[[پرونده:Leap Second - June 30, 2012.png|بندانگشتی|چپ|250px|ساعت هماهنگ جهانی در ۳۰ ژوئن ۲۰۱۲ از [http://time.gov time.gov time.gov].]]
'''ثانیه کبیسه''' (انگلیسی: Leap second) مقدار زمان یک ثانیه‌استثانیه است که به زمان UTC [[ساعت هماهنگ جهانی]]{{نشانه|a}} اضافه می‌شود تا تاریخ روز آن با [[ساعت خورشیدی]]{{نشانه|b}} هماهنگ شود. آخرین اقدام اضافه کردن ثانیه کبیسه در تاریخ ۳۰ ژوئن ۲۰۱۵ روی داده‌است.
== موضوع ==
استاندارد ساعت هماهنگ جهانی (UTC) مقیاس ثانیه را از [[دستگاه بین‌المللی یکاها]](SI) استفاده می‌کند و سنجش آن از روی [[ساعت اتمی]] می‌باشداست. این استاندارد برای سنجش زمان، مورد استفادهاستفادهٔ بسیاری از کشورها استکشورهاست. با توجه به اینکه متوسط زمان یک [[زمان خورشیدی|روز خورشیدی]] کمی بیشتر از ۲۴ ساعت (یا ۸۶۴۰۰ ثانیه) است، بنابراینبنابراین، اگر یک روز UTC را دقیقاً ۸۶۴۰۰ ثانیه درنظر بگیریم، اختلاف زمان جزئی با یک روز استانداردهای [[زمان خورشیدی]] (مثل [[ساعت گرینویچ]]) پیداخواهد کرد. موضوع ثانیه کبیسه اصلاح این تفاوت بصورت تنظیم آن به ۸۶۴۰۱ و یا ۸۶۳۹۹ ثانیه‌استثانیه است.
مخصوصا، یک ثانیه کبیسه‌ای مثبت بین ثانیه‌ی ۲۳:۵۹:۵۹ از یک روز انتخاب شده توسط UTC (که عموماعموماً آخرین روز یک ماه انتخاب می‌شود.معمولا معمولاً ۳۰ ژوئن یا ۳۱ دسامبر) و ثانیه‌ی ۰۰:۰۰:۰۰ از روز بعد درنظر گرفته می‌شود؛ که این ثانیه‌ی اضافه به صورت ۲۳:۵۹:۶۰ در ساعت های UTC نشان داده می‌شوند. البته در ساعت های محلی وابسته به UTC، این ثانیه میتواند در ادامه یه یک ساعت دیگر یا حتی نیم ساعت یا یک ربع ساعت دیگری درنظر گرفته شود، با توجه به این ساعت محلی.
ثانیهثانیهٔ کبیسه‌ای منفی، ثانیه‌یثانیهٔ ۲۳:۵۹:۵۹ را از یک تاریخ مشخص، حذف می‌کند. به طوری کهبه‌طوری‌که آخرین ثانیه‌یثانیهٔ روز ۲۳:۵۹:۵۸ می‌شود و ثانیه‌یثانیهٔ بعدیبعدیِ آن ۰۰:۰۰:۰۰ از روز بعد خواهد بود. اگرچه، UTC از زمان تأسیس خود هیچگاه به ثانیهثانیهٔ کبیسه‌ای منفی نیاز پیدا نکرده استنکرده‌است.
== تاریخچه ==
هرچند [[کلاودیوس بطلمیوس]] حدود ۱۴۰ سال قبل از میلاد یک روز خورشیدی را به ۶ قسمت مساوی برای نگهداری زمان تقسیم کرده بودکرده‌بود<ref name="Ptolemy">
{{cite book
|author=Ptolemy
خط ۱۹:
|pages=۶–۷, ۲۳, ۲۱۱–۲۱۶
|isbn=۹۷۸-۰-۶۹۱-۰۰۲۶۰-۶
}}</ref>، ولی این [[ابوریحان بیرونی]] بود که در سال ۱۰۰۰ میلادی، یک روز را به ۲۴ قسمت و هر قسمت را به ۶۰ واحد تقسیم کرد. در سال ۱۸۷۴ بود که مقیاس ثانیه [[دستگاه واحدهای سانتیمتر-گرم-ثانیه|(در دستگاه CGS)]] بصورتبه‌صورت رسمی بعنوانبه‌عنوان پایهپایهٔ واحد زمان منظور گردید.<ref name="al-Biruni">
{{cite book
|author=al-Biruni
خط ۳۴:
== اضافه کردن ثانیه ==
در سال ۱۹۷۲ سیستم ثانیهثانیهٔ کبیسه ابداع شد، این تطبیق باعث میشدمی‌شد که ثانیهثانیهٔ UTC با ثانیهثانیهٔ زمان استاندارد SI برابر شود. از طرفی چون زمان استاندارد بین‌المللی GMT با زمان ساعت اتمی همزمانی شده بود در نتیجهدرنتیجه زمان UTC بمقداربه‌مقدار ۱۰ ثانیه از ساعت اتمی عقب می افتادمی‌افتاد.
مسئولیت تنظیم ثانیهثانیهٔ کبیسه در ابتدا به عهدهبرعهدهٔ دفتر بین‌المللی زمان بودبود، ولی در سال ۱۹۸۸ به IERS {{نشانه|c}} واگذار گردیدشد. هرگاه تفاوت زمان UTC بازمان استاندارد جهانی GMT به بیش از شش دهم ثانیه برسد تصمیم به اضافه کردن ثانیه کبیسه می نمایدمی‌کند.<ref name="USNO"/>
سرویس IERS هر ۶ ماه اطلاعیهاطلاعیهٔ مربوط یه تغییرات و افزودن ثانیهثانیهٔ کبیسه را در بولتن خود منتشر می کند،می‌کند، اما تصمیم گرفته استگرفته‌است که این ثانیه را در ۳۰ ژوئن و یا ۳۱ دسامبر اضافه کند.
