قلعه زیویه: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
Rezabot (بحث | مشارکت‌ها)
جز زیویه (دژ)
خط ۱:
{{coord|36|15|44|N|46|41|16|E|region:IR_type:landmark_source:kolossus-dewiki|display=title}}
{{جعبه اطلاعات جای‌های تاریخی ایران
دژ باستانی '''زیویه''' بر روی کوهی در ۵۵ کیلومتری جنوب شرقی شهر [[سقز]] در استان [[کردستان ایران]] قرار دارد. این دژ در زمان [[مادها]] و [[منائی‌ها]] در حدود ۷۰۰ پ م ساخته شده است.
|نام =دژ (ارگ)
|روی نقشه =
|عرض جغرافیایی =
|طول جغرافیایی =
|تصویر =Dastehaye zarf parandeei.jpg
|اندازه =350px
|عنوان تصویر =دستهٔ پرنده‌گون دیگ مکشوف زیویه
|استان = [[استان کردستان]]
|شهرستان =[[سقز]]
|بخش =[[سقز]]
|نام محلی =
|نام دیگر =
|نام‌های قدیمی =[[ایزیرتو]]
|نوع بنا =[[شهردژ]]
|سال‌های مرمت =
|کاربری =
|کاربری کنونی =
|دیرینگی =آغاز هزارهٔ یکم
|شماره ثبت =
|تاریخ ثبت ملی =
|دوره ساخت اثر =
|مالک اثر =
|مالک فعلی اثر =
|شماره ثبت یونسکو =
|تاریخ ثبت یونسکو =
|امکان بازدید =
|شماره تلفن =
|وب‌گاه =
|پانویس =
}}
 
'''دژ زیویه''' ( ایزیرتو - Izirtu ) یا ارگ حکومتی بخشی از اقوام ایرانی که در محوطه‌ای به همین نام قرار داشت. این محوطه بر رأس کوهی در ۵۵ کیلومتری جنوب شرقی شهر سقز در استان کردستان ایران واقع است. سابقهٔ پویایی و فعالیت در این دژ حداقل به دوران [[آمادای|مادها]] و [[ماننا]]ها در حدود ۷۰۰ پ م مورخ است.
در این دژ گنجینه‌ای باستانی یافت شده که دربرگیرنده تشت بزرگ مفرغی مزّین به نقوش جنگجویان آشوری است که در درون آن اشیایی از طلا و عاج و نقره به دست آمده‌است. این دژ شامل تالارها، حیاط، اتاقهای متعدد، تالار ستوندار، انبار قلعه، ورودی اصلی و پلکان سنگی است. مهم‌ترین اشیای به دست آمده از این منطقه سر عقاب زرین و گردن‌بندهای طلایی است.<ref>[http://www.iranatlas.info/regional%20prehistoric/ziwie/zivie.htm ایران‌اطلس]: بازدید: ژانویه ۲۰۱۳.</ref>
==دیرینگی ارگ زیویه==
این دژ شامل تالارها، حیاط، اتاق‌های متعدد، تالار ستوندار، انبار غله، ورودی اصلی و پلکان سنگی است. در این دژ گنجینه‌ای باستانی یافت شده که دربرگیرندهدر بر گیرنده تشت بزرگ مفرغی مزّین به نقوش جنگجویان آشوری است که در دروننقوش آن اشیاییعناصری از طلاطلا، نقره و عاج و نقره به دستکار آمده‌است.گرفته این دژ شامل تالارها، حیاط، اتاقهای متعدد، تالار ستوندار، انبار قلعه، ورودی اصلی و پلکان سنگیشده است. مهم‌ترین اشیای به دست آمده از این منطقه سر عقاب زرین و گردن‌بندهای طلایی است.<ref>[http://www.iranatlas.info/regional%20prehistoric/ziwie/zivie.htm ایران‌اطلس]: بازدید: ژانویه ۲۰۱۳.</ref>
 
ناحیه‌ای که گنجینه زیویه در آن یافت شده است در سده هفتم پیش از میلاد جزو سرزمین «منّا»ماننا بوده است که با «ماد»مادها علیه آشوری‌ها همدست شده بودند. «منّاها»مانناها در حدود ۶۶۰-۶۵۹ پیش از میلاد از سکاهااسکیت‌ها شکست خوردند و سرزمین آنها به دست سکاهااسکیت‌ها افتاد و سکاهاو [[اسکیت‌های اشکودا|اسکیت‌ها]] توانستند با استفاده از استقرار در سرزمین منّاهامانناها بر مادها برتری یابند. در گنجیه زیویه تاثیرات هنزهنر سکاییاسکیتی نیز دیده می‌شود.<ref>وابستگی سکنهٔ دژ زیویه به سکاها یا اسکیت‌ها فعلا فرضی بیش نیست</ref><ref>بهزادی، رقیه: قوم‌های کم‌شناخته کهن: ماناها. در نشریه: «چیستا» خرداد و تیر ۱۳۷۱ - شماره ۸۹ و ۹۰. ص۱۰۵۲.</ref>
 
===عقیده باستان‌شناسان===
به‌نظربه‌ عقیدهٔ [[باستان شناسان]] آندر قبیلاشیاء اشیاییمکشوف که نفوذ هنرهای مختلف در آن دیده می‌شود کار جواهرسازان محلی مناّ[[ماننا]] است که در ناحیه شرقی [[دریاچه اورمیه]] مسکن داشته‌اند و مرکب از قبایل «[[آسیانی]]» یعنی مردمی که پیش از آریایی‌ها در ایران و آسیای غربی مسکن داشته‌اند، بودند. و به تدریج تمدنمجذوب هنر و فرهنگ ایرانی‌هاایرانی را کسب کردندشدند. در سالنامه [[سارگون دوم|سارگون دوّم]] پادشاه آشور، از ویران شدن «[[ایزیرتو] پایتخت «مانّاها»مانناها و «زیپیا»زیبیه که شاید همان زیویه باشد ذکری به‌میان آمده است. در روزگار [[آشور بانی‌پال]] کشور «منّایی»ماننا تحت نفوذ آشور قرار گرفتداشت و بعد از سقوط [[نینوا]] در ۶۱۲ پیش از میلاد، «منّاها»ماننا جزو قلمرو «مادها»دولت ماد و سپس حکومت پارس‌هاهخامنشیان شدندقرار گرفت.<ref>بهزادی، رقیه: قوم‌های کم‌شناخته کهن: ماناها. در نشریه: «چیستا» خرداد و تیر ۱۳۷۱ - شماره ۸۹ و ۹۰. ص۱۰۵۲.</ref>
 
===رابطه‌ٔ اسکیت‌ها===
== پیوندها با سکاها ==
اشیاء زرین به سبک قوم ایرانی‌تبار [[سکایی]] (اسکیتی)[[اسکیت‌های اشکودا|اسکیت]] در گنجینه زیویه، با اشیائی که در کورگان‌های اسکیتی پیدا شده است، از جمله شمشیری که با دسته و غلاف طلا که در ۱۷۶۳ در [[کورگان]] کیروفوگراد (اوکراین) بدست آمد.آمد، وشباهت دارد. شمشیر دیگری بهمین سبک و تبری آهنی با دسته طلا که در کورگان‌های کلرمس (کوبان) ضمن کاوش‌های سال ۲۰۹۱ کشف گردید، همانندی دارند.<ref>بوریس ب. پیوترفسکی: جهان سیت‌ها؛ دنیای فرهنگی بر سر چهارراه آسیا و اروپا، در دوران باستان. در نشریه: «پیام یونسکو» دی ۱۳۵۵ - شماره ۸۶. ص۶. (در مالکیت عمومی به خاطر قدمت).</ref>
 
بر روی این اشیاء، عناصر سکایی (گوزن خوابیده) با عناصر شرق قدیم (درخت مقدس در میان ایزدبانوان، حیوانات خارق العاده) آمیخته هستند و. بی‌شک این فکر نادرست نیست که این اشیاء تقلیدی از سبک ویژه [[اورارتو]]، همراه با عناصر خاص سبک سکایی بوده است.
عده‌ای، سرآغاز هنر سکایی را به دوره مبارزات اسکیت‌ها در آسیای نزدیک مربوط دانسته‌اند ولی اشیائی که در سیبری از اسکیت‌ها یا روزگار پیشا-اسکیتی بدست آمده است این نظر را رد می‌کند. در اشیاء یافته شده در سیبری عناصر «سبک جانورسازی»، وجود دارد و این اشیاء، به لحاظ زمانی، قدیمی‌تر از اشیائی هستند که در زیویه بدست آمده است.<ref>بوریس ب. پیوترفسکی: جهان سیت‌ها؛ دنیای فرهنگی بر سر چهارراه آسیا و اروپا، در دوران باستان. در نشریه: «پیام یونسکو» دی ۱۳۵۵ - شماره ۸۶. ص۶. (در مالکیت عمومی به خاطر قدمت).</ref>
 
== نگارخانه اول ==
<center>
<gallery>
Jam hasanlou nama jolo.jpg|چپ|250px|بندانگشتی|جام‌حسنلو
Jame hasanloo nama aghab.jpg |چپ|250px|بندانگشتی|نمای مخالف
</gallery>
</center>
 
 
== منابع ==