قوس (معماری): تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
مازیار کیوان (بحث | مشارکتها) |
مازیار کیوان (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱:
[[پرونده:Ctesiphon, Iraq, 1932.jpg|بندانگشتی|400px|طاق کسری و چفد بزرگ تاق آن، چفد مازه دار با خیز هلوچین تند (دوره ساسانی)]]
چَفد یا چَفت، [[قوس]] یا جسمی
== پیشینه چفد ==
پیدایش "چفد" همزمان است با پیدایش شیوه تازه ای در معماری جهان به نام شیوه [[چفدوطاق]] در هزاره دوم پیش از میلاد. تا پیش از این، شیوه کهنتر [[نعل-پایه]] یگانه روش معماری برای پوشش بر روی دهانه ها بود. پیدایش نوآورانه چَفد با پی بردن به این واقعیت مهندسی همراه بود که جسم خمیده همواره نیروهای فشاری بر بخش برون سوی خود را به دو سر خود منتقل میکند؛ این واقعیت ساده اگرچه به فراوانی در طبیعت یافت میشود ولی دریافت آن برای معماران نخستین شاید کمتر از بزرگترین کشف های بشری نبوده باشد. شاید خم کردن ساده یک شاخه برای ساخت کمان نخستین دریافت و شناخت را در ذهن معمار باستانی پدید آورد باشد و پس از آن معمار به این اندیشید که اگر دو عضوی دیگر در برابر این نیرو فشاری وارده به دو سر چفد تاب آوری کنند آنگاه میتوان از چفد برای پوشش میان آن دو عضو بهره برد. رسیدن به این حقیقت آغازگاه دوره ایست که به دوره "چفدوطاق" نامیده میشود و راه را برای گسترش و بالش هرچه بیشتر معماری و شهرسازی های دوران باستان و دوران میانه و کلاسیک و حتی دوره مدرن هموار کرده است. گواه آن کاربرد فراوانش در معماری های ایران و روم باستان و ادامه آن در دوره های اسلامی ایران و سده های میانه اروپاست.<ref>Encyclopeadia Britannica, Arch</ref>
در [[معماری ایرانی]] کهنترین چفدها را در [[سبک ایلامی]]، برای نمونه [[پرستشگاه چغازنبیل]] در 1350 پیش از میلاد میبینیم با این حال دوره اوج شیوه "چفدوطاق" با [[سبک پارتی]] رقم میخورد که چفدهای مازه‌دار آن در طیف گسترده ای از سازه ها سرآمد شدند. بیشتر طاق‌هایی که پیش از اسلام ساخته شده‌اند به روش مازه‌دار و پس از آن در در دوره اسلامی به روش تیزه‌دار پیاده شده است که اصطلاح چفدهای "جناغی" بیانگر آن است. میتوان گفت چفدهای تیزه‌دار خود نوعی تکامل در چفد به شمار میآیند. چفد تیزه‌دار یا جناغی این برتری بزرگ را به نسبت مازه‌دار داشته که همزمان با داشتن همان توان باربری از بلندای چفد به میزان زیادی کاسته است که این خود در طاق سازی صرفه جویی و سرعت هرچه بیشتری را به ارمغان میآورد. از چفدهای بسیار بنام مازه‌دار در معماری ایرانی چفد [[بیزتُند]] و از میان چفدهای جناغی معروف چفد [[پنج‌اوهِفت]] را میتوان برای نمونه برشمرد که با نخستین [[طاق کسری]] و با دومین گنبد [[مسجد شیخ لطف الله]] از سازه های پرآوازه ای هستند که ساخته شده اند.<ref>شیوه های معماری ایران، غلامحسین معماریان</ref>
== انواع ==
| |||