ضربالمثل: تفاوت میان نسخهها
محتوای حذفشده محتوای افزودهشده
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
جز اصلاح فاصلهٔ مجازی، اصلاح نویسههای عربی، اصلاح ارقام، اصلاح سجاوندی، اصلاح املا |
||
خط ۱:
[[پرونده:Dog in manger poster.jpg|بندانگشتی]]
'''ضربالمثل''' گونهای از بیان است که معمولاً تاریخچه و داستانی پندآموز در پس بعضی از آنها نهفته است. بسیاری از این داستانها از یاد
شکل درست این واژه «مَثَل» است و ضرب در ابتدای آن اضافه است. به عبارتِ دیگر، «ضرب المثل» به معنای مَثَل زدن (به فارسی: داستان زدن) است.
== بررسی نظر کارشناسان ==
دانشمندان و زبانشناسان نامدار هنوز تعریفی جامع و کامل برای کلمهٔ ضربالمثل نیافتهاند. گرچه در این راستا تحقیقات بسیار ارزشمندی صورت گرفته و تفاسیر معتبری نیز ارائه شدهاست. [[علیاکبر دهخدا]] در
{{نقل قول بزرگ}}
محقق معروف، Archer Taylor، که تحقیقاتش در اوایل قرن بیستم تأثیری شگرف دراین زمینه داشتهاست، نتوانست تعریفی جهان شمول برای "امثال و حکم" پیدا کند. وی در کتاب معروف خود{{نشان|ref1}} اظهار میکند که تعریفی برای "امثال و حکم" نمیتواند وجود داشته باشد. بااین وجود تعاریف مختلفی از گذشته تا حال ارائه شدهاست که مهمترینِ آنها تعریف Friedrich Seiler است. وی "امثال و حکم" (ضرب المثل) را این چنین تعریف کردهاست:
خط ۲۶:
* کلاه خود را قاضی کردن
* کلاه خود را سفت چسبیدن
این اصطلاحات ضربالمثلی، بدون قرار گرفتن در یک
* پایت را تو کفش بزرگتر از خودت نکن!
* از ترس، دُمش را روی کولش گذاشت و دررفت!
* بی گُدار به آب نزن که پشیمان میشوی!
* تو اول گلیم خودت را از آب بیرون بکش، ... !
* تو اول برادریت رو ثابت کن
بنابراین، عبارات ضربالمثلی را میتوان به عنوان مواد اولیه (خام) یک اصطلاح ضربالمثلی تعریف نمود: اصطلاحات ضربالمثلی، عباراتی هستند که معنا و مفهوم آنها با معنی هریک از کلماتِ تشکیل
* گربه در انبان فروختن
* گربه را در (دَمِ) حجله کشتن
* دل دادن و قلوه گرفتن
مفهوم و پیام این اصطلاحات مثلی با کلمات (گربه، انبان، حجله، دل و قلوه...) هیچگونه
اشاره شد که امثال و حکم در شکل، ساختار و عملکرد خود از ضربالمثل متمایز میشود و به عنوان مواد اولیهای محسوب میگردد که باید در
{{نقل قول بزرگ}}
== آیا امثال و حکم بازتاب «خصوصیات ملی است»؟ ==
خط ۴۸:
* «خوش اصل خطا نکند و بداصل وفا نکند»
* «نابرده رنج، گنج میسر نمیشود!»،
اگر به منزله نمودار خصوصیات ملت آلمان در زمینه اصالت و درستکاری و همچنین کار و تلاش معرفی شوند، باید به گنجینه امثال و حکم دیگر ملل نگاهی کوتاه بیفکنیم تا به این حقیقت پی برده که دامنه اینگونه ضربالمثلها بسیار وسیعتر از قلمرو زبان آلمانی است. بنا براین با چنین معیاری نمیتوان توجیه و تفسیری بر خصلت و ویژگیهای اخلاقی مردم آلمان ارائه نمود. این اصل در مورد اکثر قریب به اتفاق امثال و حکم بینالمللی که ریشه در فرهنگ یونانی-رومی، انجیل و قرون وسطی دارند، صادق است. از
== تاریخ پیدایش امثال و حکم ==
آنچه به صورت [[دانش|علم]] در [[تاریخ]] ثبت شدهاست، اندیشه پیشگامان [[فلسفه]] در صدهاسال قبل از میلاد [[مسیح]] است. فلسفه قبل از [[سقراط]] ناظر بر علوم طبیعی بود و با اخلاقیات و [[دین]] و آئین مردم و سایر اعتقادات فکری و تربیتی آن دوران، کاری نداشت. فلاسفه تمام کوشش و توان خود را به بحث و بررسی در مورد علوم مادی و فعل و انفعالات طبیعی نموده و توجه خود را صرف علمالاشیاء میکردند. آنچه جزو علم و دانش آن زمان محسوب نمیشد اخلاقیات و اصول اخلاقی و آراء معنوی جامعه بود. علیرغم
بر اساس متون تاریخی اولینبار ارسطو به جمعآوری امثال و حکم و تحقیق علمی آن اقدام نمود که متأسفانه رساله او بنام «امثال و حکم»{{نشان|ref6}}، از بین رفتهاست. در [[یونان]] باستان فلاسفه، [[شعر|شعرا]] و نویسندگانی مانند: افلاطون، [[آپولونیوس]]، [[سوفکلس]]، [[همر]]، [[آریستوفان]]، [[آیشیلس]]، [[اوریپیدس]] و دیگران با بکار بردن «امثال» در آثار خود، آن را به عنوان بخشی از ادبیات، هم ردیف امثال سایره قرار دادهاند. نویسندگان و فلاسفه [[روم|رومی]] مانند: [[پلاتوس]]، [[ترِنس]]، [[هوراس]] و سیسرو هم نوشتههای خود را مزیّن به امثال و حکم نموده ولی
در مورد پیدایش و رواج امثال و اصطلاحات مثلی هیچ گونه اطلاعی در دست نیست. جملاتی که امروزه به عنوان امثال و حکم شناخته شده و در تکلم عموم جاری است، ابتدا گفتار لحظهای و ترواش برقآسای اندیشه انسان سخنگو بوده که به لحاظ مؤثربودن، دقیقبودن و دلنشینبودن آن در ذهن شنونده حک و سپس تکرار شدهاست. اولین گوینده یک عبارت مثلی به همان اندازه ناشناس است که گویندگان و نویسندگان اشعار فولکلوریک و اساطیر باستانی. [[کتاب|کتب]] مقدس مانند [[تورات]]، [[انجیل]] و [[قرآن]] نه تنها یکی از سرچشمههای لایزال پند و اندرز میباشند بلکه بسیاری از امثال و حکم و اصطلاحات مثلی نیز این منابع اخذ شدهاند. اگر [[انجیل|اناجیل عهد عتیق]] و [[عهد جدید]] را به عنوان منبع امثال و حکم و اصطلاحات مثلی شناختهاند، به دلیل ترجمه آگاهانه آن به وسیله نابغه زبان آلمانی، دکتر [[مارتین لوتر]]{{نشان|ref7}} است. ترجمه لوتر یک برگردان تحتلفظی نیست بلکه تولّدی دیگر از کتاب مقدس مسیحیان است که عناصر فرهنگی و ادبیات مردم آلمان (اروپا) در آن مؤثر بودهاست. به روایتی دیگر، مارتین لوتر ابتدا انجیل را آلمانی کرد و پس آنگاه به مردم آلمان هدیه نمود.
شایان ذکر است که حیات امثال و حکم به دوران قبل از کتابت و نوشتارهای ادیبانه باستانی رسیده که بعدأ به صورت [[گفتاورد|نقلقول]] از گفتارهای ناب نوشته در ادبیات عتیق ملل متمدن ضبط شدهاند. کتیبههای متعلق به [[سومری|سومریها]] که با [[خط میخی]] نوشته شده، حاوی امثال و حکمی هستند که محققین «زبانشناس»{{نشان|ref8}} به کشف و ترجمه آن توفیق یافتهاند. با توجه به مطلب فوق، هر اثر ادیبانهای که ضابط امثال و حکم باشد، نباید بدون تحقیق و بررسی، منشأ و مبدأ آن مَثَل تلقی گردد. بسیاری از امثال پیش از اینکه در آثار نویسندگان یا شعرا ظاهر شوند، مدتها در زبان و گویش عامیانه مردم رایج و سایر بوده و همانند [[افسانه|افسانهها]] و قصهها، سینه به سینه نقل شدهاند. در کنار منابع شفاهی و گویشی، اهمیت ضبط و نگارش ادبی امثال و حکم، امثال سایره و اصطلاحات مثلی را نباید نادیده گرفت. از این طریق نیز بسیاری از اشعار مردمپسند به لحاظ تکرار مداوم و انتشار آنها در دور و نزدیک، به قلمرو امثال و حکم راه یافته و با اقبال مردم مواجه شدهاند. اکثر قریب به اتفاق امثال و حکم اروپایی، ریشه در ادبیات قدیم یونان، روم و همچنین انجیل عهد قدیم و جدید دارد. [[قرن بیستم]] نیز زمینهای بسیار مناسب برای ایجاد مثل و عبارات مثلی به وجود آوردهاست. امثال و حکم و اصطلاحات
{{ویکیگفتاورد}}
خط ۶۷:
{{چپچین}}
* Lutz Röhrich
{{پایان چپچین}}
== یادداشتها ==
# {{پاورقی|ref1}} نام کتاب = Archer Taylor
# {{پاورقی|ref2}} منبع = Moderne deutsche Idiomatik,Wolf Friedrich,München, ۱۹۶۶
# {{پاورقی|ref3}} نام کتاب = Karl Friedrich Wilhelm Wander
# {{پاورقی|ref4}} نام کتاب = Sprichwort, Lutz Röhrich und Wolfgang Mieder
# {{پاورقی|ref5}} منبع = تاریخ تصوف در اسلام- دکتر قاسم غنی
# {{پاورقی|ref6}} نام کتاب = Paroimia=die Parömie
# {{پاورقی|ref7}} نام نویسنده و رفورماتور = Martin Luther,
# {{پاورقی|ref8}} نام زبان شناسان = Bendt Alster / Edmund Gordon
# {{پاورقی|ref9}} «کاتولیک تر از پاپ» - «بایکوت کردن»
خط ۸۳:
{{دستور زبان}}
[[رده:ادبیات شفاهی]]
|