'''مایکوباکتریوم توبرکلوزیس''' (''Mycobacterium tuberculosis'') (که به «باسیل کخ» هم مشهور است) گونه‌ای بیماریزابیماری‌زا در جنس مایکوباکتریوم است. این باکتری، عامل بیماری '''سل''' است. مایکوباکتریوم توبرکلوزیس، اولین بار در سال ۱۸۸۲ توسط [[رابرت کخ]] کشف شد. به خاطر این کشف، کخ در سال ۱۹۰۵ جایزه نوبل را دریافت کرد. نام دیگر مایکوباکتریوم توبرکلوزیس، باسیل کخ است. این باکتری به دلیل داشتن موم (واکس) در دیواره سلولی، نسبت به رنگ آمیزی گرم مقاوم است. به همین دلیل، برای رنگ آمیزی مایکوباکتریوم توبرکلوزیس از روش زیل-نلسون (Ziehl-Neelsen) استفاده می‌شود. به این باکتری‌ها، [[رنگ‌آمیزی اسید فاست|اسید فاست]] (Acid Fast) می‌گویند. مایکوباکتریوم توبرکلوزیس از نظر فیزیولوژی، میکروبی هوازی است که برای رشد خود به مقدار زیادی اکسیژن نیاز دارد. مهمترین روش‌های تشخیصی بالینی مایکوباکتریوم توبرکلوزیس شامل تست پوستی توبرکولین، رنگ آمیزی اسید فست (زیل-نلسون) و عکس برداری اشعه ایکس از قفسه سینه است.<ref>Ismael Kassim, Ray CG (editors) (2004). Sherris Medical Microbiology (4th ed.). McGraw Hill. ISBN 0-8385-8529-9.</ref> ژنوم مایکوباکتریوم توبرکلوزیس در سال ۱۹۹۸، تعیین توالی شد.<ref>Cole ST, Brosch R, Parkhill J, et al. (June 1998). "Deciphering the biology of Mycobacterium tuberculosis from the complete genome sequence". Nature 393 (6685): 537–44.</ref>
