جابجایی پارادایم: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
Mahtabshadi (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
Mahtabshadi (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱:
'''تحول انگاره''' {{انگلیسی|Paradigm Shift}} غالباً به تغییر اساسی و [[پارادایم]] ی در تفکر و الگوهای ذهنی اندیشیدن اطلاق می‌گردد که در نهایت مبنای خرد و کلان یک دیدگاه را متحول می‌کند. تحول انگاره مبحثی در [[تحول و ثبات فهم]] است بشرط آنکه در مورد تغییرات پارادایمی بحث کند.<ref>پایگاه علمی طلوع مهر، حمید رجایی، مقاله ثمرات [[نظریه کهکشان سانی علم]] 1394</ref>
==تعریف==
اگرچه خود ''کوهن'' استفاده از این واژه را به [[علوم سخت|علوم دقیقه]] محدود می‌دانست اما تحول انگاره در معنای تحول در انگاره‌های بنیادی در مورد بسیاری از دیگر قلمروهای ذهنی انسان نیز اطلاق شده است. بنا به معرفی کوهن «یک [[پارادایم|انگاره]] دیدگاهی در مورد توصیف واقعیت است که اعضای یک [[جامعه علمی]] روی آن توافق نسبی دارند» (کتاب ''تنش اساسی''، ۱۹۷۷). او معتقد بود که تکامل دانش لزوماً خطی و به سمت حقیقت نیست بلکه گاه‌گاهی انقلاب‌هایی پیشرفت علوم را به شدت متحول می‌کنند که از آن انقلاب‌های علمی به تحول انگاره یاد می‌کند. ▼
امروزه [[تحول و ثبات فهم]] مبحثی پردامنه در [[معرفت‌شناسی]] است که از ثبات و تحول مفاهیم علمی در [[ذهن]] بشر بحث می‌کند و ذهن بسیاری از فلاسفه علم را به خود جلب نموده است. <ref>http://www.ensani.ir/storage/Files/20101012112600-محک%20تجربه%20(2).pdf</ref><ref>http://www.ensani.ir/fa/content/92408/default.aspx</ref> دیدگاه های مختلفی برای توضیح تحولات وعرفتی وجود دارد، اما تحول انگاره فقط نوعی از تحول است که در حوزه ای از معرفت بشری یک پارادایم تغییر کند.
==تاریخچه==
اما [[نظریه کهکشان سانی علم]]، تقریری در [[فلسفه علم]] و [[معرفت شناسی]] است تا چرایی و چونی انواع [[تحول و ثبات فهم]] و تحول انگاره را در علوم بشری توضیح می دهد.<ref>https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C</ref> این نظریه مفاهیم را به دو دسته ''عرفی و فنی'' تقسیم می کند. مفاهیم عرفی بخودی خود (و نه از حیث [[زبانشناسی]]) چندان پیچیده و سزاوار بحث علمی نیستند. اما مفاهیم فنی هر یک کهکشانی عظیم از مفاهیم را در برمی گیرند که با مفاهیم دیگر در [[تعامل علم ساختی]] هستند. <ref>http://yeo.ir/I3P</ref> نه فقط مفاهیم، بلکه علوم نیز هر یک در چنین کهکشان عظیمی در حال تعامل هستند و همواره در حال داد و ستد و تولید و توالد اند. وی دوازده نوع تحول (نگا. [http://yeo.ir/7TZ تحولات دوازده گانه در فهم ]) را در کهکشان علوم بشری برمی شمارد. <ref>{{یادکرد|فصل=۳|کتاب=تفکر جانبی و باور دینی|نویسنده=حمید رجایی|ترجمه=|ناشر=پژوهش صدا وسیما |چاپ=|شهر=تهران|کوشش=|ویرایش=|صفحه=صفحهٔ 123|سال=۱۳۸۷|شابک=}}</ref>▼
▲تحول انگاره، تعبیری است که نخستین بار توسط [[توماس کوهن]]، فیزیکدان آمریکایی، در کتاب تاثیرگذار او با نام «''ساختار انقلاب‌های علمی''» (۱۹۶۲)<ref>"ساختار انقلاب‌های علمی "، توماس کوهن، ترجمه عباس طاهری، نشر قصه، ISBN 964-5776-33-3</ref> ابداع شد. واژه های پارادایم (Paradigm) و جابجایی پارادایم (Paradigm Shift) از واژه‌های کلیدی در زبان و ادبیات توماس کوهن بود. این واژه توصیف‌گر تغییر در فرضیات بنیادی حاکم بر دانش زمانه است. اگرچه خود ''کوهن'' استفاده از این واژه را به [[علوم سخت|علوم دقیقه]] محدود می‌دانست اما امروزه تحول انگاره در معنای تحول در انگاره‌های بنیادی در مورد بسیاری از دیگر قلمروهای ذهنی انسان (تحول اگاره در طراحی و دکوراسیونف روانشناسی و...) نیز اطلاق
==مشخصه تحول انگاره==
تحول انگاره اگر چه بحثی معرفت شناختی است <ref>پایگاه علمی طلوع مهر، مصاحبه با استاد رجایی، ثمرات نظریه کهکشان سانی معرفت 1394</ref> اما هر نوع تحول معرفتی نیست بلکه در تحول انگاره همواره با یک تغییر در پارادایم مواجهیم و اصل مقبول کنار گذاشته و اصل دیگری جایگزین می شود. مثلاً اگر اصول معماری یا مدیریت کلاسیک را کنار گذاشته و آن را با مدیریت جدید مازلویی مقایسه کنیم تحول انگاره را می بینیم.
▲اما سایر تحولات خرد تر در معنایی عامتر در نظریاتی مانند [[نظریه کهکشان سانی علم]]، که آن هم تقریری در [[فلسفه علم]] و [[معرفت شناسی]] است توضیح داده می شود تا هم چرایی و چونی انواع [[تحول و ثبات فهم]] و هم علل وقوع تحول انگاره را در علوم بشری توضیح
سطر ۹ ⟵ ۱۶:
* [http://www.hupaa.com/Data/P00593.php مبانی فکری انقلاب‌ها در فیزیک]
* [http://www.hupaa.com/Data/P00344.php علم چیست]
* [http://b2n.ir/82889 دانشنامه تخصصی رجاء]
==جستارهای مشابه==
| |||