به قساوت معروف شده بود رفته وساطت کنیم. می‌گفت شما اشخاص محترمی هستید و ممکن است وساطت شما بی اثر نماند؛ ولی بی اثر ماند و چند ساعت پس از آن معلوم شد که آن مرد ارمنی را گرفته و به بیروت و آن حوالی فرستاده‌اند و معروف بود که در آنجا قتلگاه بزرگی تشکیل یافته است. خلاصه آنکه روزهای عجیبی را گذراندیم. حکم یک کابوس بسیار هولناکی را برای من پیدا کرده است که گاهی بمناسبتی بر وجودم تسلط پیدا می‌کند و ناراحتم می‌سازد و آزارم می‌دهد.»
([[ژنو]] - ۲۵ خرداد ۱۳۵۰ - سید محمد علی جمال زاده)
=== رضا علی دیوان بیگی ===
رضا علی دیوان بیگی، در مسافرت خود به [[باکو]] و تماس با مقامات محلی دولت عثمانی و خود از مشاهده رفتار عثمانیان نسبت به ارمنی‌ها سخت متأثر شده است، در ملاقات با رئیس ستاد لشکریان عثمانی به این جنایات اعتراض می‌کند:
«هنوز در گوشه و کنار شهر، ارمنی کشی با کمال شقاوت و قساوت ادامه داشت. تروریست‌های محله کارگران نفت ''چونی گورود'' که آنها را ''قورشچی'' می‌نامیدند اطفال بی گناه ارمنی را کت بسته ردیف به زانو می‌نشاندند و شرط می‌بستند هر کس بتواند با یک ضربت قمه سر از تن آن فلک زده‌ها جدا کند هزار منات یعنی یک تومان ناز شست از دیگران بگیرد.»<ref>رضا علی دیوان بیگی، سفر مهاجرت در نخستین جنگ جهانی، صفحه 129-130</ref>
=== [[
[[پرونده:
«در تلگراف محتشم السلطنه به وزارت خارجه ایران به رقم یک صد هزار ارمنی مقتول در [[استان ایغدیر]] و دیگر نواحی آناتولی اشاره دارد که به دست عثمانیها قلع و قمع شدند. ارامنه‌ای هم که به نواحی [[شهرستان نقده]] در ایران پناهنده شده بودند مخوف و متوحش از تعقیب قشون عثمانی بودند.»<ref>سازمان اسناد ملی ایران 4-293003692</ref>
=== [[یحیی دولت‌آبادی]] ===
[[پرونده:Yahya-Dolat-Abadi.jpg|بندانگشتی|140px|چپ|یحیی دولت‌آبادی]]
یحیی دولت‌آبادی در هنگام جنگ از راه [[آذربایجان]] و [[حلب]] به [[قسطنطنیه]] رفته و در راه اوضاع فلاکت بار ساکن عثمانی را به چشم دیده است، دربارهٔ وضع آنها می‌نویسد:
«این جمعیت در صحراهای اطراف شط فرات از حلب تا آنات متفرق شدند. بعضی تلف شده و بعضی با حالت بسیار بد در خارج از آبادی‌ها در خرابه‌ها یا در زیر درختان و در سایه چادرهای مندرس، زندگانی می‌نمایند. دختران آنها به بهای بخس دادوستد می‌شوند. اطفال آنها اغلب به گدایی برای یک لقمه نان به عابرین زحمت می‌دهند. اگر چه مسیحیان متمول اکنون بی نوایند جزای اعمال ناهنجار خویش است که می‌بینند و امکانات دهری است که به آنها می‌رسد لکن دیدار اوضاع و احوال آنها دلخراش است و تنها دلخوشی این بدبختان این است که جنگ تمام شود به خانه‌های خود بازگشت نمایند.
ارمنی‌های آواره شده شاید زیاده از دویست هزار نفر بوده باشند. هر جا قافله ما ایست می‌کرد مخصوصاً در نزدیک آبادی‌ها اطفال کوچک دختر و پسر این قوم اطراف ما جمع می‌شدند برای گرفتن لقمه نان و دیده می‌شد که بعضی از آنها در همان حال هجوم آوردن برای گرفتن نان غش کرده برزمین می‌افتادند و بعضی از آنها می‌مردند.»<ref>[[یحیی دولت‌آبادی]]، [[حیات یحیی]]، جلد چهارم، صفحه 17-19</ref>
=== عیال ظهیر همایون ===
عیال ظهیر همایون، که یونانی الاصل بود با اطفال کوچکش در خانه اقوامش که مقیم باکو بود، می‌زیست. او دوست فرمانده نظامی شهر «میر آلای ناظم بیگ» بود در یادداشت‌های نویسنده هنگام به باکو از خشونت‌های عثمانی در قبال ارمنی‌های مقیم باکو می‌نویسد:
«در اواخر تابستان قشون ترک موفق گردید باکو را بگیرد. من بیست و چهار ساعت بعد شبانه با یک قطار سرباز بر عازم آن شهر شدم. صبح آن شب آفتاب تازه طلوع کرده بود که از ایستگاه راه آهن باکو با کمک دژبانان تُرک، یک درشکه مرا به قنسولخانه ایران رساند. شهر خالی از جمعیت به نظر می‌آمد. در بعضی نقاط تعفن اجساد ارمنی‌ها کفن و دفن نشده هوا را مسمو نموده بود. در آن سفر دو چیز باعث تأثر و تحیر گردید. یکی جریان کوچ چند صد هزار خانوار ارمنی نگون‌بخت که پس از وقوع قتل و غارت ارمنیان در ولایت [[وان]] اینها را که بیشتر زن و بچه گرسنه و برهنه و پیرزن‌های علیل و ذلیل بودند. سربازان تُرک به وضع فجیع زیر آفتاب سوزان پای پیاده شهر به شهر می‌گرداندند.»<ref>رضا علی دیوان بیگی، سفر مهاجرت در نخستین جنگ جهانی، صفحه 136</ref>
=== هنری مورگنتاو ===
[[پرونده:Henry Morgenthau crop.jpg|بندانگشتی|130px|چپ|هنری مورگنتاو]]
جزئیات وحشتناک این نسل‌کشی را به هیچ وجه شرح نداده‌ام، چرا که توصیف کامل اعمال [[سادیسم|سادیسمی]] ای که در مورد قربانیان ارمنی روا شد، در هیچ‌یک از نشریات
مطمئن هستم که بشر در تمام طول تاریخ هرگز شاهد چنین واقعهٔ دهشناکی نبوده است.
===
[[پرونده:
«روز ۲۶ ژوئن جارچی‌ها خبر تبعید ارمنی‌های شهر را در کوچه‌ها و خیابانها جار زدند. روز اول ژوئیه در خیابانها تا چشم کار می‌کرد ژاندارمهای تفنگ بدست در رفت‌وآمد بودند و خشونت رفتارشان اعجاب انگیز بود. ارمنیان را در گروه‌های صد نفری در یک نقطه جمع می‌کردند و سپس آنها را بطرف [[ارزروم]] حرکت می‌دادند. از ترابوزان بیش از ۶۰۰۰ نفر اخراج شدند. در خلال راهپیمایی هر کس که از سر خستگی یا علت دیگر از گروه عقب بماند با سرنیزه بجلو رانده می‌شود.
آنها که مختصر مقاومتی از خود نشان دهند درجا کشته می‌شوند. جسد این قبیل افراد را یا در همان محل رها می‌کنند یا به رودخانه می‌اندازند. ارمنی بودن به تنهایی کافیست تا مأموران دولتی به شخص بصورت یک جانی نگریسته و درصدد آزار و شکنجه و تبعید وی برآیند. در آغاز گفته می‌شود که بیماران از تبعید معاف اند و سالخوردگان اعم از زن و مرد، زنان باردار و کارمندان ارمنی دولت نیز تبعید نمی‌شوند ولی بزودی معلوم شد که همه این حرفها فقط و فقط شایعه بود چه بزودی بیماران پیرزنان و پیرمردان نیز از شهر اخراج گردیدند.<ref>کنسول ایالات متحده آمریکا در ترابوزان</ref>
ظن غالب بر این است که این گروه را مأموران در رودخانه غرق خواهند کرد تا به کارهای واجب تر دیگر بپردازند. در نخستین روز اخراج عمومی ارمنی‌های ترابوزان، تعداد زیادی از ارمنیان من‌جمله اعضای کمیته ارمنی شهر را سوار یک قایق بزرگ نموده و به سوی سامسون حرکت دادند. یک تُرک بعدها در این باره گفت: قایق حامل اعضای کمیته ارمنی ترابوزان کمی بعد از آنکه از شهر دور شد با قایق دیگری که سرنشینان آنرا ژاندارمهای مسلخح تشکیل می‌دادند روبرو می‌شود.»<ref>M. Oscar S. Heizer</ref>
=== یاکوب کوئنزلر ===
[[پرونده:Jakob-kuenzler.jpg|بندانگشتی|130px|چپ|یاکوب کوئنزلر میسیونر آلمانی-سوئیسی در شانلی اورفا معروف به پدر یتیمان ارمنی]]
با فرا رسیدن ماه اوت انتقال ارمنیانی که از مدت‌ها پیش در گوشه و کنار شهر زندانی بودند آغاز شد.انتقال به کجا؟ به یقین به سوی مرگ.
«در روز ۱۹ اوت یک مأمور پلیس در جریان یک مأموریت بازجوئی به قتل می‌رسد، مأمورین آن را بهانه کرده و جریان را به والی [[دیاربکر]] گزارش می‌دهند. او نیز بدون معطلی دستور قتل‌عام کلیه ارمنیان شهر را صادر می‌کند. با فرا رسیدن شب بیش از صد ارمنی جان خود را از دست دادند. روز بعد مأموران صد ارمنی دیگر را در نقطه‌ای واقع در شمال اورفا گردن زدند؛ و روز بعد نیز چهارصد ارمنی کشته شدند. تقریباً هر کسی که می‌توانست فرار کند از شهر خارج شد. اما نتوانستند خارج از شهر جان سالم بدر ببرند.»<ref>Armenian Cultural Foundation to celebrate the legacy of Swiss humanitarian Jakob Künzler". Armenian Reporter. November 24, 2007</ref>
=== میس ماری لوئیز گرافام ===
[[پرونده:Marygraffam.JPG|بندانگشتی|130px|چپ|میس ماری لوئیز گرافام مدیر مدرسه دخترانه شهر سیواس]]
ماری لوئیز گرافام مدیر آمریکائی مدرسه شهر [[سیواس]] که با یک گروه ۵۰ نفری از کودکان ارمنی به تبعید رفتند می‌نویسد:
«در شب دوم تبعید دیدم که سربازان تُرک پیشاپیش خود را به روستاهای سر راه می‌رساندند و با روستائیان حرف می‌زدند؛ و ناپدید می‌شدند وقتی کاروان به روستا می‌رسید روستائیان حمله کرده و شروع به آزار و اذیت می‌کردند؛ و اموال کاروان را به سرقت می‌بردند. هنگامی که به منطقه (کانگال) ولایت سیواس رسیدیم مردها را از کاروان جدا کردند، برخی زنان را بزور مسلمان کردند و مابقی را به ادامه تبعید وادار کردند. شب را در (قاضی ماهرا) گذراندیم و در آنجا شنیدیم که دره واقع در کنار شهر مملو از اجساد به خاک نسپرده ارمنیان است. چند روز دیگر به راه پیمایی ادامه دادیم تا در نهایت به پل (تکمه سور) رسیدیم. منظره هولناکی دو سوی رودخانه ما را بر جای میخکوب کرد. بهر گوشه که می‌نگریستیم اجساد مردگان ارمنی پراکنده بود. بوی تعفن همه جا را فرا گرفته بود.
در راه تبعید علاوه بر قساوت سربازان تُرک معضل دیگر هجوم و آزارو اذیت مردان و زنان کرد بود. این کردهای جنایتکار و سارق حتی به بدن‌های نیمه جان ودر حال نزع پیرزنان ارمنی نیز رحم نمی‌کردند و لباس‌های آنها را به قصد پیدا کردن پول و اشیاء قیمتی وارسی می‌کردند.»<ref>J.M. Winter, ed. (2003). America and the Armenian Genocide of 1915. Cambridge University Press. pp. 215–230. ISBN 978-1-139-45018-8. Retrieved 10 March 2013.</ref>
=== ویلهلم لیتن ===
ویلهلم لیتن سرکنسول [[آلمان]] در [[تبریز]] در کتاب خاطرات خود که در [[ایران]] با نام خاطرات لیتن چاپ شده است در هنگام سفر به عثمانی و در راه بغداد به حلب، مشاهدات روزانه خود را از ۱۷ ژانویه تا ۶ فوریه در یک نامه و چنین بیان می‌کند:
گزیده‌ای از مشاهدات روزانه:<ref>خاطرات لیتن، ترجمه دکتر پرویز صدری سال 1368 ص.323تا 326</ref>
۲۵ ژانویه: در بین راه یک کاروان ۵۰ نفری از ارمنیان را مشاهده کردم که تماماً مرد و تحت نظارت ژاندارمری در حال عزیمت به [[دیرالزور]] بودند. راننده واگن ما می‌گفت، خوب شد که هوا سرد است و گرنه اگر هوا گرم بود بوی تعفن اجساد ارمنیان را که در جاده افتاده و گندیده‌اند نمی‌شد تحمل کرد.
۲۸ژانویه:در صلاحیه به چهار افسر آلمانی که عازم بغداد بودند روبرو شدم. آنها به من اطمینان دادند که آن مناظر مخوفی که در راه دیرالزور و حلب شاهد آن بوده‌اند در هیچ میدان جنگی نه در شرق و نه در غرب تا به حال ندیده‌اند.
۳۰ژانویه:دیرالزور، من در این راه انسان‌های گرسنه، تشنه، بیمار، محتضر و همچنین مردگان و صاحب سوگ را در کنار اجساد تر و تازه مشاهده کردم.
== بیانات جهانیان دربارهٔ نسل‌کشی ارمنیان ==
=== [[مصطفی کمال آتاترک]] ===
[[پرونده:MustafaKemalAtaturk.jpg|بندانگشتی|130px|چپ|مصطفی کمال آتاترک]]
«این پس مانده‌های حزب [[ترکان جوان]] سابق که می‌بایستی پاسخگوی میلیون‌ها تن از اتباع مسیحی کشورمان که به صورت انبوه از خانه‌های خود رانده شدند و به طرز وحشیانه‌ای به قتل رسیدند، از قانون جمهوریت سرکشی می‌کنند. آنها تاکنون از راه غارت و چپاول، سرقت و [[رشوه خواری]]، ارتزاق نموده‌اند و نسبت به هر اندیشه یا پیشنهادی جهت قبول انجام کار مفید و امرار معاش از راه عرق جبین، ابراز مخالفت می‌کنند.»<ref> "Kemal Promises More Hangings of Political Antagonists in Turkey" (PDF). Los Angeles Examiner. August 1, 1926.</ref>
=== [[آدولف هیتلر]] ===
[[پرونده:Bundesarchiv Bild 101I-808-1238-05, Berlin, Reichstagssitzung, Rede Adolf Hitler.jpg|بندانگشتی|130px|چپ|آدولف هیتلر در حال سخنرانی در مجلس آلمان]]
«من به جوخه‌های مرگ فرمان داده‌ام تا بی هیچ رحم و شفقتی مردان، زنان و کودکان نژاد لهستانی را نابود کنند. تنها به این طریق می‌توانیم سرزمین‌های حیاتی مان را بدست آوریم و حالا امروز چه کسی کشتارها و نابودی ارمنیان را به یاد می‌آورد.»<ref>http://www.armenian-genocide.org/hitler.html</ref>
=== پالاویچینی ===
[[پرونده:Pallavicini János.jpg|بندانگشتی|130px|چپ|پالاویچینی]]
پالاویچینی ۲۴ ژوئن 1915:<ref>Marquis Johann von Pallavicini</ref>
پالاویچینی ۱۰ مارس ۱۹۱۶:<ref>پالاویچینی سفیر اتریش –مجارستان در ترکیه در زمان نسل‌کشی ارمنیان</ref>
پالاویچینی ۲۴ مارس ۱۹۱۷:
=== [[
[[پرونده:
«به گفتهٔ یکی از شاهدان خارجی، تشکیل ستون‌های تبعید، که در واقع پوششی بود برای قتل‌عام، ماهیتی داشت بی‌نهایت سبعانه و بی رحم. قربانیان ارمنی با تحمل فجیع‌ترین اعمال غیرانسانی، به تدریج با مرگ روبه رو می‌شدند، درحالی که ترکان برای حفظ آبروی مقامات، این نقشه‌های رذیلانه و وحشیانه را به عنوان یک اقدام ضروری نظامی زمان جنگ توجیه و وانمود می‌کردند.
در گرم‌ترین ایام سال، یعنی از ماه ژوئن تا آگوست۱۹۱۵ م، که احتمال هلاکت محکومان بیش از پیش بود، صفوف بلند قربانیان در راهی بی پایان، از تمامی ولایت‌ها و شهرهای ارمنی نشین به طرف بیابان‌های جنوب گسترده بود.»<ref> ارمنستان و خاور نزدیک (نیویورک1928)</ref>
=== [[اسماعیل رائین]] ===
«دولت عثمانی سعی می‌کرد به این فجایع و تجاوزات، عنوان ''مهاجرت'' بدهد. آنان بسیاری از آبادی‌ها را یکجا وادار به تخلیه می‌کردند و حتی مسئولان و مقامات محلی برای آنان آرزوی موفقیت و سفری خوش می‌کردند. بسیاری از این ساده دلان هم که نمی‌دانستند چه بر سر دیگران آمده و چه بر سر خودشان خواهد آمد به امید آنکه اگر زادگاه و سرزمین مادری خود را به اجبار ترک می‌کنند، جای دیگری را اگرچه سالیان دراز طول بکشد، آباد خواهند کرد.»
«علیرغم ادعای مقامات تُرک عثمانی، که ارمنیان را به جنگ مسلحانه علیه عثمانی متهم می‌کردند، ارمنیان برای دفاع از خود فقط در دو مورد امکان مقاومت مسلحانه یافتند. یکی مورد موفقیت آمیز [[انطاکیه]] که در آن کشاورزان ارمنی به تپه‌ها رفتند و مدت هفت هفته پشت به دریا جنگیدند تا آنکه تقریباً به طرزی معجزه آسا توسط ناوگان [[فرانسه]] نجات یافتند و مورد دیگر، عملیات قهرمانانه و در عین حال نومیدانهٔ «شابین قره حصار» (شهری واقع در اراضی پشت ساحل)، [[ترابزون]] ـ که در آنجا چهار هزار ارمنی با شنیدن خبر تبعید خود اسلحه به دست گرفتند و از اواسط ماه مه تا آغاز ژوئیه با سربازان عثمانی به زد و خورد پرداختند. در برابر این مقاومت، عثمانیها به اعزام افراد و مهمات پرداختند و شهر را با آتش توپخانه تصرف کردند.»
=== علی کمال بیک ===
علی کمال بیک، وزیر داخلی عثمانی در سال ۱۹۲۰.
«واقعیتی محرز است که قتل‌عام ارمنیان به دستور کمیته مرکزی حزب اتحاد و ترقی برنامه ریزی شده و به مورد اجرا گذاشته شده است، قتل‌عامی که جهان را به لرزه درآورد و در تاریخ بی همتا بود.»<ref>Sabah gazetesi,28 kanun –I evvel 1337,sayi:15</ref>
=== مولان زاده رفعت ===
مولان زاده رفعت، از اعضای جدا شده کمیته مرکزی اتحاد و ترقی.
«تبعید و کشتار ارمنیان یک جرم فوق‌العاده و وحشت بار و تاسف آور سیاسی است. اگر من بتوانم چگونگی عملکرد جنایت بار حزب اتحاد و ترقی را بیان کنم بهترین خدمت را به تاریخ انجام داده‌ام.»
=== ژنرال محمد شریف پاشا ===
[[پرونده:Muhammad Sharif Pasha.JPG|بندانگشتی|130px|چپ|محمد شریف پاشا]]
نامه ژنرال شریف پاشا از فرماندهان ارشد ارتش عثمانی به هیئت تحریریه ماهنامه «ژورنال دو ژنو» در ۱۹۱۵
«جناب آقای سردبیراجازه می‌خواهم در تأئید مقاله آن نشریه مورخ (نهم همین ماه) نگرانی و خشم بی کران خود را نسبت به اقدامات کمیته [[خون‌آشام]] اتحاد و ترقی ابراز دارم اینان اقدامات ددمنشانه و نابخردانه‌ای را مایه مباهات خود می‌دانند که تنها توسط [[چنگیزخان]] و [[تیمور لنگ]] در تاریخ مشاهده شده است.
اگر ملتی وجود دارد که خدمات ارزنده‌ای به همت فعالان دولتی، مقامات سرشناس و افراد با استعداد در زمینه اقتصادی، تجارت، علوم، هنر در ترکیه انجام داده‌اند همان ملت ارمنی است همین ارمنیان بودند که [[صنعت چاپ]]، و هنرهای دراماتیک را برای ترکیه به ارمغان آوردند نقش نویسندگان، شعرا و ادیبان ارمنی انکار ناپذیر است.
مگر «اوتیان» ارمنی نبود که با مدحت پاشا در تألیف نخستین [[قانون اساسی ترکیه]] همکاری نمود. ارمنیان بطور استثنایی و فوق‌العاده سزاوار و مستعد این امر هستند که حاملان تمدن نوین جهانی باشند آنها دست‌آوردهای تمدن جدید اروپایی را بطور شگفت‌انگیزی کسب کرده‌اند که هیچ ملتی نتوانسته به آنها نایل آید.»<ref>Muhammad Sharif Pasha</ref><ref>journal de geneve,ix.1915,p.18</ref>
=== [[بندیکت پانزدهم]] ===
[[پرونده:Benedictus XV.jpg|بندانگشتی|130px|چپ|بندیکت پانزدهم]]
''از [[واتیکان]]
پاپ، بندیکت پانزدهم ۱۰ سپتامبر ۱۹۱۵
نامه به [[امپراتوری عثمانی]]
اعلیحضرت [[محمد پنجم]] امپراتور عثمانی''
«در حالیکه غم و اندوه بخاطر وحشت‌های ناشی از جنگهای هولناک که در امپراتوری در حال شکوفان اعلیحضرت با کشورهای بزرگ اروپایی پیش رانده می‌شود، قلب ما را پاره‌پاره می‌کند، انعکاس ناله‌های شدیداً دردمند ملتی که در سرزمین وسیع عثمانی مورد شکنجه‌ها و ایذا و اذیت غیرقابل گفتن قرار گرفته‌اند، از طریق مختلف به گوش ما می‌رسد.
ملت [[ارمنی]] قبلاً نیز شاهد به سوی مرگ رفتن فرزندان خود بوده است در حالیکه بسیاری دیگر از آنان به زندان افتاده و یا به تبعید فرستاده شده‌اند که در آن میان تعدادی نیز از روحانیان و حتی چند اسقف بوده‌اند؛ و اکنون می‌شنویم که تمامی سکنه روستاها و شهرها وادار به ترک خانه‌های خود شده و در میان [[درد و رنج]] سنگین به اردوهای کار اجباری در دوردستها رانده می‌شوند، آنجاهایی که علاوه بر رنج و عذاب عمیق آنها مجبور خواهند بود محرومیت و شکنجه‌های ناشی از گرسنگی را نیز متحمل شوند.
اعلیحضرتا ما ایمان داریم که چنین فجایعی علیرغم میل دولت اعلیحضرت صورت می‌گیرد بهمین علت است که با اطمینان کامل به اعلیحضرت روی می‌آوریم و مشتقانه از او تمنا می‌کنیم که با سخاوت بخشنده خود دلرحمی و شقفت ابراز نموده و جهت حمایت از مردمی که بنا به همان دستورهای دینی که به آن مؤمن، وفادار و مطیع به شخص اعلیحضرت هستند پا در میانی کنند. چنانچه در زمره ارمنیان افرادی خائن یا مجرم به جرائم دیگری یافت می‌شود بگذارید آنها محاکمه شوند و طبق قانون خودتان به مجازات برسند؛ ولی اعلیحضرت با درک والای خود از عدالت اجازه ندهند که افراد بیگناه محکوم به همان مجازات‌هایی شوند که مجرمین می‌شوند و عفو مطلق والای اعلیحضرت حتی بر افراد منحرف نیز فرودآید.
اعلیحضرت بیائید پیام صلح و مغفرت را با قدرت و تحکیم ادا کنید و اجازه دهید ملت ارمنی که از اعمال وحشیانه و انتقام جویانه در سنگر پناه قرار می‌گیرد نام والای حمایت گر خود را با دعا ذکر کند. با این امید شیرین دعا می‌کنیم که اعلیحضرت بهترین آرزوهای ما را که برای امنیت، رونق و سعادت اتباع اعلیحضرت داریم خواهند پذیرفت.»
=== محمد رضا دبیری ===
محمد رضا دبیری در یادداشت خود اشاره‌ای دارد به روند شناسایی رسمی نژادکشی ارمنیان از طرف مجالس کشورهای مختلف. آنگاه به موضع گیری رسمی دولت [[جمهوری اسلامی ایران]] پرداخته و می‌نویسد:<ref>محمدرضا دبیری، یکی دیگر از محققان و پژوهشگران تاریخ روابط خارجی ایرانی است که به مسئلهٔ نژادکشی ارمنیان پرداخته و یادداشتی را تحت عنوان، کشتار و کوچ اجباری ارمنیان: نسل‌کشی یا ضرورت جنگی؟، به چاپ رسانده</ref>
«در ایران، در گردهمایی اعتراض آمیز ارمنیان تهران در ۱۳ آوریل ۲۰۰۲، علیه تجاوزات [[اسرائیل]] بر ضد فلسطینیان سید [[علی‌اکبر محتشمی‌پور]] و [[سید هادی خامنه‌ای]] ـ دو تن از نمایندگان تهران در [[مجلس شورای اسلامی]] ـ در سخنرانی خود به موضوع قتل‌عام ارمنیان نیز اشاره کردند.»
محتشمی پور در بخشی از سخنان خود گفت:
«در آغاز قرن بیستم میلادی شاهد قتل‌عام ارمنیان مظلوم در ترکیه بودیم که روح و روان بشریت را در طول هشتاد سال گذشته همواره آزرده و بشریت آن قتل‌عام را محکوم کرده و ما نیز آ ن را محکوم می‌کنیم.»
سید هادی خامنه‌ای نیز در بخشی از سخنان خود در خصوص قتل‌عام ارمنیان گفت:
«سلسله جنایاتی که از گذشته تا به امروز صورت گرفته در مقطعی نیز شامل حال ارمنیان تحت امر کشور عثمانی بوده که ما با آنها همدردی کرده و می‌کنیم. همه ساله صدای عزیزان ما به عنوان اعتراض به این کشتار وحشیانه عثمانیها شنیده می‌شود.»
=== [[سید محمدحسن ابوترابی‌فرد]] ===
«افتخار دارم در جمع همکاران خود در خانهٔ ملت در خاطرهٔ دردناک کشتار پیروان [[عیسی]] مسیح در خدمت شما هستم و در این سوگ با خواهران و برادران و هم وطنان عزیزم شریکم.»
حضرت علی (ع) در نامه به استاندار [[مصر]]، [[مالک اشتر]]، فرمودند:
«مردم به دو گروه تقسیم می‌شوند یا برادران و خواهران دینی تو هستند و یا مانند تو انسان هستند و باید با برادران و خواهران دینی و با آحاد افراد جامعه بشری براساس محبت، رحمت، عطوفت و گذشت برخورد کرد.»
این پیام شخصیتی است که نویسندهٔ مسیحی هوشمندانه نام او را «صوت العدالهٔ الانسانیهٔ» گذاشت و اعلام کرد که نباید گفت [[علی بن ابی‌طالب]]، بلکه باید گفت: (فریاد عدالت در تاریخ).
«متأسفانه قدرت سیاسی نظامی و ثروت اگر با ارزش‌های متعالی انسانی و الهی همراه نشود جنایات هولناکی مانند نژادکشی ارمنیان را به همراه خواهد داشت؛ بنابراین، آنچه که می‌تواند قدرت را مهار کند ارزش‌های متعالی دینی است.»
«کسانی که دستشان به خون ارمنیان آلوده شده الآن در [[سوریه]] و [[فلسطین]] دست به قتل‌عام مردم می‌زنند.
امروز جنایتکاران با همهٔ توان از رژیم نژادپرست صهیونیستی دفاع می‌کنند و متأسفانه کسانی قدرت را در دست دارند که با انسانیت و عدالت در لفظ و کلام رابطه‌ای ندارند.
امیدوارم پیروان ادیان الهی در ایران با وحدت و همدلی دست در دست یکدیگر برای ساختن ایرانی آباد و مبارزه با ظلم در هر جبهه‌ای در یک مسیر گام برداریم.»
=== [[تئودور روزولت]] ===
[[پرونده:President Theodore Roosevelt, 1904.jpg|بندانگشتی|130px|چپ|تئودور روزولت]]
«احساس گناه می‌کنم از ریاکاری نفرت انگیزی که ادعا می‌نمایم با [[ارمنستان]] و اقوام لگدکوب شده ترکیه دوست هستیم ولی از جنگ با ترکیه اجتناب می‌کنیم. این اجازه را دهیم که ترکیه [[ارمنیان]] را قتل‌عام کند وسپس تقاضای کمک به بازماندگان آنان نمایم و بعد به خود بنازیم که دلیلی برای مساعدت به قربانیان آنان را داشته‌ایم. این سیاست را چرا دنبال نمی‌کنیم که به چنین کشتارهای احمقانه و کراهت آور خاتمه دهیم.
وقایع وحشت آوری که ارمنیان با آن رودررو شده‌اند یک عمل انجام شده است. وقوع آن عمدتاً نتیجه اعمال سیاست صلح طلبانه ملت ما در طول چهار سال گذشته است. حضور میسونرهای ما و کوتاهی ما در شرکت در جنگ، ترکها را از کشتار بیش از یک میلیون تن از ارمنیان، و صدها هزار از آشوریان، یونانی‌ها باز نداشت که در آن میان اکثریت بارز با ارمنیان بوده است. اعلام جنگ ما در حال حاضر قادر نیست حتی یک صدم صدماتی را که با خودداری ما در شرکت در جنگ در گذشته وارد کرده است جبران کند.
و با این کار ما قادر خواهیم بود خدماتی با ارزش پایدار برای آینده ارائه کنیم و در ضمن قدم دیگری در راه اعاده احترام به خود برداریم. ما باید وارد جنگ شویم زیرا خودداری از این کار واقعاً نشان دادن عدم اعتماد به هم پیمانان ما و کمکی به آلمان خواهد بود، زیرا کشتار ارمنیان بزرگترین جرم دوران جنگ بود و کوتاهی در اقدامی علیه ترکیه به معنی عفو و چشم پوشی از آن است، زیرا کوتاهی در برخوردی اساسی علیه اقدامات وحش آور ترکیه به معنی این است که تمامی تضمینات ما در راه تأمین آینده‌ای صلح آمیز برای دنیا شیطنتی فریبکارانه بوده است و دیگر اینکه وقتی ما اکنون از وارد جنگ شدن با ترکیه خودداری کنیم نشان خواهیم داد که این اعلامیه (امن کردن کردن دنیا برای ایجاد دموکراسی) حرفی مفت و غیر صادقانه است.»
=== [[وینستون چرچیل]] ===
[[پرونده:Churchill portrait NYP 45063.jpg|بندانگشتی|130px|چپ|وینستون چرچیل]]
«در سال ۱۹۱۵ دولت [[ترکیه]] دست به کار [[کشتار جمعی]] و آواره سازی شرم آور ارمنیان [[آسیای صغیر]] شد و با قساوت تمام طرح خود را از پیش برد، پاکسازی این قوم از سرزمین‌های آسیای صغیر را می‌توان با توجه به مقیاس وسیع آن کامل توصیف کرد. تصور می‌شود شمار بیش از یک میلیون تن از ارمنیان، مشمول این کشتارها شده باشند که بیشتر از نیمی از آنها جان خود را از دست دادند. در اینکه این جرم با اهداف سیاسی خاص برنامه ریزی شده و به اجرا در آمده است، هیچ شکی نیست. فرصت پیش آمده مناسب پاکسازی خاک ترکیه از یک نژاد مسیحی بود.
ملت ارمنی در شرایطی از جنگ جهانی نابود، پراکنده شده، و منهدم شد که در نتیجه این کشتارها، تحمل صدمات ناشی از نتایج جنگ و آواره سازیهای اجباری که به عنوان روشی آسان برای تحقق این کشتارها به کار گرفته شده بود، حداقل یک سوم از شمار افراد خود را از دست داد. از یک جامعه دو و نیم میلیونی سه چهارم آن، یعنی بیش از یک میلیون مرد، زن و کودک به هلاکت رسیدند؛ ولی قطعاً هدف این بود.»
=== [[رونالد ریگان]] ===
[[پرونده:
«قتل‌عام ارمنیان و قتل‌عام کامبوجی‌ها که پس از آن روی داد درس‌های نسل‌کشی است که هرگز نباید فراموش شود.»<ref>http://www.anca.org/genocide_resource/reagan.php</ref>
=== [[بیل کلینتون]] ===
[[پرونده:Bill Clinton.jpg|بندانگشتی|130px|چپ|بیل کلینتون]]
۲۴ آوریل ۱۹۹۶ پیام [[ریاست جمهوری]] روز یادبود ارمنیان
«هشتاد و یک سال پیش در چنین روزی در شهر [[قسطنطنیه]] بیش از دویست تن از رهبران سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ارمنیان دستگیر شده و بعد از تبعید محکوم به مرگ شدند. آن روز سرآغاز یکی از سیاهترین لحظات این قرن است.
در این روز غم انگیز من خود را با ارمنیان سراسر جهان در گرامی داشت یاد آواره سازی‌ها و کشتارهای بی منطق یک و نیم میلیون تن بین سالهای ۱۹۱۵ تا ۱۹۲۳ در امپراتوری عثمانی صورت گرفت، همراه و همدل می‌دانم. بسیار مایه اندوه است که قرن ما مکرراً شاهد قساوت پوچ انسان به همنوع خود بوده است. همراه هم در فقدان وحشتناک این خیل عظیم افراد بی گناه عزاداری می‌کنیم.»
=== [[فرانسیس (پاپ)]] ===
[[پرونده:Pope Francis South Korea 2014.png|بندانگشتی|130px|چپ|فرانسیس (پاپ)]]
پاپ فرانسیس رهبر کاتولیکهای جهان در آوریل ۲۰۱۵ میلادی؛ و در جریان مراسمی که در واتیکان برای یکصدمین سالگرد این کشتار برگزار کرده بود گفت:
«نسل‌کشی ارمنیان اولین تراژدی قرن بیستم است و مذهب وظیفه دارد یاد مردان، زنان، کودکان، و افرادی را که بدون هرگونه منطقی به قتل رسیدند، گرامی بدارد.»<ref>http://www.armenian-genocide.org/Affirmation.460/current_category.1/affirmation_detail.html</ref>
=== [[یوآخیم گاوک]] ===
[[پرونده:MSC 2014 Gauck Kleinschmidt MSC2014.jpg|بندانگشتی|130px|چپ|یوآخیم گاوک]]
یواخیم گائوک رئیس جمهور آلمان در روز ۲۳ آوریل ۲۰۱۵م؛ که در مراسم یادبود نسل‌کشی ارمنیان در شهر برلین شرکت کرده بود در سخنانی گفت:
«با توجه به نسل‌کشی ارمنیان ما باید در قبال مسؤولیت مشترک مان و احتمال تقسیم این گناه با یکدیگر مصالحه کنیم.»<ref>http://www.armenian-genocide.org/Affirmation.497/current_category.1/affirmation_detail.html</ref>
=== [[فرانسوا میتران]] ===
[[پرونده:Reagan Mitterrand 1984 (cropped).jpg|بندانگشتی|130px|چپ|فرانسوا میتران]]
«نمی‌توان مصیبت نژادکشی را که گریبانگر شما بوده از خاطر زدود. این واقعه بایستی در حافظه بشریت ثبت شود و این جانبازی باید در حکم درسی باشد برای نسل جوان. این در عین حال درسی است از میل به بقا و ادامه حیات تا هر کس در آینده‌های دور بداند که این ملت متعلق به گذشته نیست بلکه بخشی از [[زمان حال]] است و دارای آینده‌ای روشن.»
=== [[الی ویزل]] ===
[[پرونده:Elie Wiesel.jpg|بندانگشتی|130px|چپ|الی ویزل]]
«[[طلعت پاشا]] و [[اسماعیل انور]] در پی پاکسازی ارمنیان ساکن امپراتوری عثمانی بودند. کشتاری سبعانه در ارمنستان اولین نژادکشی قرن بیستم، بیرحمی خونسرد و حساب شده نظریه پردازان قتل‌عام، توطئه آزمندی و تشنه به خونی قاتلان فناتیک، روح آماده جانبازی قربانیان جهان در حال جنگ است ولیکن در میان این جنگ، جنگ دیگری میان یک قدرت بزرگ و یک اقلیت ستم کشیده محکوم و تحت فشار جریان دارد.
آواره سازی‌ها طی مهاجرت‌های اجباری، اعمال فشارهای بی حد و کشتارهای انبوه هدفمند در جهت پایان دادن کامل به موجودیت یک ملت بود.»
=== اسقف [[دزموند توتو]] ===
[[پرونده:Archbishop-Tutu-medium.jpg|بندانگشتی|130px|چپ|دزموند توتو]]
این نکته که یک فردی بدبینانه به آن اشاره کرده است:
«تاریخ به ما می‌آموزد که ما از تاریخ هیچ نمی‌آموزیم»
«حقیقت غم انگیزی در خود دارد. به علاوه امکان دارد که اگر دنیا از نژادکشی ترکهای عثمانی نسبت به ارمنیان این اولین نژادکشی [[قرن بیستم]] آگاهی داشت شاید بشریت نسبت به علایمی که سرآغاز دیوانگی لجام گسیخته [[آدولف هیتلر]] به جهانیان ناباور بود هشیارانه عمل می‌کرد.»
=== عبدالقادر قدوره ===
«در دیدار از موزه و [[بنای یادبود]] نژادکشی که ملت ارمنی در سال ۱۹۱۵ متحمل آن گردید، ما با شگفتی و احترام کامل در مقابل قهرمانانی که با جرات و شهامت با مرگ رو به رو شدند، ایستادیم. فرزندان و نوادگان آنها نیز راهشان را در پیش گرفتند تا شهامت و تلاششان را جاودانه گردانند.<ref> Abd al-Qadir Qaddura</ref>
ما با احترام فراوان در برابر یاد این شهدای ملت ارمنی دوستان خود سر تعظیم فرود می‌آوریم و به قدرت آنها در دستیابی به قاطعیت و پیروزی درود می‌فرستیم. ما به اتفاق هم تلاش خواهیم کرد تا یک، ابناء بشر را از تعارض و ستم برهانیم.»<ref>سخنگوی مجلس شورای سوریه</ref>
=== مارتین نیپاژ ===
«هنگامی که در باشگاه آلمانی در [[حلب]] بودم، کنسول آلمان که از شهر موصل می‌آمد، تعریف می‌کرد در جاده موصل تا حلب دست‌های قطع شده کودکان را دیده است و تعداد آنها به قدری زیاد بود که می‌توانستند جاده را با آنها فرش کنند.»<ref>دکتر مارتین نیپاژ (Dr. Martin Niepage) از کتاب " وحشت‌های حلب "، بر اساس مشاهدات یک شاهد آلمانی ترجمه شده توسط مجله انتشارات نیویورک تایمز «تاریخ معاصر» - جلد پنجم - نوامبر ۱۹۱۶ صفحات ۳۳۵ تا ۳۳۷</ref>
=== تانر آکچام ===
[[پرونده:Taner Akçam.jpg|بندانگشتی|150px|چپ|تانر آکچام]]
«چرا ما ترکها به انکار نژادکشی ارمنیان ادامه می‌دهیم یا به عبارتی دیگر، چرا ما ترکها هربار که سخن از نژادکشی ارمنیان پیش می‌آید استخوان هایمان به لرزه می‌افتد؟
از ۱۹۹۰م تا کنون بیش از بیست سال به بررسی موضوع نژادکشی ارمنیان پرداخته‌ام و پیوسته، بارها و بارها، این سؤال را از خود پرسیده و سعی کرده‌ام پاسخی برای آن بیابم. هرچه زمان پیش رفته پاسخ من نیز به این سؤال تغییر کرده است.
در ابتدا سعی داشتم مسئلهٔ انکار را در قالب استمرار و تداوم دولتی شرح دهم که از امپراتوری عثمانی تا جمهوری ترکیه کماکان ادامه دارد. موضوع را می‌توان دوراهی تبدیل قهرمانان به اراذل نیز نامید. موضوعی بس ساده زیرا که جمهوری ترکیه به دست حزب اتحاد و ترقی، همان طراحان نژادکشی ارمنیان در ۱۹۱۵م، پایه‌گذاری شده است. بیشتر بانیان جمهوری ترکیه از اعضای حزب اتحاد و ترقی بودند که در نژادکشی ارمنیان مستقیماً دست داشتند و با تصاحب اموال و دارایی ارمنیان به پول و ثروت رسیده‌اند اما در عین حال، آنها قهرمانان ملی ما بوده‌اند، پدران بانی ملتمان. اگر ترکیه واقعهٔ نژادکشی ارمنیان را بپذیرد، باید قبول کنیم که شماری از قهرمانان ملی و پدران بانی ملتمان قاتل، دزد و یا هر دوی آن هستند. دوراهی واقعی همین جاست.»
=== عباس مقدم ===
مقدم در مقالهٔ خود اشاره‌ای دارد به دورهٔ جنگ جهانی اول و فرصتی که ترکان جوان در این بحبوحه برای رسیدن به اهداف خود به دست آوردند. وی می‌نویسد:<ref>از دیگر محققان ایرانی که موضوع نژادکشی ارمنیان را مورد بحث قرار داده و نظرات ارزشمند خود را ارائه کرده است عباس مقدم نام دارد. او، که در تبریز متولد شده و بیشترین سالهای زندگی خود را در زادگاهش گذرانده، وظیفهٔ خود دانسته تا خطراتی را که هدفشان نابودی وحدت اقوام ایرانی است به هم ولایتی‌های خود یادآور شود. با این هدف مقالهٔ جالبی را تحت عنوان «رشد ارمنی ستیزی و ناسیونالیسم قومی ترک زبانان در ایران» منتشر ساخته</ref>
«طلعت، انور و جمال، سه پاشای ترک، نه تنها رهبری ترکان جوان را در دست گرفته بودند بلکه قدرت اصلی امپراتوری نیز در دست آنان بود. با وارد شدن امپراتوری رو به زوال عثمانی به جنگ اول جهانی جنبشهای رهایی بخش و فروپاشی عثمانی شدت گرفت. ملتهای تحت سلطه بسیاری به استقلال دست یافتند اما بازندگان اصلی ارمنیان بودند که با برنامه ریزی دقیق، به دست ژاندارمهای عثمانی و کردها و راهزنان و اوباش، قتل‌عام شدند و تعدادی نیز به [[عراق]] و سوریه و [[لبنان]] رانده شدند.»
«در شرق ترکیهٔ امروز، که یکصد سال پیش توسط خود عثمانیها، ایالت ارمنستان، نامیده می‌شد، کلیساها و حتی گورستان‌های ارمنیان نیز همراه ساکنان ارمنی آن نابود شده‌اند. دیگر هیچ اثری از ارمنستان بر جا نمانده است. همچنین در [[قفقاز]]، ایالت ارمنی نشین [[نخجوان]]، که همواره بخشی از ارمنستان بوده، با کشتن و تاراندن ساکنان ارمنی این منطقه ازآنِ [[جمهوری آذربایجان]] شده است. آنان از سنگ قبر ارمنیان هم نگذشته‌اند و با تخریب دوازده هزار قبر با سنگ قبرهایی منحصربه فرد، که متعلق به چند قرن پیش بوده و جزئی از میراث فرهنگی ارمنیان به حساب می‌آمد، هیچ اثری از ارمنی نشین بودن آنجا به جا نگذاشته‌اند.»
=== [[رابرت فیسک]] ===
[[پرونده:Robert Fisk, Christchurch, 2008.jpg|بندانگشتی|150px|چپ|رابرت فیسک]]
«در یکصدمین سالگرد این کشتارها، تجاوزهای جمعی و کودک کشی دو ایده متفاوت به ذهن من خطور کرده است. برای دولت شجاع و قدرتمندی همچون ترکیه که عضو ناتو بوده و خود را اروپایی می‌داند، انکار مستمر این اقدام وحشیانه می‌تواند در حکم دروغی مستوجب مجازات کیفری باشد. بیش از صدها هزار ترک کشف کرده‌اند که اجدادشان ارمنی بوده‌اند، همان زنانی که در کاروان‌های مرگی که از آناتولی به سمت بیابان‌های سوریه راهی شده بودند، ربوده و یا به اسارت گرفته شده، مورد تجاوز واقع شده و یا مجبور به تغییر دین خود شده‌اند.»<ref>روزنامه ایندیپندنت جمعه، ۰۴ اردیبهشت ۱۳۹۴</ref>
=== جفری روبرتسون ===
[[پرونده:Geoffrey Robertson.jpg|بندانگشتی|150px|چپ|جفری روبرتسون حقوقدان بریتانیایی.]]
«یکصد سال قبل و در شب ۲۴ آوریل حکومت ترکان جوان صدها تن از روشنفکران و نویسندگان ارمنی را جمع کرده و همه را در دم کشتند، و این تنها آغاز نسل‌کشی بود که نیمی از جمعیت ارمنیان را نابود ساخت. امروز ترکیه اعتراف می‌کند که آنها تنها ۸۰۰ هزار ارمنی را کشته‌اند اما در حقیقت بیش از یک و نیم میلیون نفر کشته شده‌اند. تقریباً اکثر مردان ارمنی کشته شدند و باقی‌مانده که شامل زنان، کودکان و افراد سالخورده می‌شد به بیابانها راندند، که البته نیمی از آنها نیز دچار حمله، غارت و تجاوز راه زنها و سربازان تُرک قرار گرفتند. از سوی دیگر نیز اموال و دارائی‌های ارمنیان مورد چپاول قرار گرفت از اینرو من اصرار دارم که این اعمال نسل‌کشی بوده است.»<ref>اظهاران روبرتسون در برنامه شوی تلویزیونی معروف چارلی رز ۵ مه ۲۰۱۴</ref>
=== [[استیو جابز]] ===
[[پرونده:Steve Jobs Headshot 2010-CROP.jpg|بندانگشتی|150px|چپ|استیو جابز]]
شما یک و نیم میلیون ارمنی را نسل‌کشی کرده‌اید.
اصیل تونچر مدیر و راهنمای تورهای سیاحتی ترک مقاله‌ای از ملاقات خود با استیو جابز که برای رونمایی یکی از محصولات شرکت اپل در ترکیه بسر می‌برد منتشر کرده است در این مقاله توچر می‌گوید:
هنگامی که با استیو جابز به نزدیکی کلیسا و یا مسجد [[ایاصوفیه]] رسیدیم و من در خصوص تاریخ این بنا توضیح می‌دادم، استیو جابز حرفهای من را قطع کرد و پرسید:
«شما ترکها با آن همه مسیحیان و ارمنیان چکار کرده‌اید؟ تونچر می‌گوید من دنبال لغاتی می‌گشتم که پاسخ وی را بدهم که دوباره پرسید:شما یک و نیم میلیون ارمنی را نسل‌کشی کردید خواهش می‌کنم توضیح دهید چگونه این کار را کرده‌اید؟»
تونچر می‌گوید: «من آن مسائل را انکار کردم و این باعث شد تا استیو جابز بیشتر عصبانی شده و بدون خداحافظی با من آنجا را ترک کرده و حتی یک روز قبل تر از برنامه از ترکیه برود.»<ref>http://www.armenian-history.com/11-historical-news/armenia/40-steve-jobs-attitude-toward-the-turks-and-armenian-genocide.html</ref>
=== هوارد ساچر ===
«بهترین راه پایان دادن به مسئلهٔ ارمنی، پایان دادن به زندگی خود ارمنیان است.»
=== دکتر هربرت آ. گیبونز ===
=== راجر مانول و هاینریش فرانکل ===
=== [[آرنولد جی. توینبی]] ===
=== آبرام ساچر ===
«بیش
=== هلن فین ===
در هر دو مورد، از وضعیت جنگی آن زمان استفاده شد. وقوع دو جنگ جهانی فرصتی به دست حاکمان وقت داد تا قتل‌عام و ریشه کنی ملت‌ها را با راهبرد جنگی در حذف گروه‌هایی از مردم که به ظاهر بیگانگان و دشمنان داخلی تلقی می‌شدند، مطابقت دهند.
=== ایروینگ هوروویتز ===
سرنوشت ارمنیان، نخستین و
قتل و ترور ارمنیان توسط
=== لئوکوپر ===
=== ایزرائیل چارنی ===
== جستارهای وابسته ==
| |||