پادشاهی یونانی باختری: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جز ربات ردهٔ همسنگ (۲۶) +مرتب (۹.۲): + رده:ایالتها و قلمروهای منحلشده در سده ۲ (پیش از میلاد) |
ابرابزار |
||
خط ۱:
{{Infobox Former Country
|native_name =دولت یونانی بلخ
|conventional_long_name =
|common_name = Greco-Bactrian Kingdom
|continent = Asia
|region =
|era = [[تاریخ باستان]]
|status =
|event_start =
|year_start = 256 BC
|date_start =
|event1 =
|date_event1 =
| [[بلخ]]{{سخ}}[[آی خانم]]▼
|event_end =
|year_end = 125 BC
|date_end =
|p1 = Seleucid Empire
|s1 = دولت هندویونانی
|s2 = Indo-Scythians
|s3 = Parthian Empire
|}▼
|image_coat =
|image_map = Greco-BactrianKingdomMap.jpg
|image_map_caption = Approximate maximum extent of the '''Greco-Bactrian kingdom''' حدود ۱۸۰ پیش از میلاد، including the regions of [[طبرستان]] و [[خراسان]] تا غرب، [[سغد]]na و [[فرغانه]] تا شمال، [[باختر (بلخ)]] و [[رخج]] تا جنوب.
|common_languages = [[زبان یونانی]]{{سخ}}[[زبان باختری]]{{سخ}}[[Old Aramaic]]{{سخ}}[[زبان سغدی]]{{سخ}}[[زبان پارتی]]
|religion = [[Ancient Greek religion|Hellenism]]{{سخ}}[[مزدیسنا]]{{سخ}}[[آیین بودایی]]
|government_type = Monarchy
|leader1 = [[دیودوت]]
|year_leader1 = ۲۵۶–۲۴۰ پیش از میلاد
|leader2 = [[هلی‌اکل یکم]]
|year_leader2 = ۱۴۵–۱۳۰ پیش از میلاد
|title_leader = [[دولت یونانی بلخ]]
'''دولت یونانیِ بلخ''' یا '''دولت یونانی باختر''' (۲۵۰ تا ۱۲۵ پیش از میلاد) دولتی از بازماندگان دولت [[سلوکی]] بود که بر متصرفات شرقی اسکندر، یعنی سرزمین‌های [[باختر (بلخ)|باختر]] و [[سغد]]، که امروزه شامل مناطق شمالی [[افغانستان]] و قسمت‌هایی از [[آسیای میانه]] می‌شود، حکمرانی می‌کرد. گسترش دولت یونانی بلخ به مناطق شمالی [[هند]] در سال ۱۸۰ پیش از میلاد سبب پیدایش [[دولت هندویونانی]] شد که تا حدود ۱۰ میلادی دوام داشت.
در سال ۲۶۱ پیش از میلاد [[سرزمین باختر]] توسط [[دیودوت یکم]] از حکومت [[سلوکیان|سلوکی]] اعلام استقلال می‌کند. وی نخستین شاه دولت یونانی بلخ بود.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.iranicaonline.org/pages/chronology-1 |عنوان=CHRONOLOGY OF IRANIAN HISTORY PART 1 | ناشر =iranica |تاریخ =۲۶ آذر ۱۳۹۳ |تاریخ بازبینی=۲۶ آذر ۱۳۹۳}}</ref>
== استقلال‌یابی از دولت سلوکی (۲۴۵ پ. م
[[دیودوت یکم]] والی باختر در زمان [[آنتیوخوس دوم]] بر ضد دولت سلوکی در ۲۵۶ پ.
[[پرونده:DiodotusGoldCoin.jpg|چپ|300px|بندانگشتی|<center>سکهٔ [[دیودوت یکم]]، ح. ۲۴۵ پ.
بعد از دیودوت دوم، [[اوتی دموس|اِوتی دِموس]] پادشاه شد و از ۲۲۲ تا ۱۹۰ ق
دیری نگذشت که برای دمتریوس یک نفر مدعی [[اوکراتید|اِوکراتید]] نام پیدا شد. او برضد دمتریوس قیام کرده، تاج و تخت باختر را غصب کرد. این شخص هم خیلی کاری بود، ولی بدست پسرش [[هلی‌اکل|هلی‌اُکُل]] کشته شد. بعد مقارن این احوال [[مهرداد یکم]] اشکانی، نظری به باختر انداخته، در صدد برآمد، که آنرا مانند زمان قبل از [[اسکندر مقدونی|اسکندر]] به ایران ضمیمه کند. چنین هم شد، زیرا یونانیها مجبور گشتند باختر را به [[اشکانیان]] داده و خودشان به‌طرف جنوب رفته، در کابل برقرار شوند. (۱۳۹ ق. م
== انقراض دولت یونانی بلخ به‌دست سکاها ==
[[پرونده:MenWithDragons.jpg|چپ|300px|بندانگشتی|<center>نمونه‌ای از جواهرات زرین بجای‌مانده از [[سکاها|سکاهای]] [[باختر (بلخ)|باختر]] در [[طلاتپه]]</center>]]
این احوال تا ۱۲۷ ق
طولی نکشید که دولت هندویونانی هم تابع همان سکاها گشت و سکاها در اینجا دولتی تأسیس کردند که در تاریخ معروف به [[دولت هندوسکائی]] است. این واقعه در سلطنت جانشین مناندر، [[هرمس (هند)|هِرمِس]] نامی وقوع یافت. از این زمان یونانیها ضعیف گشته، بمرور تحلیل رفتند و تمدن یونانی خاموش گردید.
== زبان و فرهنگ یونانی در باختر ==
در ابتدا
زبان یونانی تا یکصد میلادی به‌کار می‌رفت، ولی بعد از آن از میان رفت و فقط خطوط یونانی بی‌معنی استعمال می‌کردند. در باب تاریخ آن اطلاعات خیلی کم بود، زیرا نویسندگان یونانی چیزهای کمی از آن گفته بودند، ولی از وقتی که کاوش‌هایی در افغانستان شده و مسکوکاتی بدست آمده، برخی مطالب روشنتر گشته، ولی باز بقدر کفایت روشن نیست و پرسش‌های زیادی بی‌جواب می‌ماند. چیزی که معلوم
در این دوران باختر دارای هزار شهر بود{{مدرک}}، ولی این را هم باید گفت که جنگهای زیادی، که یونانیها در شمال با سُغد و در جاهای دیگر با [[هریوه]] و [[زرنگ]] و [[رخج]] و مردمان ساحل سند نمودند، اینها را ضعیف کرد و در نتیجه در مقابل پارتی‌ها نتوانستند مقاومت کنند.
زبان یونانی در سکه‌های دولت هندوسکایی زمانی پس از انقراض دولت یونانی و باختری معمول بود و بنابراین باید حدس زد که فرهنگ یونانی در ردیف فرهنگ هندی در اینجا مدتی دوام داشت.
== منابع ==
{{پانویس}}
* تاریخ ایران، گوت‌شمید صص
* ویکی‌پدیای انگلیسی
| |||