امشاسپندان: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
برچسب: دارای ادبیات عامیانه (پخ)
خط ۱۷:
شش امشاسپندان عبارت‌اند از:
 
۱- [[وهمن]] یا [[وهمن|وُهومَنَه]] یا بهمن به معنی اندیشه نیک است که در طرف راست [[اهورامزدا]] می‌نشیند و تقریباً نقش مشاور او را دارد. موکّل و پشتیبان حیوانات سودمند در جهان است. با انسان و اندیشهٔ نیک انسان ارتباط دارد؛ چون مظهری از خرد آفریدگار است. زیرا از طریق اندیشهٔ نیک است که به شناخت دین می‌توان رسید. او اندیشهٔ نیک را به ذهن ادمیان می‌برد و ایشان را به سوی آفریدگار رهبری می‌کند؛ و پس از مرگ نیز روان ادمیان را خوشامد میگویدو آنان را به بالاترین بخش بهشت رهنمون می‌شود.[[زردشت]] نیز از طریق او به درگاه اورمزد بار می‌یابد. همکاران او در میان ایزدان،[[ایزد ماه]] و [[ایزد گوشورن]](ایزد موکّل بر چهارپایان) هستند ایزدان [[رام]] و [[سپهر]] و [[زروان]] نیز در زمرهٔ یاران او به شمار آمده‌اند. او گزارشی روزانه از اندیشه و گفتار و کردار مردمان تهیه می‌کند. این امشاسپند مذکرنرینه و
رقیب اهریمنی او [[اکومن]] است.
 
۲- [[اشه وهیشته]] یا [[اَرته وهیشته]] یا اُردیبهشت به معنی اشه یا ارتی (راستی) است که زیباترین امشاسپندان و نمادی است از نظام جهانی، قانون ایزدی و نظم اخلاقی در این جهان. سخنِ درست گفته شده، آیین خوب برگزار شده، گندم بسامان رشد کرده و مفاهیمی از این نوع، نشانه‌ای از اردیبهشت دارند. او نیایش‌ها را زیر نظر دارد. آنانکه اریبهشت را خشنود نکنند از بهشت محرومند. این امشاسپند نه تنها نظم را در روی زمین برقرار می‌سازد، بلکه حتی نگران نظم دنیای مینُوی و دوزخ نیز هست و مراقبت می‌کند که دیوان، بدکاران را بیش از آنچه سزایشان است تنبیه نکنند. نمایندهٔ این جهانی او [[آتش]] است. از اوقات روز وقت نیمروز([[رَپیثوین]])به او تعلق دارد. یاران او ایزدان [[آذر]]،[[سروش]]،[[بهرام|بهرام]] و [[نَریوسنگ]] هستند. این امشاسپند مذکرنرینه و رقیب اهریمنی او [[ایندره]] است.
 
۳- [[خشتره وییریه]] یا [[خشَثرَه وَئیریه]] یا شهریور. به معنی شهریاری و سلطنت مطلوبشایسته است. او مظهر توانایی، شکوه، سیطره و قدرت آفریدگار است. در جهان مینُوی، او نماد فرمانرواییِ بهشتی و در گیتی نماد سلطنتی است که مطابق میل و آرزو باشد، ارادهٔ آفریدگار را مستقر کند، بیچارگان و درماندگان را در نظر داشته باشد و بر بدی‌ها چیره شود. همکاران او [[ایزد مهر]]،[[ایزد خورشید|ایزد خورشیدوخورشید]] و [[ایزد آسمان]] هستند و ایزدان [[هوم]]،[[بُرزایزد]]،[[اردوی سوره آناهیتا|اردوی سوره آناهیتاوآناهیتا]] و [[سوک|سوکهستندسوک]] هستند. اوست که در پایان کار جهان همهٔ مردمان را با جاری کردن فلزگداخته‌ای خواهد آزمود. رقیب اهریمنی این امشاسپندِ مذکر؛نرینه؛[[ساوول]] است.
 
۴- [[سپنته آرمیتی|سِپَنت اَرمَیتی]] یا سپندارمذ. به معنی اخلاص ، پاکبازی و بردباریِ مقدس است. سپندارمذ با نمادی زنانه، دختر اورمزد به شمار می‌آید و در انجمن آسمانی در دست چپ او می‌نشیند. چون ایزد بانوی زمین است، به چهارپایان چراگاه می‌بخشد. زمانی که پارسایان در روی زمین، که نماد این جهانی اوست، به کشت و کار و پرورش چهارپایان می‌پردازند یا هنگامی که فرزند پارسایی زاده می‌شود او شادمان می‌گردد و وقتی مردان و زنانِ بد و دزدان بر روی زمین راه می‌روند آزرده می‌شود. همانگونه که زمین همهٔ بارها را تحملمی‌شکیبد می‌کند،و تاب می آورد، او نیز مظهری از تحملتاب آوری و بردباری است. یاران او در میان ایزدان؛[[اردوی سوره آناهیتا|اردوی سوره آناهیتاو]] ایزد بانوان [[دین|دینو]] و [[اَرد/اَشی|اَرد/اَشی]] هستند. در دوران [[منوچهر]] زمانی که [[افراسیاب]] آب را از [[ایرانشهر]] بازمی دارد، سپندارمد به یاری منوچهر می‌آید. دشمن این ایزد مؤنثایزدبانو [[ناهیه/نانگهیثیه]] است.
 
۵- [[هیوروتات|هـَئوروَتات]] یا خرداد. به معنی تمامیّت، کلیّتوکلیّت، رسایی و کمال است و مظهری از مفهوم نجات و رستگاری برای افراد بشر. آب را حمایت می‌کندمی‌پاید و در این جهان، شادابی گیاهان مظهر اوست. همکاران این امشاسپند مؤنثمادینه ایزد [[تیشتر|تیشترو]][[باد|بادو]][[فروَهر پرهیزکاران|فروَهر پرهیزکارانهستند]]پرهیزکاران هستند. در دوران حملهٔتازش [[اهریمن]] آب را به یاری فروهرها می‌ستاند. سپس به [[باد]] می‌سپارد و باد آن را با شتاب به سوی کشورها می‌برد و به وسیلهٔ ابر می‌باراند. دشمن او [[تریز و زریز|تریز]] نام دارد.
 
۶- [[امرتات|اَمِرِتات]] ([[امُرداد]]) یا مرداد. به معنی بی مرگی است و تجلی دیگری از رستگاری و جاودانگی. سرور گیاهان است. او گیاهان را برویاند و رمه گوسفندان را بیفزاید. او می‌کوشد که گیاهان پژمرده نشوند. همکاران او ایزدان [[رَشن]]،[[اَشتاد]] و [[زامیاد]] هستند. این امشاسپند مؤنثمادین است و [[تریز و زریز|زریز]] دشمن اهریمنیِ اوست.
 
لازمگفتنی است ذکر شود کهست در برخی از ادبیات دینی، امشاسپندان در جهان مادی دارای نقشی به عنوان نگهبان شش گروه از آفریده‌های جهان هستند:وهمن نگهبان جانوران سودمند، اشه وهیشه نگهبان آتش، خشتره وییریه نگهبان فلزات، [[سپنته آرمیتی]] نگهبان زمین، هیوروتات نگهبان آب، امرتات نگهبان گیاهان.
همچنین در متون [[مزدیسنا|مزدیسنایی]] متأخر امشاسپند هفتمی که [[سروش]] است نیز به شمار امشاسپندان افزوده شده‌است، اما در متون [[اوستا|اوستایی]] سروش از رده امشاسپندان نیست.
[[سرَوشَه]] یا [[سروش]] به معنای اطاعت یا انضباط، یکی از محبوب ترین چهره‌های دین زردشتی است. این ایزد در همهٔ آیین‌های دینی حضور دارد، زیرا او در نیایش‌ها و سرودهای مردمان جای دارد و خدایی است که نیایش‌ها را به بهشت منتقل می‌کند. سروش را در سرودش به عنوان سَروَر منایک دینی به یاری می‌خوانند و از آن جا که مناسک زردشتی نیروی موثری است که بدی را نابود می‌کند، از این رو، سورش نیز چون جنگجوی مسلّح و بهترین در هم کوبندهٔ دروغ توصیف شده است. با تبر جنگی اش کاسهٔ سر دیوان را خرد می‌کند و به ه=اهریمن ضربه می‌زند. دشمن و رقیب اهریمنیِ او [[اَیشمَه/خشم]] است. سروش جهان را در شب هنگامی که دیوان این سو و آن سو پرسه میزنندپاسداری می‌کند. او نخستین کسی بود که [[گاهان]] را بر خواند و [[برسُم]] را گسترد و دعاها را تقدیم اهورامزدا کرد. سروش کسی است که روان را پس از مرگ خوشامد می‌گوید و از آن مراقبت می‌کند. همراه با [[مهر]] و [[رشن]] بر داوری روان ریاست دارد.