تاریخ گیلان در دوره صفویه: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جز ربات: حذف از رده:ویکی‌سازی رباتیک |
جز ابهام‌زدایی به کمک ربات: صفوی - پیوند به [[صفویان]] |
||
خط ۱۲:
پس از جابجایی تخت نشینان آق قویونلو که تضعیف دربار تبریز را به دنبال داشت، آتش فروختهٔ میرزا علی دگر باره شعله‌ور شد و او را بر هجوم به منطقهٔ تارم و باز پس گرفتن آن سامان از دست ترکمن‌ها برانگیخت. از این روی بین وی و رستم شاه [[آق قوینلو]] (۹۰۳-۸۹۷ ه. ق) دشمنی ایجاد شد. این دو همواره علیه هم فعالیت سیاسی و نظامی انجام می‌دادند. مهم‌ترین نتیجهٔ این دشمنیها، فتح قلعهٔ تارم توسط رستم شاه بود. در سال ۸۹۸ ه. ق مخالفت‌های کارکیا میرزا علی، کشتار ترکمن‌های بایندری در قزوین وری، هم‌چنین غارت سلطانیه توسط میر عبد الملک حسین سیفی، باعث تیره شدن روابط [[آل کیا]] با رستم شاه آق قویونلو شد. به دنبال این وقایع، رستم شاه تصمیم گرفت دست به اقدامی تلافی‌جویانه بزند. پس ایبه سلطان را برای غارت گیلان فرستاد. وقتی سپاهیان دو طرف در حوالی قزوین، در کوه لاره پشم در بادک منزل باهم مصادف دادند، میر عبدالملک از مقابل سپاه ترکمن متواری شد. بدین ترتیب، نواحی رودبار لمبسر به غارت [[آق قویونلوها]] در آمد و بسیاری از افراد آل کیا هلاک شده و از سرهای بریدهٔ کیاییان کله‌منار ساخته شد. ایجاد این [[کله منار]]، پایان خصومت نظامی [[آق قوینلوها]] و کیاییان بود. به این شکل، هرچند نزاع رودرروی این دو قدرت به پایان رسید، ولی این پایان، نتایج مهمی به دنبال داشت که مهم‌ترین آنها، تبدیل سرزمین گیلان به منطقهٔ ضد آق قویونلو بود. این مساله، سیاست ضدیت آل کیا با آق قویونلو را مشخص کرد. کیاییان در راستای مخالفت با قدرت سیاسی آق قوینلو، از نهضت صفویه حمایت کردند.<ref name="انتشارات مدرسه">{{پک|عادل|زمستان ۱۳۸۶}}</ref>
[[شاه اسماعیل صفوی]] جوان، بنیانگذار سلسله [[صفویان|صفوی]]، به گیلان پناه آورد، جایی که در آن شش سال (و به گفته لاهیجی هشت سال) ماند، قبل از این که فروپاشی امپراطوری [[آق قویونلو]]، که به او فرصتی که دنبالش بود تا [[تخت پادشاهی]] ایران را در سال ۹۰۵ شمسی تصاحب کند را داد. اسماعیل از ماندن نزد [[امیره اسحاق]]، فرمانورای رشت، که توسط مشاوران برای او تعیین شدن اجتناب کرد، احتمالاً به خاطر این که نمی‌توانست به یک سنی اعتماد کند. به هر حال، او به آسانی، دعوت حاکم عالی مقام وقت گیلان، کیا میرزا علی شیعه از لاهیجان را، که با آق قویونلو بارها جنگیده بود، پذیرفت. او با محفل صفوی مرتبط بود. [[رستم بیگ]] شاهزاده آق قویونلو بارها روشهای صلح آمیز را همانند روشهای نظامی، برای تسلیم کردن اسماعیل آزمود، ولی میرزا علی هرگز تسلیم نشد.<ref name="انتشارات مدرسه">{{پک|عادل|زمستان ۱۳۸۶}}</ref>
اهمیت تاریخی خاندان آل کیا در این برهه، این است که کارکیا میرزا علی در مقابله با رستم شاه آق قوینلو، از اسماعیل میرزای صفوی حمایت و او را در گیلان مخفی کرد. سیاست کارکیان در این واقعه، دو جانبه بود. او از یک طرف، از جمله مریدان پدر و جد اسماعیل صفوی بود و از طرف دیگر نمی‌خواست خشم آق قویونلوها را برانگیزد و گرفتار تاخت و تاز آنان شود. به آن دلیل، زمانی که سپاهیان رستم شاه در جستجوی اسماعیل میرزای صفوی وارد گیلان شدند دستور داد که قفس بزرگی فراهم کنند و اسماعیل را درون آن قرار دهند و از درخت آویزان کنند. کارکیا سپس سوگند یادکرد که «... پای چنین کسی روی خاک قلمرو او نیست...».<ref name="انتشارات مدرسه">{{پک|عادل|زمستان ۱۳۸۶}}</ref>
در سال ۹۰۷، میرزا علی از امیره اسحاق خواست که عباس، فرمانده ارتشش را، که میرزا علی به او به خاطر ریاکاری اش در جریان محاصره [[ساری]]، داشتن عقاید افراطی سنی، و ترتیب دادن معاهده صلح بین امیره اسحاق و الوند بیگ آق قویونلو مشکوک بود، برکنار کند. به هر حال، به نظر می‌رسد دلیل اصلی، توانایی اثبات شده عباس و برادران اش به عنوان رهبران نظامی ممتازی بود که میرزا علی نمی‌توانست بر آنان چیره شود. امیره اسحاق، از اجابت کردن سر باز زد و در نبرد سفیدرود، نیروهای بیه پیش تار و مار شدند و بر اساس مفاد یک معاهده صلح در همان سال، [[کوچصفهان]]، به امیره اسحاق حاکم بیه پس در فومن واگذار شد. از ۹۰۷، کوچصفهان، که بر سر اش جنگهای بسیاری انجام گرفت که همه گیلان را ویران کرد، مایه دودستگی بین این دو شد. جیهان و رحمت آباد هم بعد از یک شکست دیگر در سال ۸۰۹ از دست رفتند، شکستی که در آن به خصوص لاهیجان به شدت آسیب دید. عباس سر فرمانده بیه پیش را برای مراد خان آق قویونلو فرستاد، و زنان و کودکان بیه پیش را به بیه پس اخراج کرد، جایی که آنها تا پایان معاهده صلح نگه داشته شدند، تا این که او آنها را به بهای بازار برده‌ها، به شوهران و پدرانشان فروخت. <ref name="">{{یادکرد دانشنامه |نام خانوادگی= Kasheff|نام= Manouchehr |مقاله= {{unicode|GĪLĀN v. History under the Safavids}} |نشانی= http://www.iranicaonline.org/articles/gilan-v|دانشنامه= [[دانشنامه ایرانیکا|Encyclopædia Iranica]] |ویرایش= |ویراستاران= |ناشر= |سال= ۲۰۱۲ |زبان=en}} </ref>
| |||