مدیریت ریسک: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
Fatranslator (بحث | مشارکت‌ها)
جز افزودن ناوباکس> {{استانداردهای آی‌تریپل‌ئی}} (درخواست کاربر:Modern Sciences)+تمیز+
جز ←‏جایگزینی با [[وپ:اشتباه|اشتباه‌یاب]]: می‌گن⟸می‌گن، سوال⟸سؤال، فوق‌الذکر⟸یادشده، مساله⟸مسئله، موثر⟸مؤثر، گزارشات⟸گزارش‌های، حداک...
خط ۳:
 
== تعاریف ==
از طرف [[موسسه مدیریت پروژه]]، '''مدیریت ریسک''' به عنوان یکی از دوازده سطح اصلی «کلیات دانش [[مدیریت پروژه]]» معرفی شده‌است. در تعریف این موسسه، مدیریت ریسک پروژه به فازهای '''شناسایی ریسک'''، '''اندازه گیری ریسک'''، '''ارائه پاسخ''' (عکس العمل در مقابل ریسک) و '''کنترل ریسک''' تقسیم شده‌است. در این تعریف، مدیریت ریسک پروژه عبارت است از «کلیه فرایندهای مرتبط با شناسایی، تحلیل و پاسخگویی به هرگونه عدم اطمینان که شامل حداکثرسازیحداکثری نتایج رخدادهای مطلوب و به حداقل رساندن نتایج وقایع نامطلوب می‌باشد».
 
در منابع مختلف، تعاریف دیگری نیز ارائه شده‌است. بنا بر نظر [[بوهم]]، مدیریت ریسک فرایندی شامل دو فاز اصلی است؛ فاز تخمین ریسک (شامل شناسایی، تحلیل و اولویت بندی) و فاز کنترل ریسک (شامل مراحل برنامه ریزی مدیریت ریسک، برنامه ریزی نظارت ریسک و اقدامات اصلاحی) می‌باشد. بنا به اعتقاد فیرلی مدیریت ریسک دارای هفت فاز است: ۱) شناسایی فاکتورهای ریسک؛ ۲) تخمین احتمال رخداد ریسک و میزان تأثیر آن؛ ۳) ارائه راهکارهایی جهت تعدیل ریسک‌های شناسایی شده؛ ۴) نظارت بر فاکتورهای ریسک؛ ۵) ارائه یک طرح احتمالی؛ ۶) مدیریت بحران؛ ۷) احیا سازمان بعد از بحران.
خط ۱۹:
بسیاری از پروژه‌ها که فرض می‌شود تحت کنترل هستند، با ریسک به عنوان رخدادی شناخته‌نشده روبرو گردیده و کوشش می‌کنند آن را کنترل کنند. اکثر پروژه‌ها چنین رخدادهایی را به خوبی از سر رد می‌کنند ولی با یک تلاش جامع مدیریت ریسک، رویدادهای ریسک قبل از وقوع، شناسایی و کنترل می‌گردند و یا برنامه‌ای تهیه می‌شود که در زمان وقوع این رویدادها با آنها مقابله کند.
 
با درنظر گرفتن این مفاهیم پایه‌ای، امکان مقابله با ریسک به وجود می‌آید . لذا ابتدا باید نسبت به شناسایی ریسک‌های محتمل پروژه اقدام کرد. این کار با دسته‌بندی ساختار کارها و با پرسش چند سوالسؤال از خود و یا اعضای گروه پروژه، امکان‌پذیر است. مثلاً : درموقع نیاز به منبعی یا منابعی که در دسترس نیستند چه اتفاقی خواهد افتاد ؟ اگر کنترلی در مورد مولفه‌ای که بر پروژه اثرگذار است نداشته باشیم چه اتفاقی می‌افتد ؟ بدترین سناریو چیست ؟ چه چیزی باعث آن می‌گردد ؟ چه قدر وقوع این اتفاق محتمل است ؟ عواقب آن چیست ؟
 
ممکن است سوالهای دیگری نیز به ذهن شما خطور کند که البته این سوالها سرآغاز خوبی است که شما را در مسیر درست هدایت کند . هرچیزی که به مغز شما خطور می‌کند فهرست کنید، سپس در مرحله بعد تعیین کنید که آیا نیاز به مقابله و پیشگیری ریسک است و یا بایستی تا زمان وقوع آن صبر کرد . اگر ریسک‌ها را مشخص کنید و تصمیم بگیرید که هیچ عملی نباید انجام گیرد باز بهتر از آن است که آنها را شناسایی نکرده باشید . پس از این مرحله تمام ریسک‌های شناسایی شده را کمی کنید؛ ابتدا ریسک‌ها را دسته‌بندی و سپس احتمال وقوع هر ریسک را تعیین کنید . برای تخصیص مقادیر احتمالی به ریسک‌ها از مقادیر پیشنهادی زیر می‌توانید استفاده کنید :
خط ۳۶:
بعد از انجام مراحل مدیریت ریسک، می‌توانید فرایندهای نگهداری مجموعه ریسک را آغاز کنید . برای این کار بازنگری دوره‌ای ریسک را آغاز کنید که مبتنی بر پیچیدگی و مدت پروژه و وقوع تغییرات پروژه‌است .
 
آغاز اجرای این کار ممکن است بیهوده و هزینه‌زاهزینه زا به نظر آید اما چنانچه یکبار این کار را انجام دهید و ریسک‌ها را شناسایی و به صورت کمی آنها را کنترل کنید در آن صورت به ارزش مدیریت ریسک پی خواهید برد . بنابراین در مرحله نخست اقدام به شناسایی ریسک‌های پروژه در بالاترین سطح WBS کنید و از اینکه راه به سطوح پایینتر می‌یابید نگران نباشید . بعد از چند بار انجام این کار، مسالهمسئله خیلی واضح‌تر خواهد شد .
 
ما در دنیای مخاطرات ریسک زندگی می‌کنیم . باید ریسک‌ها را تحلیل کنیم؛ اگر با آنها برخورد داریم باید آنها را شناسایی و در مجموع تمام ریسک‌ها و عواید آنها را باید ارزیابی کنیم . منافع حاصل از مدیریت ریسک ممکن است تا غلبه پروژه بر آن ملموس نباشد اما به خاطر داشته باشید که کسی که از برنامه‌ریزی اجتناب کند به طور حتم برنامه شکست پروژه خود را طرح‌ریزی نموده‌است.
خط ۴۳:
در طی سال‌های اخیر، تحقیقات گسترده‌ای در زمینه مدیریت ریسک پروژه‌های ساخت و ساز و زیربنایی انجام گرفته است. غالباً این نوع از پروژه‌ها در برگیرنده تعداد زیادی ذی‌نفع (مالک، پیمانکاران، طراحان فنی و معماری، سرمایه گذار، بیمه‌گر و ...) می‌باشند که مدنظر قرار دادن منافع، اهداف و مطالبات آن ها در اتخاذ تصمیم‌ها یکی از موارد لازم برای اطمینان از موفقیت پروژه می‌باشد.
 
'''ساختار درختی ریسک''' ('''[//en.wikipedia.org/w/index.php?title=Risk_breakdown_structure&pe=1& Risk Breakdown Structure]''') که بازنمودی طبقه بندی شده از ریسک‌های پروژه ارائه می‌نماید، متشکل از گروه‌ها و زیر گروه‌های سازمان یافته ریسک بوده و ابزاری بسیار موثرمؤثر در شناسایی منابع و آثار محتمل ریسک‌ها می‌باشد. این نوع باز نمود ریسک‌ها دارای مزایای فراوانی می‌باشد به خصوص در مدیریت ریسک پروژه‌های عمرانی و زیربنایی. بخشی از دلایل این مدعا عبارتند از: توانایی RBS در تجزیه وتحلیل ریسک‌های پروژه و اینکه با استفاده از RBS هریک از اعضای ذی‌نفع پروژه می‌تواند دیدگاه خاص خود را نسبت به ریسک‌های پروژه داشته باشد که این قضیه با ماهیت دینامیک و تکاملی پروژه‌ها به خوبی سازگار می‌باشد. با این حال، علی‌رغم قابلیت‌های فوق العاده این ابزار، RBS دارای چندین ضعف اساسی می‌باشد از قبیل: عدم وجود راهنما، روش و اجماع در چگونگی طراحی RBS جدید برای یک پروژه جدید با ویژگی‌های خاص خود، وجود تعاریف مبهم و بعضاً متناقض ریسک‌ها و گروه‌های ریسک در RBSهای موجود، عدم وجود روشی مشترک و موثرمؤثر برای انتقال اطلاعات کمی و کیفی وقایع ریسک بر روی ساختار درختی RBS به منظور محاسبه مقادیر ریسک هر گروه ریسک.<ref name="Dr. Rasool Mehdizadeh"> http://ori-oai.u-bordeaux1.fr/pdf/2012/MEHDIZADEH_RASOOL_2012.pdf Dynamic and multi-perspective risk management of construction projects using tailor-made Risk Breakdown Structures.</ref>
 
دکتر رسول مهدی زاده روشی نوین برای طراحی RBSهای سازگار برای هر پروژه یا شرایط خاص ارائه نموده است<ref name="Dr. Rasool Mehdizadeh"/>. این RBSها با مقطع زمانی و میزان پیشرفت پروژه و همچنین دیدگاه‌های متفاوت ذینفعان پروژه نسبت به ریسک‌ها سازگار می‌باشند. این روش متضمن اعمال '''مدیریت ریسک پویا'''، '''چند مقیاسی''' و '''چند بعدی''' در پروژه‌ها بوده و هر یک از اعضای پروژه در هر مقطع زمانی خاص قادر خواهد بود بر ریسک‌های مورد نظر خود تمرکز نموده و برای کسب اطلاعات جامعتر، هر گروه ریسک در RBS را به تعداد بیشتری زیر گروه تجزیه نماید. چنین رویه‌ای ابزار و روش لازم برای شناسایی و مدیریت سیستماتیک، موثرتر و رسمی‌تر ریسک‌های پروژه را فراهم می‌نماید.
[[پرونده:An example of tailor-made Risk Breakdown Structure with risk analysis results.png|بندانگشتی|نمونه ای از طراحی درخت ریسک سفارشی به همراه نتایج آنالیز ریسک <ref name="Dr. Rasool Mehdizadeh"/>]]
همزمان با توسعه روش مذکور برای طراحی RBSهای سفارشی برای هر مورد خاص، تلاش ویژه ای برای ابداع روشی نوین به منظور کسب نتایج واقع بینانه تر در آنالیز و توزیع مقادیر ریسک بر روی شاخه های RBS اعمال گردیده است. روش پیشنهادی، ترکیبی سازگار از رویکرد های کمی و کیفی ارائه نموده و کاربر قادر خواهد بود بر اساس میزان اطلاعات موجود و دقت مورد نیاز بهترین روش آنالیز ریسک را انتخاب نماید<ref name="Dr. Rasool Mehdizadeh"/>.
برای اطمینان از سازگاری اطلاعات مورد استفاده در روش های فوق‌الذکریادشده و ایجاد ادبیاتی مشترک واستانداردو استاندارد برای توصیف و بحث پیرامون ریسک های پروژه، دقت خاصی در توسعه دیتابیس (بانک اطلاعات) ریسک اتخاذ گردیده. این پایگاه داده که بر اساس مطالعه و تجزیه و تحلیل دقیق متون موجود، استاندارها و گزارشاتگزارش‌های فنی پیرامون مدیریت ریسک پروژه های عمرانی تهیه گردیده است متشکل از سه بخش اساسی پویا و توسعه پذیر می باشد: وقایع ریسک، گروه های ریسک و میکرو درخت ها. در عین جامعیت این دیتابیس برای تحت پوشش قرار دادن انواع پروژه های عمرانی، ساختار اطلاعات به گونه ای طراحی گردیده که توسعه آن برای تمرکز بر نوع خاصی از پروژه (تونل، سازه های موقت، ...) امکان پذیر می باشد<ref name="Dr. Rasool Mehdizadeh"/>.
 
فرایند طراحی RBSهای سفارشی با بازسازی تمامی RBSهای ممکن از طریق ترکیب میکرو درخت های موجود در دیتا بیس آغاز گردیده و سپس برای انتخاب بهترین درخت ریسک، تمامی گزینه های ممکن به واسطه معیار های کیفیت تعریف شده RBS (میزان توسعه ساختار درخت ریسک، تناسب ساختار RBS با مطالبات و اهداف کاربر و کنتراست مقادیر ریسک بر روی شاخه های RBS) مقایسه می گردند<ref name="Dr. Rasool Mehdizadeh"/>.