طاق: تفاوت میان نسخهها
محتوای حذفشده محتوای افزودهشده
مازیار کیوان (بحث | مشارکتها) |
مازیار کیوان (بحث | مشارکتها) |
||
خط ۱۱:
قدمت طاق به دو هزار سال پیش از میلاد و به منطقه [[میانرودان]] بازمیگردد. با این حال مدت زمان طولانی ای گذشت تا در معماری سبک پارتی و سبکهای دوره اسلامی در ایران و معماری روم باستان و معماری گوتیک در سدههای میانه (قرون وسطی) این سبک پوشش سقف به اوج شکوه و رونق خود برسد. این سبک که با نام شیوه «طاق و چفد» پشت به شیوه کهن و نخستین معماری، شیوه [[نعل-پایه|نعل و پایه]] دارد چرخشگاهی بزرگ در تاریخ معماری جهان است. شیوه «نعل و پایه» از دوران پیش از تاریخ به مدت هزاران سال یگانه شیوه پوشش آسمانه بوده که سازه [[استونهنج]] یکی از نمونههای آن است. پیدایش شیوه «طاق و چفد» در واقع پاسخ نوآورانه به محدودیت هاییست که شیوه کهن «نعل و پایه» به آنها دچار بود و در روند شتابان رو به گسترش شهرنشینی این محدودیت رفته رفته تنگناهایی را پدیدمیآورد. کاربرد تیرهای چوبی و کارگذاری آنها بر روی دیوارها یا ستونهای ساده گلی یا چوبی هرچند در ساخت سازههای روستایی آسانترین روش به نظر میرسد، اما آنگاه که هدف ساختن یک سازه بزرگ، تودرتو و رفت و آمد دار شهری باشد، شکوه اشرافیتش به کنار، کاربرد نعلها و [[فرسب|فَرَسب]]های کوهپیکر سنگی بغرنج بزرگی را پیش پای رازیگر مینهد، گذشته ازینکه در همه جا نیز امکان دسترسی به تیرهای مناسب چوبی برای جایگزینی با نعلهای سنگی که تراش و جابجایی اشان خود بزرگترین مانع بود فراهم نبوده است. پیدایش نوآوری «طاق و چفد» دو امکان را با خود به ارمغان آورد: آ) پوشاندن دهانههای هرچه فراخ تر آن هم در دوردستترین مکانها، چه طاق به این روش با قالبهای کوچک سنگ یا آجر ساخته میشود که جابجایی و کاربرد بسیار آسانتری تا تیرهای کوهپیکر سنگی و یا کمیاب تر چوبی داشتند و با ساختار چفدی خود امکان پوشش دهانههایی که نیاز به بزرگترین و سنگینترین نعلها و فرسبها داشت را به سادهترین روش فراهم میآوردند و دیگر آنکه ب) زمینه را برای بالیدن و گسترش هرچه شتابان تر شهریگری و شهرنشینی بیش از پیش آماده کرد که نمونههای نخستین آن در تمدنهای میانرودان و بخصوص تمدن ایلام هنوز به جای مانده است.<ref>Encyclopaedia Britannica, Architecture</ref>
; پیشینه طاق در ایران
اگرچه شناخته شدهترین سازه کهن ایران که «تخت جمشید» است با شیوه [[نعل-پایه]] برکشیده با این حال طاق و گُنبد که خود نوعی طاق است از سالیان بسیار دور در معماری ایرانی کاربرد داشته است؛ کهنترین آن [[معبد چغازنبیل|پرستشگاه چُغازنبیل]]
== سازوکار طاق ==
|