قهوه‌خانه: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
Rezabot (بحث | مشارکت‌ها)
جز v1.39b - Fixed using ویکی‌پدیا:ویکی‌پروژه تصحیح ویکی‌پدیا (عدم رعایت سلسله مراتب در زیربخش‌ها)
برچسب: WPCleaner
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱:
{{برای|قهوه‌خانه در ویکی‌پدیا|ویکی‌پدیا:قهوه‌خانه}}
[[Image:Meddah story teller.png|left|thumb|250px| قصه‌گو (''[[فرهنگ امپراتوری عثمانی|مداح]]'') (meddah) ، یک قهوه‌خانه در [[امپراتوری عثمانی]]]]
[[پرونده:Cairo Cafe.JPG|بندانگشتی|چپ|250px|یک چای‌خانهٔ سنتی در [[قاهره]].]]
 
[[پرونده:Iranian Azari Chaykhane.jpg|بندانگشتی|چپ|250px|چای‌خانهٔ سنتی به سبک آذری ایرانی.]]
'''چایخانه'''، '''قهوه‌خانه'''، '''کافه''' یا '''کافی‌شاپ''' به مکان‌های مشابهی گفته می‌شود که در آنها نوشیدنی و وعده‌های سبک سرو می‌شود.
[[پرونده:Tea in Ghahve Khane.jpg|بندانگشتی|چپ|قهوه‌چی در قهوه‌خانه]]
قهوه‌خانه در گذشته نخست محلی بوده‌است برای نوشیدن چای و خوردن ناهار و شام که بعدها اموری نظیر [[اطلاع‌رسانی]]، نشر افکار و اخبار [[اجتماعی]]-[[اقتصادی]] و حتی [[سیاسی]] و نیز سرگرمی‌هایی چون [[مدیحه‌سرایی]]، [[نقالی]]، [[شاهنامه‌خوانی]]، [[غزل‌خوانی]]، سخنوری و مشاعره نیز در آن جایگاهی پیدا کردند و این مکان به عنوان نهاد با اهمیتی از جهت فرهنگی معرفی شد.
 
== کافه ==
[[Image:ParisCafeDiscussion.png|thumb|250px|"بحث [[جنگ پروس و فرانسه|جنگ]] در یک کافه", ''[[اخبار مصور لندن]]'' 17 سپتامبر 1870]]
کافه یا قهوه‌خانه {{به فرانسوی|Café}} محلی است عمومی که در آن [[نوشیدنی غیرالکلی]] و گاه غذاهای سبک عرضه می‌شود. کافه در برخی از کشورها جایی برای معاشرت و گفتگوی مردم است.
 
خط ۱۲:
 
از سال ۱۳۶۰ کافی‌شاپ‌ها جای چایخانه‌ها را تنگ کرد. در چایخانه‌های ایران به‌جای سرو قهوه بیش‌تر چای و قلیان وانواع غذاهای سنتی ایرانی با موزیک زندهٔ ایرانی ارائه می‌شود.
 
== در ایران ==
[[پرونده:IranianTea Azariin ChaykhaneGhahve Khane.jpg|بندانگشتی|چپ|250px|چای‌خانهٔقهوه‌چی سنتیدر به سبک آذریقهوه‌خانه ایرانی.]]
{{اصلی|ادعاهای دیگران دربارهٔ میراث فرهنگی و معنوی ایران}}
[[ترکیه]] درخواست ثبت قهوه‌خانه را داده‌است و این در حالی است که طبق ادعای سارمان میراث فرهنگی ایران، اولین قهوه‌خانه‌ها در ایران در دوره صفویه در زمان [[شاه طهماسب]] در شهر قزوین تأسیس شده‌اند و در زمان [[شاه عباس اول]] در شهر اصفهان گسترش یافتند و این در حالی است که [[ترکیه]] درخواست ثبت قهوه‌خانه را داده‌است. <ref name="lavash">{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.irna.ir/fa/News/81050087/میراث_فرهنگی_و_گردشگری/ثبت_میراث_ایرانیان_به_نام_دیگران؛_این_قصه_سر_دراز_دارد |عنوان=ثبت میراث ایرانی به نام دیگری | ناشر = خبرگزاری جمهوری اسلامی|تاریخ = |تاریخ بازبینی= ۶ اسفند ۱۳۹۲}}</ref>
 
=== نقاشی قهوه‌خانه ===
{{اصلی|نقاشی قهوه‌خانه}}
نقاشی قهوه‌خانه شیوه‌ای از [[نقاشی ایرانی]] است که در اواخر [[قاجار]] و اوایل [[دودمان پهلوی|پهلوی]] اوج گرفت. [[محمد مدبر]] و [[حسین قوللر آقاسی]] از مهم‌ترین نقاشان این رشته به شمار می‌روند. نمونه‌های قابل توجهی از آثار هنرمندان نقاشی قهوه‌خانه‌ای در موزهٔ [[رضا عباسی]] نگهداری می‌شود. این شیوه در دههٔ ۲۰ و ۳۰ شمسی مورد توجه هنرمندان [[مدرنیسم|مدرنیست]] ایرانی به ویژه اهالی [[مکتب سقاخانه]] قرار گرفت.
 
== در جهان عرب ==
[[پرونده:Cairo Cafe.JPG|بندانگشتی|چپ|250px|یک چای‌خانهٔقهوهخانهٔ سنتی در [[قاهره]].]]
قهوه از قرن ۱۳ میلادی شروع به محبوب شدن کرد و تا اوایل قرن ۱۵ میلادی در [[مصر]]، [[شام]] و [[عثمانی]] پرمصرف شد و در همه این شهرها قهوه‌خانه‌هایی برپا شد.
 
سطر ۲۰ ⟵ ۳۰:
 
== در اروپا ==
[[پرونده:TeaCafé inde Ghahve KhaneFlore.jpg|بندانگشتی|چپ|قهوه‌چی250px|[[کافه درد قهوه‌خانهفلور]]، پاریس.]]
تقریباً در سال ۱۶۵۰ میلادی، قهوه به کشور انگلستان وارد می‌شد و قهوه‌خانه‌ها در شهرهای آکسفورد و لندن تأسیس شدند.
در اروپا هم مانند خاورمیانه، قهوه‌خانه‌ها به مکانی برای معاشرت، مطالعه و تبادل نظر دربارهٔ موضوعات روز بدل شد. یک شباهت دیگر، امکان تبدیل آن‌ها به مکانی برای اجتماع عناصر نامطلوب و خرابکاران بود. [[چارلز دوم]]، پادشاه انگلستان قهوه‌خانه‌ها را "مکانی برای ملاقات خائنان و نشر شایعات سخیف دربارهٔ اعلیحضرت و وزیرانش" معرفی می‌کرد. در قرن ۱۸، قهوه‌خانه معروف پاریس، کافه پروکوپ، مشتریان ثابتی همچون [[مارا]]، [[دانتون]] و [[روبسپیر]] داشت که در طول [[انقلاب فرانسه]] در آنجا برای انقلاب طرح ریزی می‌کردند.<ref name="BBC"/>
 
== در ایران ==
[[پرونده:Persian tea glass.JPG|بندانگشتی|چپ|160px|یک استکان چای در قهوه‌خانه‌ای [[ایرانی]].]]
چایخانه در [[ایران]] حدود ۴۰۰ سال قدمت دارد. پیشینهٔ مصرف [[چای]] در ایران به سده هفدهم میلادی می‌رسد. [[جهانگرد|جهانگردان]] از چایخانه‌هایی گفته‌اند که بزرگان و توانگران در آن جا جمع شده و [[چای]] می‌نوشیدند.
 
=== ورود چای به ایران ===
بوتهٔ [[چای]] برای نخستین بار در [[چین]] و در حدود پنج هزار سال پیش شناخته شد که به تدریج خواص درمانی آن کشف شد. علاوه بر آن از چای برای مصارف رنگ‌آمیزی نیز استفاده می‌شده‌است.
 
محمدعلی، معروف به [[کاشف السلطنه چایکار]]، متولد [[۱۲۴۴]] خورشیدی در [[تربت حیدریه]]، که از [[دارالفنون]] و سپس از [[سوربن]] [[فرانسه]] فارغ‌التحصیل شده بود، با عنوان ژنرال کنسول ایران در سال [[۱۲۷۶]] خ. مأمور خدمت در [[هند]] شد. وی به عنوان سفیر ایران در هندوستان در روزگار [[مظفرالدین شاه قاجار]] اولین فرد ایرانی است که با همت والای خود و در نقش یک بازرگان فرانسوی به فراگیری شیوهٔ کاشت و مصرف در ایران و جهان پرداخت. در سال ۱۳۱۹ چای کاری به کمک و همتِ [[حاج محمد میرزا کاشف السطلنه]] برای نخستین بار در ایران آغاز شد. حاج محمدمیرزا قبل از بازگشت به ایران، مقداری تخم چای را به همراه چهار هزار گلدان چای، [[قهوه]]، تخم [[کنف]]، [[دارچین]]، [[فلفل]]، [[میخک]]، [[هل]]، [[انبه]]، [[گنه گنه]]، [[کافور]]، ریشه [[زردچوبه]]، [[زنجبیل]] و غیره تهیه کرد و در سال ۱۲۸۵ شمسی با مشکلات بسیار آنها را به ایران آورد.<ref>معلمی، محمود: [http://ettelaat.net/13-juni/news.asp?id=73132 رنگ صنعت چای پریده است]. در: خراسان (نقل‌شده در اطلاعات.نت)، بازدید: فوریه ۲۰۱۴.</ref> گفته شده که او دانه‌های چای را درون عصای خود چید و آن‌ها را وارد ایران کرد. همچنین او شهر [[لاهیجان]] را به دلیل وجود هوای مناسب برای کشت چای انتخاب کرد.
 
=== تحول و نزول در جایگاه چای‌خانه ===
همان‌طور که گفته‌شد علاوه برنوشیدن چای، قهوه و غذا خوردن اموری نظیر اطلاع‌رسانی، نشر افکار و اخبار اجتماعی _ اقتصادی و حتی سیاسی و نیز سرگرمی‌هایی چون [[مدیحه‌سرایی]]، [[نقالی]]، [[شاهنامه‌خوانی]]، [[غزل‌خوانی]]، سخنوری و مشاعره هم در چای‌خانه‌ها رواج پیدا کردند و این مکان به عنوان نهاد با اهمیتی از جهت فرهنگی معرفی شد.
 
با تغییرات فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی جامعه به خصوص ورود رادیو و تلویزیون کم‌کم قهوه‌خانه را خلوت، منزوی و متروک کرد تا حدی که به سالنهایی کثیف و کهنه با وسایل فرسوده و مستعمل تبدیل شد و در برگیرنده روابط اجتماعی ناهنجار، برخوردهای رکیک، تجمع معتادان و بزهکاران و از آن دست شد.
 
=== بازسازی چای‌خانه‌های تهران ===
برای احیاء و بازسازی این کانون‌های اجتماعی-فرهنگی، از بین ۳۷۰ چای‌خانهٔ [[تهران]]، تعدادی مناسب و آماده بازسازی تشخیص داده شد که در حال حاضر برخی از آنها با عنوان چای‌خانهٔ سنتی خدمات ارائه می‌دهند.
تعدادی از قهوه‌خانه‌های سنتی فعال فعلی فضاهای مناسبی برای پر کردن [[اوقات فراغت]]، به ویژه در ساعات پایانی شب، می‌باشند و در آنها [[معماری ایرانی|معماری ملی]] و [[معماری اسلامی|اسلامی]]، هنرهای ویژهٔ قهوه‌خانه نظیر [[شاهنامه خوانی]] و [[نقالی]]، معرفی می‌شوند و همچنین طبخ [[غذاهای ایرانی|غذاهای سنتی]] و بومی به شکل مناسبی انجام می‌گیرد.
 
=== نقاشی قهوه‌خانه ===
{{اصلی|نقاشی قهوه‌خانه}}
نقاشی قهوه‌خانه شیوه‌ای از [[نقاشی ایرانی]] است که در اواخر [[قاجار]] و اوایل [[دودمان پهلوی|پهلوی]] اوج گرفت. [[محمد مدبر]] و [[حسین قوللر آقاسی]] از مهم‌ترین نقاشان این رشته به شمار می‌روند. نمونه‌های قابل توجهی از آثار هنرمندان نقاشی قهوه‌خانه‌ای در موزهٔ [[رضا عباسی]] نگهداری می‌شود. این شیوه در دههٔ ۲۰ و ۳۰ شمسی مورد توجه هنرمندان [[مدرنیسم|مدرنیست]] ایرانی به ویژه اهالی [[مکتب سقاخانه]] قرار گرفت.
 
== ثبت جهانی میراث ناملموس ==
{{اصلی|ادعاهای دیگران دربارهٔ میراث فرهنگی و معنوی ایران}}
[[ترکیه]] درخواست ثبت قهوه‌خانه را داده‌است و این در حالی است که طبق ادعای سارمان میراث فرهنگی ایران، اولین قهوه‌خانه‌ها در ایران در دوره صفویه در زمان [[شاه طهماسب]] در شهر قزوین تأسیس شده‌اند و در زمان [[شاه عباس اول]] در شهر اصفهان گسترش یافتند.<ref name="lavash">{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.irna.ir/fa/News/81050087/میراث_فرهنگی_و_گردشگری/ثبت_میراث_ایرانیان_به_نام_دیگران؛_این_قصه_سر_دراز_دارد |عنوان=ثبت میراث ایرانی به نام دیگری | ناشر = خبرگزاری جمهوری اسلامی|تاریخ = |تاریخ بازبینی= ۶ اسفند ۱۳۹۲}}</ref>
 
== جستارهای وابسته ==
سطر ۵۴ ⟵ ۳۹:
* [[قهوه]]
* [[چای]]
* [[اتحادیه قهوه خانه داران و سفره خانه های سنتی تهران]]
 
== منابع ==