خاقانی: تفاوت میان نسخهها
محتوای حذفشده محتوای افزودهشده
خرابکاری گسترده (بازیابی نسخه مانی) |
ابرابزار، منابع گفتهاند او ایرانی است، چرا ایرانیتبار؟ |
||
خط ۳:
| تصویر = Nizami adına Ədəbiyyat Muzeyinin binasının pəncərəsində Əfzələddin Xaqani rəsmi (1).JPG|280px
| توضیح تصویر = تندیس خاقانی واقع در [[بوستان خاقانی]] در شهر [[تبریز]]
| نام اصلی =
| زمینه فعالیت =
| ملیت = {{ایرانی}}<ref>Robert T. Lambdin, Laura C. Lambdin, ''Encyclopedia of Medieval Literature'', Greenwood Publishing Group, 2000. pg 134: "The Twelfth century Persian Khaqani Sharvani wrote a poem entitled "The Language of the Birds" apparently related to the better-known work of his Persian contemporary Farid Ud-Din Attar, the '''Conference of the Birds'''</ref><ref>Reinert, B. "Ḵh̲āḳānī، afḍal al-dīn ibrāhīm (Badīl) b. ʿalī b. ʿut̲h̲mān." ''Encyclopaedia of Islam'', Second Edition. Edited by: P. Bearman, Th. Bianquis، C.E. Bosworth، E. van Donzel and W.P. Heinrichs. Brill, 2009. Brill Online. Excerpt: ", outstanding Persian poet, born about 520/1126, d. 595/1199, who left a diwan، the mathnawi called Tuhfat al-Irāqayn and sixty letters. "</ref><ref>[http://www.iranicaonline.org/articles/kaqani-servani-poet Anna Livia Beelaert, "Khaqani Sherwani" in Encyclopædia Iranica]
ḴĀQĀNI ŠERVĀNI i. Life
خط ۱۰:
| تاریخ تولد = [[۵۲۰ (قمری)]]{{سخ}}۱۱۲۰ (میلادی)
| محل تولد = [[شروان]] یا [[شیروان]]
| والدین =
| تاریخ مرگ = [[۵۹۵ (قمری)]]{{سخ}}{{death year and age|۱۱۹۰|۱۱۲۰}}
| محل مرگ = [[تبریز]]،
| علت مرگ =
| محل زندگی = تبریز
| مختصات محل زندگی =
| مدفن = [[مقبره الشعرای تبریز]]
|در زمان حکومت =
خط ۳۷:
|تحصیلات =
|دانشگاه =
|حوزه =
|شاگرد =
|استاد =
|علت شهرت =
| تأثیرگذاشته بر =
| تأثیرپذیرفته از =
| وبگاه =
| imdb_id =
| جوایز =
|گفتاورد =
|امضا =
خط ۵۱:
'''افضلالدّین بدیل بن علی خاقانی شروانی'''، متخلّص به '''خاقانی''' ([[۵۲۰ (قمری)|۵۲۰]] قمری در [[شیروان (قفقاز)|شَروان]] - [[۵۹۵ (قمری)|۵۹۵]] قمری در [[تبریز]]) از جملهٔ نامدارترین
شاعران [[اقوام ایرانیتبار|
"twelfth-century Persian Khaqani Shervani wrote a poem entitled "The Language of the Birds" that is apparently related to the better-known work of his Persian contemporary Farid Ud-Din Attar"</ref>
و بزرگترین [[قصیده|قصیدهسرایان]] [[تاریخ]] [[شعر]] و [[ادبیات فارسی|ادب فارسی]] بهشمار میآید. از القاب مهم وی '''حَسّان العجم''' است. آرامگاه وی واقع در شهر [[تبریز]] [[ایران]] است.
خط ۵۸:
افضلالدین بدیل بن علی خاقانی حقایقی شَروانی در سال [[۵۲۰ (قمری)]] در شهر [[شروان|شَروان]] به دنیا آمد. [[تاریخ تولد]] او از اشارههای موجود در دیوان به دست آمده است. پدرش نجیبالدین [[علی مروی]] درودگر بود. مادر او مسیحی [[نسطوری]] بود که به اسلام گرویده بود. عمویش کافیالدین عمر طبیب و فیلسوف بود و خاقانی تا بیست و پنج سالگی در سایهٔ حمایت او بود و در نزد او انواع علوم ادبی و حکمی را فرا گرفت. چندی نیز در خدمت [[ابوالعلاء گنجهای]] شاعر بزرگ معاصر خود که در دستگاه [[شروانشاهان]] به سر میبرد، کسب فنون شاعری کرد. پس از آنکه ابوالعلاء وی را بخدمت خاقان منوچهر [[شروانشاهان|شروانشاه]] معرفی کرد لقب «خاقانی» بر او نهاد. از ان پس خاقانی نزدیک به چهل سال وابسته به دربار [[شروانشاهان]] و در خدمت منوچهر شروانشاه، و پسر و جانشین او اخستان شروانشاه بود.
در حدود سال ۵۵۰ به امید دیدار استادان خراسان و دربارهای مشرق روی به [[عراق]] نهاد و تا [[ری]] رفت. در آنجا بیمار شد، و والی [[ری]] او را از ادامه سفر بازداشت و خاقانی مجبور به بازگشت به «حبسگاه شروان» گشت. پس از مدتی توقف در [[شروان]] به قصد حج و دیدن امرای عراقین از [[شروانشاهان|شروانشاه]] اجازهٔ سفر گرفت و در زیارت [[مکه]] و [[مدینه]] چندین قصیده سرود. در حدود سال ۵۵۱ یا ۵۵۲ سرگرم سرودن مثنوی [[تحفةالعراقین]] بود. در راه سفر به [[بغداد]]، از [[ایوان مدائن]] گذر کرد و قصیدهٔ غرای خود را
در بازگشت به [[شروان]] باز خاقانی به دربار [[شروانشاهان|شروانشاه]] پیوست. لیکن میان او و شروانشاه به علت نامعلومی کدورت ایجاد شد، و آنچنانکه از قصیدههای حبسیه که در دیوانش ثبت است برمیآید یک سالی را در حبس گذراند. بعد از چندی در حدود سال ۵۶۹ قمری به [[سفر حج]] رفت و بعد از بازگشت به شروان در سال ۵۷۱ فرزند بیست سالهٔ خود رشیدالدین را از دست داد و بعد از آن مصیبت مرگ همسر و مصائب دیگر بر او وارد شد. از آن پس میل به عزلت یافت و خدمت دربار شروانشاهان کناره گرفت. در اواخر عمر در [[تبریز]] به سر میبرد و در همان شهر درگذشت و در [[مقبرةالشعرا]] در محله [[سرخاب (محله)|سرخاب]] تبریز مدفون شد. سال وفات او را ۵۹۵ و هم ۵۸۲ نوشتهاند.
== [[شروان|شَروان]]، زادگاه خاقانی ==
زبان محاورهٔ مردم [[اران]] و [[شروان]] مثل ساکنان سایر [[نواحی شمال غرب]] ایران، گونهای از زبان [[زبان پهلوی|پهلوی]] (یا فهلوی) بوده است.<ref>محمدامین ریاحی، ''مقدمه بر نزهتالمجالس''، ص ۲۸</ref>
جغرافینویسان قدیم آن زبان را [[زبان ارانی|ارّانی]] نامیدهاند. [[ابن حوقل]] میگوید: «مردم [[بردعه]] (مرکز قدیم [[اران]]) به ارّانی سخن میگویند». [[مقدسی]] در [[احسن التقاسیم فی معرفة الاقالیم|احسنالتقاسیم]] توضیح بیشتر در بارهٔ آن زبان دارد و میگوید: «در [[ارّان]] به ارّانی سخن میگویند و [[فارسی]] ایشان قابل فهم است، و در پارهای حرفها به زبان [[خراسانی]] نزدیک است.» اما [[زبان نوشتاری]] شاعران و نویسندگان آن دیار را «فارسی ارانی» نامیدهاند (در برابر [[فارسی دری]]). آمیزش لهجهها و زبانهای نواحی مختلف [[ایران]]، و رواج سخن خاقانی و [[نظامی]] به مدت هشتصد سال در سراسر [[ایران]]، موجب شد که بسیاری از تعبیرهای خاص آنان وارد فرهنگها یا زبان شاعران و نویسندگان دیگر شده و جزو [[فارسی دری]] درآید.<ref>محمدامین ریاحی، ''مقدمه بر نزهتالمجالس''، ص ۳۰</ref><ref name="Iranica">{{cite web|url= http://www.iranicaonline.org/articles/nozhat-al-majales |title=NOZHAT AL-MAJĀLES|author=[[محمدامین ریاحی|Mohammad-Amin Riahi]]|publisher= [[دانشنامه ایرانیکا|Encyclopædia Iranica]]|accessdate=April 4, 2010}}</ref>
سطر ۲۰۳ ⟵ ۲۰۲:
== مقام شاعری خاقانی ==
خاقانی از سخنگویان قویطبع و بلندفکر و یکی از استادان بزرگ زبان پارسی و در درجهٔ اول از قصیدهسرایان عصر خویش است. توانایی او در استخدام معانی و ابتکار مضامین در هر قصیدهٔ او پدیدار است.<ref>سخن و سخنوران، بدیعالزمان فروزانفر، ص ۶۱۴</ref>
|