علی‌قلی بیگ گورکان شاملو: تفاوت میان نسخه‌ها

|توضیح_تصویر=

|آرامگاه=

|مدفن=

|پیشه=سردار نظامی و حاکم هرات، [[للگی|لـلهلله]] و نایب السلطنه [[شاه عباس یکم|شاهزاده عباس میرزا]] (در هرات) و خانلرخان خراسان

|مکتب=

|گفتاورد=

'''علی‌قلی‌بیگ گورکان شاملو''' (درگذشت: ۹۶۸ خورشیدی، [[۱۵۸۹ میلادی]]) فرزند [[سلطان حسین‌خان شاملو]] و [[خانی‌خان خانم]]، از رجال سیاسی نظامی [[دوره صفوی]] بود. وی از امرای [[قزلباش]] طایفه [[ایل شاملو|شاملو]] در دوره [[شاه اسماعیل دوم]] و [[شاه محمد خدابنده]] و [[شاه عباس یکم]] بود. پدر بزرگش [[دورمیش‌خان شاملو]] به هنگام سلطنت [[شاه اسماعیل اول صفوی]] مقام سپهسالاری داشت و علی‌قلی‌بیگ گورکان شاملو همچون جدش در حکومت [[شاه طهماسب اول صفوی]] از نظامیان ارشد سپاه وی بود. وی با ''زینب‌بیگم'' خواهر شاه اسماعیل دوم وصلت کرد. شاه اسماعیل دوم وی را امیرالامرای هرات کرده بود و به او فرمان داده بود به محض رسیدن به [[هرات]] شاهزاده عباس میرزا (بعدا" «[[شاه عباس یکم]]) را به قتل برساند ولی وی تمایلی به کشتن عباس میرزا نداشت، زیرا مادرش [[خانی‌خان خانم]] مدت‌ها در حرمسرای [[شاه محمد خدابنده|سلطان محمد میرزا]] به عنوان [[قابله]] و دایه [[حمزه میرزا]] و سایر فرزندان وی، خدمت کرده بود، به همین دلیل چند روز پیش از قتل شاه اسماعیل دوم، از قزوین عازم خراسان شد و سفر را بدون شتاب رفت و ۲۶ روز مسافت را طول داد. بعدا"بعداً با قتل شاه اسماعیل دوم این امر محقق نشد و شاهزاده عباس میرزا زنده ماند.<ref>پس از مرگ [[شاه اسماعیل دوم]]، سلطان حسین‌خان شاملو پدر علی‌قلی‌بیگ گورکان شاملو، یکی از خدمتکاران خود به نام ''محمود بیگ'' را، که برای کارهای مخدوم خویش در [[قزوین]] مانده بود، مامورمأمور کرد با شتاب به [[هرات]] برود و خبر کشته شدن شاه اسماعیل دوم را به علی برساند و اگر عباس میرزا (بعدا"» [[شاه عباس یکم]]) را نکشته باشند از این کار جلوگیری کند.</ref> سرانجام وی طی منازعات سیاسی با رقیبان خود، خصوصاً [[مرشد قلی خان استاجلو]]، جان خود را از دست داد. وی نقش مهمی را در به سلطنت رساندن [[شاه عباس یکم]] داشت.

عباس میرزا ([[شاه عباس یکم]]) به همراه علی‌قلی‌بیگ گورکان شاملو در [[جنگ‌های خراسان (۱۵۸۰)|جنگ‌های خراسان]]،<ref>[http://www.ensani.ir/storage/Files/20110129101151-228.pdf ...و به قزوین بازگشتند و مرتضی قلیخان پرناک نیز در مشهد از علیقلیخان شکست خورد و ...] ''پرتال جامع علوم انسانی''</ref><ref>[http://bukharamag.com/wp-content/uploads/downloads/2012/02/اگرهای-سرنوشت-ساز.pdf ... میان علیقلیخان و مرتضیقلیخان،... که از گذشته ... ترکمان و تکلو وجود داشت، .... به مشهد کشید و آن را محاصره ...] ''منوچهر پارسادوست، مجله فرهنگی هنری بخارا'' </ref><ref>[http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-pagehistory.php?page=اوضاع+خراسان+پس+از+کشته+شدن+مهد+علیا&diff=1&SSOReturnPage=Check&Rand=0#دسیسه سران قزلباش علیه یکدیگر اوضاع خراسان پس از کشته شدن مهد علیا] ''دانشنامه رشد''</ref><ref>{{یادکرد|فصل=جلد اول|کتاب=زندگانی [[شاه عباس اول|شاه عباس اوّل]]|نویسنده=[[نصرالله فلسفی]]|ترجمه=|ناشر=انتشارات نگاه|چاپ=اول|شهر=تهران|کوشش=فرید مرادی|ویرایش=|صفحه=۷۹ تا ۸۱|سال=۱۳۹۱|شابک=ISBN 9789643517267}}</ref> [[محاصره قلعه نیشابور (۱۵۸۱)|محاصره قلعه نیشابور]]، [[محاصره قلعه تربت (۱۵۸۲)|محاصره قلعه تربت]] و [[نبرد تیرپل]] علیه پدرش [[شاه محمد خدابنده]] (شاه وقت) جنگید.<ref>{{یادکرد|فصل=جلد اول|کتاب=زندگانی [[شاه عباس اول|شاه عباس اوّل]]|نویسنده=[[نصرالله فلسفی]]|ترجمه=|ناشر=انتشارات نگاه|چاپ=اول|شهر=تهران|کوشش=فرید مرادی|ویرایش=|صفحه=۷۹ تا ۸۱ - ۸۵۸۱–۸۵ و ۸۶ - ۸۷،۸۶–۸۷، ۸۸ و ۸۹ - ۹۰۸۹–۹۰ تا ۹۳|سال=۱۳۹۱|شابک=ISBN 9789643517267}}</ref>

علی‌قلی‌بیگ گورکان شاملو بعد از قتل شاه اسماعیل دوم (۱۵۷۷ میلادی) از طرف [[شاه محمد خدابنده]] عنوان [[للگی|لـلهلله]] و نایب السلطنه [[شاه عباس یکم|شاهزاده عباس میرزا]] را کسب نمود و دوباره حاکم هرات و قسمت بزرگی از [[خراسان]] شد. از طرف [[خیرالنساء بیگم]] نیز برای او تاج و کمری مرصع به عنوان خلعت فرستادند. با وجود و نفوذ وی در دربار قزوین، [[طایفه شاملو]] به مقامات بالا رسیدند.

پس از قتل شاه اسماعیل دوم برنامه کشتن عباس میرزا ناکام ماند. این رویداد باعث شد علی‌قلی‌بیگ گورکان شاملو جشنی بر پا کند و خود را لـلهلله عباس میرزا معرفی کند.<ref>{{یادکرد|فصل=|کتاب=زندگانی [[شاه عباس اول|شاه عباس اوّل]]|نویسنده=[[نصرالله فلسفی]]|ترجمه=|ناشر=انتشارات نگاه|چاپ=اول|شهر=تهران|کوشش=فرید مرادی|ویرایش=|صفحه=۶۵|سال=۱۳۹۱|شابک=ISBN 9789643517267}}</ref>

[[محاصره قلعه تربت]] نبردی بود که در سال ۱۵۸۲ میلادی و مابین دو سپاه یکی حکومت مرکزی صفویه (شاه محمد خدابنده) و دیگری به فرماندهی علی‌قلی‌بیگ گورکان شاملو و [[مرشد قلی‌خان سلطان استاجلو]] و به حمایت عباس میرزا (بعدا"بعداً شاه عباس یکم) روی داد. در این نبرد قلعه تربت توسط شاه محمد خدابنده محاصره شد. نتیجه نبرد و محاصره قلعه تربت، مصالحه ظاهری مرشد قلی‌خان سلطان استاجلو و شاه محمد خدابنده بود.

* {{یادکرد|فصل=|کتاب=زندگانی [[شاه عباس اول|شاه عباس اوّل]]|نویسنده=[[نصرالله فلسفی]]|ترجمه=|ناشر=انتشارات نگاه|چاپ=اول|شهر=تهران|کوشش=فرید مرادی|ویرایش=|صفحه=۵۰، ۵۱، ۶۳، ۶۴، ۶۵، ۶۶، ۶۷، ۶۸، ۷۹، ۸۱، ۸۲، ۸۵، ۸۶، ۸۷، ۸۸، ۸۹، ۹۰، ۹۱، ۹۲، ۹۳|سال=۱۳۹۱|شابک=ISBN 9789643517267}}

{{پانویس|۲}}